Grodzisk Mazowiecki
- Artykuł
- Dyskusja
Narzędzia
Ogólne
Drukuj lub eksportuj
W innych projektach
miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
![]() 1. Centrum Kultury, 2. Dworzec kolejowy, 3. Willa „Niespodzianka” i ratusz, 4. Kościół św. Anny, 5. Pomnik Józefa Chełmońskiego, 6. Stawy Walczewskiego | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Powiat | |||||
Gmina | |||||
Aglomeracja | |||||
Prawa miejskie | 1522–1870, 1916 | ||||
Burmistrz | Tomasz Krupski | ||||
Powierzchnia | 13,19 km² | ||||
Wysokość | 105 m n.p.m. | ||||
Populacja (31.12.2021) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Strefa numeracyjna | 22 | ||||
Kod pocztowy | 05-825 | ||||
Tablice rejestracyjne | WGM | ||||
![]() | |||||
TERC (TERYT) | 1405044 | ||||
SIMC | 0920380 | ||||
Hasło promocyjne: Adres z przyszłością | |||||
Urząd miejski ul. Kościuszki 32a05-825 Grodzisk Mazowiecki | |||||
| |||||
| |||||
| |||||
| |||||
Strona internetowa |
ⓘGrodzisk Mazowiecki (do 1928 Grodzisk[2]) – miasto w Polsce położone na Równinie Łowicko-Błońskiej, w województwie mazowieckim, w powiecie grodziskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Grodzisk Mazowiecki, nad Rokicianką.
Miasto posiada połączenia drogowe z Warszawą, Żyrardowem, Błoniem i Mszczonowem. Przez miasto przebiegają linia warszawsko-wiedeńska, Centralna Magistrala Kolejowa i Warszawska Kolej Dojazdowa.
W zachodniej części miasta przepływa rzeka Mrowna.
Grodzisk Mazowiecki leży w dawnej ziemi sochaczewskiej na historycznym Mazowszu[3], w czasach I Rzeczypospolitej położony był w powiecie mszczonowskim województwa rawskiego[4].
Według danych GUS z 31 grudnia 2022 r. miasto liczyło 34448 mieszkańców[5].
Grodzisk Mazowiecki należy do Związku Miast Polskich[6].
Grodzisk Mazowiecki znajduje się na Równinie Łowicko-Błońskiej, na zachodnim mazowszu. Miasto leży na trasie Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, oraz jest końcową stacją Warszawskiej Kolei Dojazdowej. W pobliżu miasta przebiegają autostrada A2 oraz droga ekspresowa E67.
Odległości do ważniejszych miast w Polsce (mierzone w linii prostej oraz od granic administracyjnych miast)[8]:
Cieki wodne:
W mieście znajdują się także zbiorniki wodne wokół których utworzono tereny rekreacyjne, takie jak Stawy Goliana oraz Stawy Walczewskiego, w południowej części miasta znajduje się też niewielkie Jezioro Kniaziówka[9].
W Grodzisku Mazowieckim znajduje się wiele terenów zielonych, a ich liczba jest zwiększana[10]. Do najważniejszych parków i terenów rekreacyjnych należą: Park im. hrabiów Skarbków, Stawy Goliana, Stawy Walczewskiego.
Nazwa miasta na przestrzeni lat:
Według tej legendy monarchowie drogą przez osadę Grodzisko przejeżdżali jadąc na polowania do puszczy jaktorowskiej. Pewien zmęczony król dostał na posilenie kubek wody z grodziskiego źródełka o nadzwyczajnym smaku. Zachwycony smakiem wody król nakazał nadać osadzie rangę miasta[20].
W uznaniu waleczności i męstwa rycerza Bogorii w wojnie z Tatarami król Bolesław Śmiały własnoręcznie wyciągnął z jego rannego ciała tatarskie strzały, które połamał i oddał mu. Tym samym nadał mu herb o nazwie Bogoria ze złamanymi strzałami.
Największym zakładem pod względem zatrudnienia i obrotów jest Danfoss. Ustępuje mu firma Gedeon Richter wcześniej zwana Polfą, założona na początku XX w., specjalizująca się w produkcji salicylanów, leków przeciwzawałowych i materiałów chirurgicznych. Przemysł spożywczy reprezentują firmy Frito-Lay z grupy PepsiCo, piekarnia Hiestand, Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska. Dogodne położenie miasta wykorzystuje firma logistyczna Raben Logistic. Inne większe firmy działające w Grodzisku to: Firmenich, Fabryka Tarcz Ściernych „Słoń” (obecnie nieistniejąca), Trouw Nutrition i Amerplast (obecnie „Suominen”), Grodziska Spółdzielnia MALWA (działa od roku 1949)[21].
Plan zagospodarowania przestrzennego zakazuje budowy obiektów handlowych o powierzchni przekraczającej 5000 m kw. 1 grudnia 2016 w Grodzisku przy ulicy Sienkiewicza 46/50 otwarto obiekt handlowy Galeria Grodova. W Grodzisku działają markety handlowe: 2 sklepy sieci Netto, 4 sklepy Biedronka, supermarket Lidl, Aldi, Carrefour, MediaExpert.
