Gjon Gazulli (1893–1927)

Syn Luki Gazulliego. Po ukończeniu szkoły w rodzinnej miejscowości kontynuował naukę w Seminarium Papieskim w Szkodrze. W 1912 wyjechał na studia do Rzymu, a następnie do Francji i Austrii. 4 sierpnia 1919 został wyświęcony na księdza^[1]. Po święceniach pracował początkowo w parafii Gjadër k. Lezhy, następnie w Qelëz i w Komanie^[2]. W 1923 zaangażował się w działalność polityczną, współpracował z Luigj Gurakuqim i Avni Rustemim. W tym samym czasie w domu, w którym mieszkał założył pierwszą w Albanii szkołę koedukacyjną^[2].

Po powrocie do władzy w styczniu 1925 Ahmeda Zogu, Gazulli zasłynął jako jego nieprzejednany krytyk i inspirator antyrządowego buntu do którego doszło zimą 1926 w krainie Dukagjini i w krainie Mirdytów. Przyczyną buntu była klęska nieurodzaju i przekonanie miejscowych katolików, że rząd w Tiranie reprezentuje muzułmanów i nie dba o ich interesy. Bunt został stłumiony przez oddziały rządowe złożone z muzułmanów, dowodzone przez Muharrema Bajraktariego. 26 grudnia 1926 Gazulli został aresztowany. Oskarżony o namawianie ludności do buntu i udział w przygotowaniach do powstania 2 stycznia 1927 został skazany przez sąd wojskowy na karę śmierci^[3]. Wyrok wykonano publicznie w Szkodrze przez powieszenie 5 marca 1927^[1]. Ostatnie słowa duchownego przed egzekucją brzmiały: Umieram niewinny. Niech żyje Chrystus, nasz król. Niech żyje Kościół Katolicki, nasza matka. Niech żyje papież, nasz ojciec. Niech żyje Albania i prawdziwi Albańczycy^[1]. Gazulli był jedynym duchownym katolickim, którego stracono w Albanii w okresie rządów Ahmeda Zogu. Pochowany na cmentarzu katolickim Rrmajt w Szkodrze.

• Dom Gjon Gazulli, martir e atdhetar, në pervjetorin e varjes nga Ahmet Zogolli më 5 mars 1927. = 2017-12-27 [online], albemigrant2011.wordpress.com  (alb.).