Glicynia
Glicynia, słodlin, wisteria (Wisteria Nutt.) – rodzaj rośliny z rodziny bobowatych. Obejmuje cztery gatunki[5], z których jeden występuje we wschodniej Ameryce Północnej (W. frutescens), jeden w Japonii (glicynia japońska W. floribunda), a pozostałe dwa w Chinach[5], przy czym w niektórych ujęciach są one rozdzielane w sumie na cztery gatunki[3]. Są to liany występujące w lasach i zaroślach, zarówno na terenach skalistych, jak i nad rzekami[6].
Kwiatostany glicynii japońskiej | |||
Systematyka[1][2] | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | |||
Klasa | |||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Podrodzina | |||
Rodzaj | glicynia | ||
Nazwa systematyczna | |||
Wisteria Nutt. Gen. 2: 115. 14 Jul 1818[3] | |||
Typ nomenklatoryczny | |||
Wisteria speciosa Nutt.[4] | |||
Synonimy | |||
|
Uprawiane są (także w postaci licznych kultywarów) jako rośliny ozdobne[6], dla okazałych i pachnących (w przypadku wisterii japońskiej) kwiatostanów (największe okazy osiągają ponad 150 cm długości i tworzą 1,5 miliona kwiatostanów[7], u odmiany 'Multijuga' największe kwiatostany osiągają 2 m długości[8]). Ze względu na osiągane rozmiary wymagają bardzo solidnych podpór (masa największych okazów przekraczać może 250 ton)[7]. Użytkowane są ich olejki eteryczne[6], kwiaty są jadalne po usmażeniu, także dodawane są do ciast[7], włókna z kory bywają wykorzystywane jako surowiec włókienniczy[6].
Morfologia
- Pokrój
- Liany owijające się wokół podpór[3] (niektóre owijają się przeciwnie do ruchów wskazówek zegara – np. wisteria chińska, inne zgodnie z nimi – np. wisteria japońska)[7]. Osiągają wysokość do 40 m[8], przy długości pędów sięgającej ponad 150 m[7].
- Liście
- Zrzucane na zimę. Pąki zimowe jajowate, okryte 3–5 łuskami. Liście skrętoległe, u nasady z przylistkami, nieparzysto pierzaste, o poszczególnych listkach naprzeciwległych, całobrzegich[3]. Liczba listków na liściu wynosi od 3 do 19[8].
- Kwiaty
- Obupłciowe, motylkowe, zebrane w szczytowe, zwisające grona. Poszczególne kwiaty osiągają od 1,5 do 2,5 cm długości[3]. Kielich u nasady rurkowaty, z 5 nierównymi ząbkami. Korona barwy białej, niebieskiej, fioletowej, rzadko różowej. Pręcików 10, z czego nitki 9 zrastają się, a jeden pozostaje wolny. Słupek pojedynczy, z jednego owocolistka, z górną zalążnią zawierającą 5–16 zalążków[8][3].
- Owoce
- Strąki okazałe, ale z pojedynczymi nasionami (zwykle 1–3), równowąskie do lancetowatych o skórzastej owocni, wypukłej nad owocami[3].
Systematyka
- Pozycja systematyczna
Rodzaj zaliczany jest do plemienia Millettieae z podrodziny bobowatych właściwych (Faboideae) z rodziny bobowatych (Fabaceae)[9].
- Wykaz gatunków[5]
- Wisteria brachybotrys Siebold & Zucc.
- Wisteria floribunda (Willd.) DC. – glicynia japońska
- Wisteria frutescens (L.) Poir.
- Wisteria sinensis (Sims) DC. – glicynia chińska
Nazewnictwo
Nazwa rodzajowa opisywana jest jako zachowany wariant ortograficzny, pierwotnie zapisany z błędem, a powstały dla upamiętnienia Caspara Wistara (1760–1818) – filantropa wspierającego rozwój nauki na Uniwersytecie Pensylwanii. Alternatywnie jako osoba upamiętniona wskazywany jest Charles Jones Wister Sr. (1782–1865) – przyjaciel Thomasa Nuttalla, autora nazwy[6]. Pierwotnie gatunki tu zaliczane włączone zostały do rodzaju Glycine Willd., co wpłynęło na powstanie nazw zwyczajowych glycine w języku francuskim[8] i polskim[10].