Goniopholis
Goniopholis – rodzaj krokodylomorfa z rodziny Goniopholididae żyjącego od późnej jury do wczesnej kredy na terenie dzisiejszej Europy i być może Ameryki Północnej oraz Azji. Skamieniałości archozaurów zaliczanych do tego rodzaju odnaleziono w Tajlandii[1], Anglii, Niemczech, Portugalii[2], amerykańskiej formacji Morrison[3] oraz kopalni w Bernissart w Belgii – obok szczątków trzydziestu dziewięciu iguanodonów oraz kilku niewielkich krokodylomorfów z rodzaju Bernissartia[4]. Z analizy kladystycznej Allena (2010) wynika jednak, że rodzaj Goniopholis obejmujący gatunki ze wszystkich trzech kontynentów nie byłby monofiletyczny. Według tej analizy krokodylomorfy tradycyjnie zaliczane do rodzaju Goniopholis, których skamieniałości odkryto w osadach formacji Morrison (gatunki "Goniopholis" gilmorei, "G." lucasii i "G." stovalli) były bliżej spokrewnione z północnoamerykańskimi przedstawicielami rodziny Goniopholididae (jak Eutretauranosuchus i Calsoyasuchus) niż z europejskimi gatunkami Goniopholis[5]. Z analizy kladystycznej Andradego i współpracowników (2011) wynika, że rodzaj Goniopholis obejmujący gatunki żyjące poza Europą oraz gatunek "G." gracilidens byłby parafiletyczny; tajski rodzaj "G." phuwiangensis jest prawdopodobnie bliżej spokrewniony z rodzajem Sunosuchus. Autorzy ci przenieśli "G." lucasii do odrębnego rodzaju Amphicotylus, a "G." gracilidens – do rodzaju Nannosuchus[6].
| Goniopholis | |||
| Owen, 1841 | |||
 Czaszka Goniopholis simus | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Nadrząd | |||
| (bez rangi) | Mesoeucrocodylia | ||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | Goniopholis | ||
| Gatunki | |||
| |||
W formacji Morrison w stanie Kolorado w Stanach Zjednoczonych odkryto szkielet krokodylomorfa zaliczonego do rodzaju Goniopholis (MWC 5534) połączony ze szkieletem ankylozaura z podrodziny Polacanthinae – jest to jeden z niespełna dziesięciu odnalezionych szkieletów Goniopholis złączonych ze szkieletami innych zwierząt[3]. Geologicznie najstarsze gatunki należące do tego rodzaju pochodzą z późnej jury, z kimerydu Portugalii[2]. Goniopholis należy do najpospolitszych krokodylomorfów żyjących na półkuli północnej w okresie od późnej jury do wczesnej kredy[4]. Osiągał około 3 metrów długości, ważąc 120 kg[3]. Miał stosunkowo szeroki pysk umiarkowanej długości. Grzbiet chroniły dwa rzędy kostnych tarczek[4]. Wiele szczątków Goniopholis odnaleziono w osadach słodkowodnych, co sugeruje, że archozaury te prowadziły półwodny tryb życia, podobnie jak dzisiejsze krokodyle[3].