Gwiazdnica bagienna
Gwiazdnica bagienna (Stellaria alsine Grimm) – gatunek rośliny należący do rodziny goździkowatych (Caryophyllaceae). Występuje niemal w całej Eurazji z wyjątkiem obszarów arktycznych[4], poza tym w północnej Afryce i wschodniej części Ameryki Północnej[4][5], introdukowany i zadomowiony w pozostałej części Ameryki Północnej oraz w Chile[5]. W Polsce gatunek pospolity w południowej części, poza tym na ogół też rozpowszechniony, lokalnie tylko rzadki np. na północnym Mazowszu i w północno-wschodniej części kraju[6].
![]() | |||||
Systematyka[1][2] | |||||
Domena | |||||
---|---|---|---|---|---|
Królestwo | |||||
Podkrólestwo | |||||
Nadgromada | |||||
Gromada | |||||
Podgromada | |||||
Nadklasa | |||||
Klasa | |||||
Nadrząd | |||||
Rząd | |||||
Rodzina | |||||
Rodzaj | |||||
Gatunek | gwiazdnica bagienna | ||||
Nazwa systematyczna | |||||
Stellaria alsine Grimm Nova Acta Phys.-Med. Acad. Caes. Leop.-Carol. Nat. Cur. 3(App.): 313 (1767)[3] | |||||
|
Morfologia
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Stellaria_alsine_kz07.jpg/220px-Stellaria_alsine_kz07.jpg)
- Pokrój
- Roślina naga, owoszczona (lekko pokryta woskiem), o łodygach kruchych, 4-kanciastych, rozesłanych lub podnoszących się, osiągających 50 cm długości[4], silnie rozgałęzionych[7].
- Liście
- Lancetowate lub szerokolancetowate, siedzące lub krótkoogonkowe, na wierzchołku zaostrzone, niebieskawozielone, z pojedynczą żyłką przewodzącą, nagie. Osiągają zwykle ok. 1 do 1,5 cm długości, rzadziej do 2,5 cm i do 6 mm szerokości[4].
- Kwiaty
- Tworzą na szczycie łodygi kilkukwiatową, rozpierzchłą wierzchotkę. Podsadki są błoniaste i nagie. Działki kielicha lancetowate, ok. 3 mm długości, na szczycie szydlaste, z trzema wyraźnymi nerwami. Są wzniesione pod kątem tworząc lejek. Pięć płatków korony barwy białej osiąga do 2,5 mm długości. Są one rozcięte niemal do nasady[4], w efekcie dwie łatki płatków są niemal równowąskie[7]. Pręcików jest 10. Słupek z trzema, rzadziej dwiema równowąskimi szyjkami[7] o długości 1 mm[5].
- Owoce
- Jajowate torebki nieco dłuższe od kielicha[4] lub równe im długością tj. osiągające do 3,5 mm, zielone[5], otwierające się 6 klapami[7]. Dojrzewają na szypułkach o podobnej długości jak działki kielicha[4].
- Nasiona
- Bardzo liczne, nerkowate, lekko spłaszczone[7], od 0,6 do 0,8 mm długości, ciemnobrązowe, o łupinie pomarszczonej, z niskimi, zaokrąglonymi brodawkami[4].
Zmienność
Wyróżniano liczne formy ze względu na zróżnicowanie budowy liści, ale współcześnie nie mają one znaczenia taksonomicznego[4].
Poza odmianą typową (var. alsine) wyróżnia się odmianę górską, znaną z wyższych partii gór w Azji i Europie – var. alpina (Schur) Handel-Mazzetti, Symb. Sin. 7: 191. 1929. Rośliny te mają pojedyncze kwiaty (a nie w wierzchotkach po 3–5) i bardzo drobne liście do 2 mm długie i 1 mm szerokie[7].
- S. × hybrida Rouy et Fouc. (z gwiazdnicą błotną S. palustris)
- S. × adulteriana Focke (z gwiazdnicą trawiastą S. graminea)
Biologia i ekologia
Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od maja do czerwca[4][7]. Rośnie w miejscach podmokłych – na brzegach mokradeł, strumieni, źródlisk[4], w rowach i wilgotnych koleinach dróg[5], także w miejscach wilgotnych na polach[7].