Gryfów Śląski (stacja kolejowa)
Gryfów Śląski – stacja kolejowa w Gryfowie Śląskim, w województwie dolnośląskim, w Polsce. Stacja powstała 20 września 1865 roku wraz z budową linii Śląskiej Kolei Górskiej relacji Rybnica – Zgorzelec. W ruchu osobowym ma ona charakter węzła kolejowego, z którego odchodzą linie w trzech kierunkach – do Jeleniej Góry, Zgorzelca i Świeradowa-Zdroju.
 Budynek dworca na stacji po remoncie z roku 2015 (widok od strony peronów) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Zarządca | Die Reichsbahndirektion Breslau (do 1939), |
| Data otwarcia | 20 września 1865 |
| Poprzednie nazwy | Greiffenberg |
| Rodzaj | |
| Dane techniczne | |
| Liczba peronów | 2 |
| Liczba krawędzi peronowych | 4 |
| Kasy |
|
| Linie kolejowe | |
Położenie na mapie Gryfowa Śląskiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu lwóweckiego  | |
Położenie na mapie gminy Gryfów Śląski  | |
 51°02′02″N 15°25′44″E/51,033889 15,428889 | |
Stacja jest własnością oddziału regionalnego PKP Polskich Linii Kolejowych we Wrocławiu i Zakładu Linii Kolejowych w Wałbrzychu[3].
Położenie
Stacja znajduje się we wschodniej części Gryfowa Śląskiego, na północny wschód od Starego Miasta, ok. 1,2 od Rynku, przy ulicy Polnej. Administracyjnie położona ona jest w województwie dolnośląskim, w powiecie lwóweckim, w gminie Gryfów Śląski[4].
Stacja jest zlokalizowana na wysokości 322 m n.p.m.[1]
Historia
Powstanie stacji miało związek z budową linii Śląskiej Kolei Górskiej. W 1862 roku podjęto decyzję o budowie połączenia Zgorzelec – Wałbrzych – Międzylesie. Planowana linia kolejowa miała stanowić fragment linii kolejowej Berlin – Wiedeń, a także przyczynić się do rozwoju podupadającego przemysłu włókienniczego i wydobywczego w regionie Wałbrzycha, Jeleniej Góry i Kamiennej Góry. Linię tą oddawano do użytku etapami. Odcinek przechodzący przez stację, tj. Rybnica – Zgorzelec otwarto 20 września 1865 roku. Pierwotnie był to odcinek jednotorowy. Drugi tor wybudowano około 1900 roku, a w 1921 roku odcinek Jelenia Góra – Lubań Śląski zelektryfikowano[5][6].
W późniejszym okresie Gryfów Śląski stał się stacją węzłową, co wiązało się z doprowadzeniem państwowej linii kolejowej do Mirska. O połączeniu Gryfowa Śląskiego z Mirskiem zdecydowano w 1882 roku. Wtedy to Landtag Prus podjął decyzję o budowie linii kolejowej do Mirska w celu ożywienia lokalnej gospodarki. Otwarcie linii odbyło się 1 listopada 1884 roku[7].
Powstanie linii kolejowej między Lwówkiem Śląskim a Gryfowem Śląskim było spowodowane likwidacją jednostki wojskowej w Lwówku Śląskim, ponieważ linia ta stanowiła rekompensatę za jej likwidację[8]. Pierwszy odcinek tej linii łączył Lwówek Śląski z Gryfowem Śląskim, który otwarto 15 października 1885 roku[6].
Po II wojnie światowej cała infrastruktura przeszła w zarząd Polskich Kolei Państwowych. Wtedy też następował powolny upadek znaczenia stacji w strukturze sieci kolejowej Dolnego Śląska, które spotęgowały przemiany gospodarcze, trwające od 1989 roku. W 1945 roku zlikwidowano trakcję elektryczną, którą na nowo uruchomiono na odcinku Jelenia Góra – Lubań Śląski 13 grudnia 1986 roku[6][5].
W 1983 roku zawieszono kursowanie połączeń pasażerskich na odcinku Lwówek Śląski – Gryfów Śląski[6][8].
Od 2009 roku władze samorządowe ubiegały się o remont obiektów na stacji, jednakże PKP tylko zabezpieczyło budynek dworca przed dalszą degradacją. Remont stacji rozpoczęto we wrześniu 2014 roku, od naprawy wiaty na peronie 2, natomiast w listopadzie 2014 roku przystąpiono do remontu budynku dworca[9]. W połowie czerwca 2022 roku rozpoczął się remont peronu na stacji Gryfów Śląski, w ramach których wypiaskowano konstrukcję metalową wiaty peronowej, wymieniono jej zadaszenie, płyty betonowe nawierzchni peronu, a także zamontowano nowe tablice i oświetlenie[10].
8 czerwca 2020 roku spisano akt notarialny, na mocy którego województwo dolnośląskie przejęło linię kolejową nr 317 od Polskich Kolei Państwowych[11]. Pod koniec maja 2021 roku rozpoczęły się pierwsze prace przy rewitalizacji linii kolejowych 317 Gryfów Śląski – Mirsk i 336 Mirsk – Świeradów Zdrój[12][13], a pierwsze regularne połączenia pasażerskie ruszyły 10 grudnia 2023 roku[14].
