Gajusz Duiliusz
Gajusz Duiliusz, łac. Gaius Duilius (III wiek p.n.e.) – rzymski polityk i wojskowy, konsul w 260 roku p.n.e., zwycięzca w bitwie morskiej pod Mylae podczas pierwszej wojny punickiej.
| Miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | Flota rzymska |
| Stanowiska | dowódca floty rzymskiej |
| Główne wojny i bitwy | |
Życiorys
Pochodził z rodu Duiliuszów o plebejskich korzeniach. W 260 roku p.n.e. został jako homo novus wybrany konsulem razem z Gnejuszem Korneliuszem Scypionem[1]. Po wzięciu Scypiona do niewoli przez Kartagińczyków w bitwie koło Wysp Liparyjskich, Gajusz Duiliusz przejął dowodzenie flotą rzymską. W bitwie koło przylądka Mylae po raz pierwszy wykorzystał ruchome pomosty do abordażu (tzw. kruki, łac. corvus), które wbijając się w pokład okrętów kartagińskich uniemożliwiły im użycie taranów, zaś Rzymianom pozwoliły na walkę wręcz na sczepionych jednostkach. Sukces odniesiony pod Mylae był pierwszym w historii zwycięstwem rzymskiej floty[2].
Jako zwycięski wódz Gajusz Duiliusz odbył w 259 roku p.n.e. triumf w Rzymie, a na jego cześć wzniesiono na Forum Romanum kolumnę ozdobioną dziobami okrętów (tzw. columna rostrata; po zwycięskiej bitwie pod Mylae motyw dziobu okrętu pojawił się także na rzymskich monetach)[3]. Ze zdobyczy wojennych Gajusz Duiliusz ufundował świątynię Janusa na rzymskim Forum Holitorium[1]. W 258 roku p.n.e. został wraz z Lucjuszem Korneliuszem Scypionem wybrany cenzorem.
Posąg Gajusza Duiliusza znajdował się, wśród wyobrażeń innych zwycięskich wodzów rzymskich, w bocznym portyku świątyni Marsa Mściciela (Mars Ultor) na Forum Augusta[4].
Jego imię (Caio Diuilio) tradycyjnie nadawane jest dużym jednostkom wojennym floty włoskiej od XIX wieku (1876)[5].