Gołąbek ciemnopurpurowy

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1845 r. Julius Vincenz von Krombholz, nadając mu nazwę Agaricus atropurpureus. Obecną nazwę nadał mu w 1893 r. Max Britzelmayr, przenosząc go do rodzaju Russula^[1].

Synonimy^[2]:

Nazwę polską (dla synonimu R. krombholzii) podała Alina Skirgiełło w 1991 r^[3].

Kapelusz

Średnica 4 cm, u młodych okazów półkulisty, później płaskołukowaty z zagłębieniem na środku. Brzegi ma często pofalowane, niekiedy płatowate. Skórka gładka, Ww czasie suchej pogody jest błyszcząca, w czasie wilgotnej śliska. Daje się ściągnąć do połowy średnicy kapelusza^[4]. Brzeg kapelusza nie średnio tępy, falisty i jednolity, tylko u starszych okazów czasami nieco karbowany. Skórka kapelusza charakteryzuje się żywymi kolorami i dużą rozmaitością form ubarwienia. W typowych przypadkach kapelusz jest ciemnoczerwony, krwisty, karmazynowy, purpurowoczerwony, a nawet czerwonoczarny. Istnieją jednak formy o kapeluszu silnie różowym, czerwonofioletowym, brudnoliliowym, szaro-oliwkowo-brązowym^[3].

Blaszki

Wąskie, gęste i kruche. Mają kolor od białego do jasnokremowego, u starszych grzybów stają się rdzawo plamiste^[4].

Trzon

Wysokość 4–6 cm, grubość 1–2,5 cm, walcowaty. Początkowo jest twardy i zwarty, z czasem staje się gąbczasty. Ma biały i lekko siwawy kolor, tylko u nasady jest słabo rdzawy^[4].

Miąższ

Biały, twardy, tylko bezpośrednio pod skórką jest czerwonawofioletowy. W smaku jest szczypiący, szczególnie u młodych grzybów^[4].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników biały. Zarodniki szeroko elipsoidalne, o rozmiarach 8–9 × 5,7–7,2 μm. powierzchnia drobnosiateczkowata z dość grubymi brodawkami. Łysinka słabo amyloidalna. Podstawki o rozmiarach 40–55 × 8–11 μm. Cystydy liczne, o rozmiarach 100–120 × 6–11 μm, wrzecionowatym kształcie i krótkim kończyku. Pod działaniem sulfowaniliny zmieniają barwę na niebieską. W skórce znajdują się dermatocystydy. Podczas suchej pogody barwnik zawarty w strzępkach może tworzyć ziarnistości^[3].

Gatunki podobne

• gołąbek brunatnofioletowy (Russula brunneoviolacea) – ma ochrowe blaszki i niepofałdowany kapelusz^[4],
• gołąbek winnopurpurowy (Russula vinosopurpurea) – jest mniejszy, nie ma czerwonych odcieni na kapeluszu i jego miąższ nie jest szczypiący^[4]

Występuje głównie w Europie i Ameryce Południowej. Opisano jego występowanie także w Maroku, Korei i Japonii^[5]. W Polsce jest częsty^[3]. W polskim piśmiennictwie mykologicznym opisano go na licznych stanowiskach na terenie całego kraju^[6].

Naziemny Grzyb mykoryzowy^[6]. Rośnie w liściastych i mieszanych lasach, w których występuje sosna lub dąb^[4].

Grzyb jadalny^[4].