Linie kolejowe
Stacja kolejowa Gryfów Śląski[15] ma charakter stacji węzłowej. Przez nią przebiegają następujące linie:
- 274 Wrocław Świebodzki – Zgorzelec/Görlitz (35. posterunek ruchu; 29. stacja lub przystanek osobowy; 163,412 km; linia czynna)[16][17][18],
- 284 Legnica – Pobiedna (20. posterunek ruchu; 71,481 km; linia w kierunku Lwówka Śląskiego nieprzejezdna, w kierunku Mirska czynna pod nr. 317)[16][17][18],
- 317 Gryfów Śląski – Świeradów-Zdrój (1. posterunek ruchu; 0,000 km; linia czynna)[19].
Układ torowy stacji to 5 torów głównych i 11 bocznych[8].
Infrastruktura
Na stacji znajdowało lub znajduje się[8]:
- dworzec kolejowy,
- 2 perony (zadaszone)[20],
- magazyn,
- parowozownia,
- 2 nastawnie,
- wieża wodna,
- budynek mieszkalny,
- zabudowa gospodarcza,
- plac ładunkowy i rampa boczno-czołowa.
Połączenia pasażerskie
Stacja Gryfów Śląski w ruchu pasażerskim odgrywa rolę regionalną i tylko pociągi tego typu się na niej zatrzymują. Według rozkładu jazdy z okresu 2013/2014 główne kierunki połączeń to: Jelenia Góra, Węgliniec i Zgorzelec. Pociągi obsługiwane były wówczas przez Koleje Dolnośląskie i Przewozy Regionalne[21]. Od 10 grudnia 2023 roku odbywa się ruch pasażerski z Gryfowa Śląskiego odbywa się także w kierunku Świeradowa-Zdroju, obsługiwany przez Koleje Dolnośląskie[22].
| Okres | Stacja docelowa | L. połączeń | Źródło | Okres | Stacja docelowa | L. połączeń | Źródło | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1950/51 | Lubań Jelenia Góra Zgorzelec Lubsko | 6 4 4 1 | [23][24] | 1990/91 | Jelenia Góra Lubań Węgliniec Świeradów Zdrój Szczecin Zgorzelec | 14 13 10 4 1 1 | [25][26][27] | |
| 1956/57 | Lubań Jelenia Góra Mirsk Lwówek Śląski Świeradów Zdrój Zgorzelec Legnica Węgliniec | 10 7 6 5 5 4 3 1 | [28][29][30][31] | 1992/93 | Lubań Węgliniec Jelenia Góra Świeradów Zdrój Zielona Góra Szczecin | 13 12 11 4 2 1 | [32][33][34] | |
| 1966/67 | Lubań Jelenia Góra Mirsk Świeradów Zdrój Lwówek Śląski Złotoryja Zgorzelec Legnica Węgliniec | 8 6 6 5 5 4 4 3 1 | [35][36][37][38] | 1996/97 | Jelenia Góra Węgliniec Świeradów Zdrój Zielona Góra Szczecin | 10 9 5 2 1 | [39][40][41] | |
| 1975/76 | Lubań Jelenia Góra Mirsk Świeradów Zdrój Lwówek Śląski Zgorzelec Złotoryja Legnica Węgliniec Żary Kłodzko Karpacz | 11 7 6 5 5 4 4 3 2 1 1 1 | [42][43][44][45] | 1999/2000 | Jelenia Góra Węgliniec Zielona Góra Szczecin | 10 9 2 1 | [46][47] | |
| 1980/81 | Lubań Jelenia Góra Mirsk Świeradów Zdrój Zgorzelec Lwówek Śląski Złotoryja Legnica Węgliniec Görlitz Karpacz Żary | 11 8 5 4 4 4 3 2 2 1 1 1 | [48][49][50][51] | 2013/14 | Jelenia Góra Węgliniec Zgorzelec Żary | 5 5 4 1 | [21] | |
| 1985/86 | Lubań Jelenia Góra Zgorzelec Świeradów Zdrój Węgliniec Żary Frankfurt nad Menem | 10 8 4 3 2 1 1 | [52][53][54] | 2023/24 | Świeradów-Zdrój Jelenia Góra Goerlitz Węgliniec Wrocław Główny Lubań Śląski | 11 10 8 1 1 1 | [55] |
Ruch pasażerski
| Rok | Wymiana pasażerska [os./doba] | Źr. |
|---|---|---|
| 2017 | 100–149 | [56] |
| 2022 | 200–299 | [57] |
Przypisy
Linki zewnętrzne
- Gryfów Śląski w Atlasie Kolejowym Polski, Czech i Słowacji – www.atlaskolejowy.net
- Gryfów Śląski w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
- Gryfów Śląski (stacja kolejowa) w internetowym rozkładzie jazdy PKP – rozklad-pkp.pl (odjazdy)
| Gryfów Śląski | ||
| Linia 274 Wrocław Świebodzki – Zgorzelec (163,412 km) | ||
  odległość: 6,068 km |  | odległość: 2,551 km |
| Linia 284 Legnica – Pobiedna (71,481 km) | ||
  odległość: 5,041 km |  | odległość: 3,277 km |
| Linia 317 Gryfów Śląski – Świeradów-Zdrój (0,000 km) | ||
 | odległość: 3,132 km | |
