Fenoloftaleina (łac. Phenolophthaleinum) – organiczny związek chemiczny, stosowany głównie jako wskaźnik pH.
Fenoloftaleina
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Phenolphthalein.svg/120px-Phenolphthalein.svg.png) | ![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Phenolphthalein-sample.jpg/120px-Phenolphthalein-sample.jpg) | Struktura formy obojętnej | Fenoloftaleina w postaci stałej |
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Phenolphthalein.jpg/180px-Phenolphthalein.jpg) Roztwór fenoloftaleiny w środowisku zasadowym |
Nazewnictwo |
---|
| Nomenklatura systematyczna (IUPAC) | 3,3-bis(4-hydroksyfenylo)izobenzofuran-1(3H)-on | Inne nazwy i oznaczenia | farm. | Phenolphthaleinum |
---|
inne | dihydroksyftalofenon |
---|
|
Ogólne informacje |
Wzór sumaryczny | C20H14O4 |
---|
Masa molowa | 318,32 g/mol |
---|
Wygląd | biały do żółtawobiałego proszek[1], bez zapachu[2] |
---|
Identyfikacja |
Numer CAS | 77-09-8 |
---|
PubChem | 4764 |
---|
DrugBank | DB04824 |
---|
SMILES |
---|
C1=CC=C2C(=C1)C(=O)OC2(C3=CC=C(C=C3)O)C4=CC=C(C=C4)O |
|
InChI |
---|
InChI=1S/C20H14O4/c21-15-9-5-13(6-10-15)20(14-7-11-16(22)12-8-14)18-4-2-1-3-17(18)19(23)24-20/h1-12,21-22H | InChIKey | KJFMBFZCATUALV-UHFFFAOYSA-N |
|
|
|
Podobne związki |
Podobne związki | tymoloftaleina |
---|
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) |
|
Klasyfikacja medyczna |
ATC | A06 AB04 |
---|
Farmakokinetyka |
---|
| Działanie | przeczyszczające |
---|
|
|
W stanie czystym jest to bezbarwna substancja krystaliczna, słabo rozpuszczalna w wodzie, rozpuszczalna w alkoholach. W laboratoriach spotykana jest głównie jako ok. 1% bezbarwny roztwór w etanolu.
Fenoloftaleina |
---|
pH < 0 | ⇄ | pH 0−8,2 | ⇄ | pH 8,2−12,0 | ⇄ | pH >12,0 |
Fenoloftaleina jest wskaźnikiem alkacymetrycznym, tzn. zmienia formę z bezbarwnej w środowisku umiarkowanie kwasowym lub obojętnym na malinowoczerwoną w środowisku umiarkowanie zasadowym. Zalecana głównie do miareczkowania roztworów słabych kwasów mocnymi zasadami, gorsze wyniki uzyskiwane są dla miareczkowania silnie rozcieńczonych mocnych kwasów mocnymi zasadami (i odwrotnie); dla pozostałych układów miareczkowania nie nadaje się na wskaźnik[9]. Jest też stosowana przy produkcji tzw. papierków uniwersalnych. Zakres pH zmiany barwy: 8,3–10,0. W skrajnych wartościach pH zachodzą dodatkowe zmiany barwy: w roztworach silnie kwasowych (pH<0) przybiera kolor pomarańczowy wskutek przejścia w formę karbokationu trytylowego, natomiast w środowisku silnie zasadowym (pH>12) staje się bezbarwna.
W lecznictwie stosowana niekiedy jako środek przeczyszczający.Stosowana także w produkcji znikających tuszy. Tu zmieszana jest z wodorotlenkiem sodu (NaOH), który reaguje w powietrzu z dwutlenkiem węgla, tworząc węglan sodu (Na2CO3). Zmiana pH powoduje zanik zabarwienia.
Właściwości fenoloftaleiny przy różnych pHSymbol | H3In+ | H2In | In2− | In(OH)3− |
---|
Struktura | ![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Phenolphthalein-very-low-pH-2D-skeletal.svg/100px-Phenolphthalein-very-low-pH-2D-skeletal.svg.png) | ![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Phenolphthalein-low-pH-2D-skeletal.svg/100px-Phenolphthalein-low-pH-2D-skeletal.svg.png) | ![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Phenolphthalein-mid-pH-2D-skeletal.svg/100px-Phenolphthalein-mid-pH-2D-skeletal.svg.png) | ![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Phenolphthalein-high-pH-2D-skeletal.svg/100px-Phenolphthalein-high-pH-2D-skeletal.svg.png) |
---|
Model | ![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Phenolphthalein-orange-very-low-pH-3D-balls.png/100px-Phenolphthalein-orange-very-low-pH-3D-balls.png) | ![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Phenolphthalein-colourless-low-pH-3D-balls.png/100px-Phenolphthalein-colourless-low-pH-3D-balls.png) | ![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Phenolphthalein-red-mid-pH-3D-balls.png/100px-Phenolphthalein-red-mid-pH-3D-balls.png) | ![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Phenolphthalein-colourless-high-pH-3D-balls.png/100px-Phenolphthalein-colourless-high-pH-3D-balls.png) |
---|
pH | < 0 | 0−8,2 | 8,2−12,0 | >12,0 |
---|
Odczyn | silnie kwasowy | kwasowy lub bliski obojętnemu | zasadowy | silnie zasadowy |
---|
Kolor | pomarańczowy | bezbarwny | od różowego do malinowoczerwonego | bezbarwny |
---|
Zdjęcie | ![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Phenolphthalein-in-conc-sulfuric-acid.jpg/100px-Phenolphthalein-in-conc-sulfuric-acid.jpg) | | ![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Phenolphthalein-at-pH-9.jpg/100px-Phenolphthalein-at-pH-9.jpg) | |
---|
Zobacz też
Przypisy