Niedaleko miasta istnieje autostrada A2. Przez miasto przebiegają drogi wojewódzkie:
Komunikacja autobusowa jest domeną firmy PKS Grodzisk Mazowiecki. Obsługuje ona jedenaście miejskich linii oraz połączenia międzymiastowe (także z Warszawą). Z Grodziska kursuje też autobus do Centrum Janki.
Na stacji kolejowej zatrzymują się pociągi Kolei Mazowieckich oraz PKP Intercity. Władze miasta obiecywały też wydłużenie linii S1 Szybkiej Kolei Miejskiej aż do Grodziska Mazowieckiego.
W obrębie miasta znajdują się siedziba Warszawskiej Kolei Dojazdowej oraz jej cztery przystanki:
W 2014 przy ul. Dalekiej oddano do użytku sanitarne lądowisko Grodzisk Mazowiecki-Szpital Zachodni.W 2017 poinformowano oficjalnie o tworzeniu rządowej koncepcji umiejscowienia Centralnego Portu Komunikacyjnego kilka kilometrów na północny zachód od miasta.
Na przełomie XIX i XX w. miasto było znanym ośrodkiem letniskowym. Pozostałością po tym są piękne wille i budynek zakładu hydropatycznego. Obecnie Grodzisk stracił charakter miejscowości typowo wypoczynkowo-letniskowej. Na potrzeby mieszkańców powstały obiekty sportowej infrastruktury miasta: Grodziska Hala Sportowa (1997) i kryta Pływalnia Miejska „Wodnik 2000” (2000). W kompleksie ośrodka sportu i rekreacji znajdują się także stadion piłkarski (pojemność – 750 osób, w tym 520 miejsc siedzących) oraz korty tenisowe.
W 2002 r. oddano do użytku nowoczesny Specjalistyczny Szpital Zachodni im. Jana Pawła II (poza nim w mieście działa sześć przychodni opieki podstawowej i 10 placówek specjalistycznych). 28 czerwca 2008 został oddany nowoczesny budynek „Centrum Kultury” (m.in. z dużą salą kinową, 2 kawiarniami, jedna z dwutorową kręgielnią i stołami do bilarda) i restauracją. Mieści się w nim również siedziba lokalnego radia Bogoria.
Rodzaj placówki | Szkoły podstawowe | Gimnazja | Szkoły średnie i zasadnicze | Szkoły wyższe |
---|---|---|---|---|
Liczba placówek | 8 (w tym 1 społeczna) | 4 | 3 | 1 |
Liczba uczniów | 2767 | 1361 | 2183 | 146 |
W Grodzisku działa 6 publicznych szkół podstawowych, w tym jedna integracyjna, jedna szkoła podstawowa społeczna, jedna szkoła podstawowa prywatna STiF oraz kilka szkół Montessori, w tym integracyjna Drugie Piętro[22].
Grodziskie szkoły średnie i zasadnicze połączone są w zespoły:
W mieście działa pięć przedszkoli publicznych oraz pięć prywatnych, a także dziewięć prywatnych szkół języków obcych. Znajdują się tu także sala wykładowa Wyższej Szkoły Społeczno-Ekonomicznej i punkty konsultacyjne dwóch innych uczelni (Wyższa Szkoła Stosunków Międzynarodowych i Amerykanistyki oraz Collegium Varsoviensis).
Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im. Tadeusza Bairda kształci uczniów w 2 działach: dziecięcym (6-letnim) i młodzieżowym (4-letnim) m.in. na fortepianie, skrzypcach, wiolonczeli, gitarze, akordeonie, flecie, klarnecie, saksofonie i na perkusji[23].
Publiczne Ognisko Plastyczne im. Jana Skotnickiego udostępnia swoim słuchaczom pracownie: rysunku, malarstwa, interdyscyplinarną (grafika, ceramika, rzeźba w glinie, kolaż), wiedzy o sztuce oraz pracownię fotograficzną[24].
Wpisane do rejestru zabytków nieruchomych[25]:
W 1985 roku stacja kolejowa w Grodzisku Mazowieckim wystąpiła w serialu „Zmiennicy” (reż. Stanisław Bareja), gdzie pokazano ją jako dworzec kolejowy w Kutnie[47].
W 1999 roku w Grodzisku Mazowieckim powstawały zdjęcia do filmu pt. „Wielkie rzeczy” (reż. Krzysztof Krauze), w filmie pokazano grodziski deptak, jako nadmorską promenadę, ponadto w filmie wystąpiła Grodziska Orkiestra Dęta[48].
W 2019 roku na kanale Planete+ wyemitowano odcinek programu „Polska z góry”, poświęcony Grodziskowi Mazowieckiemu[49].
W 2020 roku na terenie Grodziska Mazowieckiego, realizowane były zdjęcia do filmu „Furioza” (reż. Cyprian T. Olencki)[50]. W tym roku też, na terenie grodziskiego Aresztu Śledczego powstawały zdjęcia do filmu „Asymetria” (reż. Konrad Niewolski)[51].
Części miasta wg TERYT | |
---|---|
Inne | |
Części miasta i osiedla |
Przynależność wojewódzka |
|
---|---|
Miasta (← →) | |
Gminy wiejskie (← →) |
|
Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) (#) – miasto zdegradowane w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.
|
Źródła: Ukaz do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszony 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).