Jan Śrutwa

Urodził się 1 grudnia 1940 w Majdanie Górnym. Kształcił się w Liceum Ogólnokształcącym w Tomaszowie Lubelskim, gdzie w 1958 złożył egzamin dojrzałości^[1][2]. W latach 1958–1964 studiował w Wyższym Seminarium Duchownym w Lublinie i równocześnie na Wydziale Teologicznym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego^[1]. Święceń prezbiteratu udzielił mu 31 maja 1964 w katedrze w Lublinie tamtejszy biskup diecezjalny Piotr Kałwa^[1][2]. Magisterium z teologii otrzymał w 1969 na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim^[1]. Dalsze studia odbył w latach 1969–1973 w Instytucie Historii Kościoła Wydziału Teologicznego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, uzyskując w 1971 licencjat z historii Kościoła, zaś w 1973 doktorat na podstawie dysertacji Idee religijno-moralne w modelu wychowawczym Collegium Nobilium 1740–1773^[1][3]. W latach 1973–1975 kontynuował studia w Papieskim Instytucie Archeologii Chrześcijańskiej w Rzymie, które ukończył z licencjatem z archeologii chrześcijańskiej. W 1979 po przedłożeniu rozprawy Chrystianizacja życia społecznego na odcinku pracy w Afryce rzymskiej II–V wieku uzyskał na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim stopień doktora habilitowanego nauk teologicznych w dziedzinie historii Kościoła^[1]. W 1989 otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego^[4].

W latach 1964–1969 pracował jako wikariusz w parafii Przemienienia Pańskiego w Garbowie, a w 1972 w parafii św. Stanisława w Biskupicach. W 1977 został przewodniczącym Komisji ds. Laikatu (Apostolstwa Świeckich) II Synodu Diecezji Lubelskiej^[1].

W Wyższym Seminarium Duchownym w Lublinie był w latach 1975–1976 prefektem studiów, zaś w latach 1976–1981 wicerektorem. W 1972 został pracownikiem naukowym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego^[1]. Na uczelni obejmował kolejno stanowiska: asystenta stażysty (1972), asystenta (1975), starszego asystenta (1976), adiunkta (1977), docenta (1981), profesora nadzwyczajnego (1989) i profesora zwyczajnego (2000)^[3]. W latach 1980–1981 był kierownikiem Instytutu Historii Kościoła, w 1981 został kierownikiem Katedry Historii Kościoła w Starożytności na Wydziale Teologicznym, a od 1981 do 1983 pełnił funkcję prodziekana tegoż wydziału. W latach 1983–1984 sprawował urząd prorektora ds. młodzieży, a w latach 1988–1989 rektora Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego^[1][2]. W czasie kadencji rektorskiej utworzył na Wydziale Nauk Humanistycznych Sekcję Filologii Słowiańskiej. W 1989 uzyskał reelekcję, której jednak nie przyjął^[3]. W 2002 został kierownikiem Katedry Historii Prawa Kościelnego na Wydziale Zamiejscowym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w Tomaszowie Lubelskim^[5].

25 lipca 1984 papież Jan Paweł II mianował go biskupem pomocniczym diecezji lubelskiej ze stolicą tytularną Liberalia. Święcenia biskupie otrzymał 1 września 1984 na placu przed sanktuarium Matki Bożej Kębelskiej w Wąwolnicy. Udzielił mu ich kardynał Józef Glemp, prymas Polski, któremu asystowali biskupi lubelscy: diecezjalny – Bolesław Pylak i pomocniczy – Piotr Hemperek^[1]. Jako dewizę biskupią przyjął słowa „Veritatem in caritate” (Żyjąc prawdziwie w miłości)^[4]. W latach 1984–1982 piastował urząd wikariusza generalnego diecezji, będąc równocześnie w kurii biskupiej przewodniczącym Wydziału Nauki Chrześcijańskiej oraz Wydziału Duszpasterskiego^[1][2]. W tym samym czasie piastował godność archidiakona lubelskiej kapituły katedralnej^[1].

25 marca 1992 został prekonizowany biskupem diecezjalnym nowo utworzonej, na mocy bulli Totus Tuus Poloniae populus, diecezji zamojsko-lubaczowskiej^[1][3]. Ingres do katedry Zmartwychwstania Pańskiego i św. Tomasza Apostoła w Zamościu odbył 19 kwietnia 1992^[1]. Jako ordynariusz zamojsko-lubaczowski zorganizował strukturę administracyjną i duszpasterską diecezji^[3]. Utworzył Studium Życia Rodzinnego i Kolegium Teologiczne w Zamościu. Był przewodniczącym Diecezjalnej Rady Ekonomicznej^[1]. W 1999 gościł w Zamościu papieża Jana Pawła II^[6]. 5 sierpnia 2006 papież Benedykt XVI przyjął jego rezygnację z obowiązków biskupa diecezjalnego diecezji zamojsko-lubaczowskiej^[7][8].

W ramach prac Episkopatu Polski został przewodniczącym Komisji ds. Sztuki Kościelnej oraz Rady ds. Kultury i Ochrony Dziedzictwa Kulturalnego. Ponadto objął funkcję delegata do Forum „Polska-Niemcy” i wszedł w skład Komisji ds. KUL^[1]. W 1995 Jan Paweł II mianował go konsultorem, a 21 maja 1997 członkiem Papieskiej Komisji ds. Dóbr Kulturalnych Kościoła^[2]. Był współkonsekratorem podczas sakr biskupów zamojsko-lubaczowskich: pomocniczego – Mariusza Leszczyńskiego (1998) oraz diecezjalnego – Wacława Depy (2006)^[9].

Według Macieja Sobieraja był tajnym współpracownikiem SB o pseudonimie „Jan”, zarejestrowywanym w 1966^[10].

W 1993 nadano mu honorowe obywatelstwo Hrubieszowa^[11].

W 2007 został laureatem Nagrody im. Włodzimierza Pietrzaka w kategorii nagroda naukowa^[12], a w 2019 nagrody Feniks w kategorii nauki kościelne^[13].

• Nota biograficzna Jana Śrutwy na stronie diecezji zamojsko-lubaczowskiej. [dostęp 2018-07-01].
• Nota biograficzna Jana Śrutwy na stronie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. [dostęp 2010-11-08].
• Jan Śrutwa na stronie Konferencji Episkopatu Polski [dostęp 2016-11-18].
• Jan Śrutwa [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2010-11-08]  (ang.).
• Jan Śrutwa, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2010-11-08] .
• Jan Śrutwa w katalogu Biblioteki Narodowej. [dostęp 2019-04-07].