Emil Karewicz

Karierę aktorską rozpoczął na bezpłatnym stażu w Wilnie w 1940, w tamtejszym Teatrze Małym, gdzie zagrał rolę Małpy w Kwartecie I. Kryłowa (scenę dzielił m.in. z Hanną Skarżanką)^[2]. Po rozwiązaniu teatru pod koniec czerwca 1941 podjął się pracy w firmie transportowej przez Arbeitsamt, aby uniknąć wywiezienia na roboty przymusowe do III Rzeszy^[9][10]. Pod koniec wojny został aresztowany, a następnie przewieziony do Białegostoku, gdzie wcielony został do kompanii strzeleckiej 2 Armii Wojska Polskiego, z którą przeszedł szlak do Berlina^[2][10][11]. Po krótkim okresie przeniesiono go do plutonu artystycznego, który organizował koncerty dla wojska. Służbę wojskową zakończył w 1947. W międzyczasie ukończył też Studio Dramatyczne prowadzone przez Iwona Galla w Krakowie. W 1948 debiutował na scenie rolą kelnera w Klubie kawalerów Michała Bałuckiego w Miejskim Teatrze Wybrzeże w Gdańsku^[11]. Pod koniec lat 40. występował również w Teatrze Kameralnym w Sopocie^[2][9], a następnie od 1949 na scenach łódzkich: im. S. Jaracza (1949–1957, 1958–1960) i Państwowym Teatrze Nowym (1960–1962); z rocznym epizodem w Teatrze Polskim w Poznaniu (1957–1958). Od 1962 związany z Warszawą, gdzie grał w teatrach: Ateneum (1962–1965), Dramatycznym (1965–1967) i Ludowym (od 1967; w 1974 przemianowanym na Nowy). Na emeryturę przeszedł w 1983.

Zagrał m.in. Oktawiana Augusta w Juliuszu Cezarze W. Shakespeare’a, Capignaca w Buonapartem i Sułkowskim R. Brandstaettera, Franciszka Moora w Zbójcach F. Schillera, Gospodarza w Weselu S. Wyspiańskiego (Łódź), Liapkin-Tiapkina w Rewizorze N. Gogola, Spodka w Śnie nocy letniej W. Shakespeare’a, Hetmana Kossakowskiego w Horsztyńskim J. Słowackiego, Pagatowicza w Grubych rybach M. Bałuckiego, Łomowa w Oświadczynach A. Czechowa, Janusza w Panu Jowialskim A. Fredry, Jenialkiewicza w Wielkim człowieku do małych interesów A. Fredry, Stomila w Tangu S. Mrożka, Geronta w Szelmostwach Skapena Moliera (Warszawa).

Największą popularność przyniosły mu role: Hermanna Brunnera w serialu Stawka większa niż życie, oficera Gestapo w filmie Jak rozpętałem drugą wojnę światową, a także króla Władysława Jagiełły w filmie Krzyżacy.

Występował w Teatrze Telewizji i Teatrze Polskiego Radia. W 2004 odcisnął swoją dłoń w Alei Gwiazd w Międzyzdrojach. Był ambasadorem Domu Artystów Weteranów w Skolimowie^[1][7].

18 czerwca 2013, nakładem Wydawnictwa Melanż, ukazała się autobiografia Emila Karewicza zatytułowana „Moje trzy po trzy” (oprac. literackie Paweł Oksanowicz, ISBN 978-83-928029-5-2)^[12][13]. W 2015 artysta zakończył karierę aktorską ze względu na postępującą chorobę.

Był jedynym dzieckiem byłego oficera Cesarskiej Armii Rosyjskiej, później strażaka i felczera, i jego żony, Anny (1887–1973)^[10][14]. Rodzice zamieszkali w 1919 w Wilnie^[10]. Związek ten nie był udany z powodu alkoholizmu i cudzołóstwa ojca^[10]. Kiedy miał 7 lat, jego rodzice się rozstali, a po rozprawie rozwodowej zamieszkał z matką^[10]. W latach 30. był ministrantem w wileńskiej parafii^[10]. Ponadto należał do lokalnej drużyny harcerskiej, którą Komenda Obrony Przeciwlotniczej Miasta zatrudniła jako gońców i przy obsłudze telefonów podczas obrony Wilna w czasie II wojny światowej^[2].

Krótko po ukończeniu 18. roku życia ożenił się z Ewą, poznaną podczas pracy w firmie transportowej w 1941^[9][10]. Po II wojnie światowej rozwiedli się^[9]. Z drugą żoną, Delfiną, miał córkę Sylwię^[9]. Od 1950 do 2012 jego trzecią żoną była Teresa Karewicz (1925–2012)^{[9][14][15][16]}, z którą miał dwójkę dzieci: Krzysztofa i Małgorzatę^[9]. W połowie lat 70. zamieszkali w domu z ogrodem w Aninie^[2]. Teresa zmarła po długiej chorobie sercowej 29 kwietnia 2012 w szpitalu w Aninie^[9][15][16].

Oprócz aktorstwa, pasjonował się malarstwem, grą na pianinie i komponowaniem piosenek^[10]. Rysował karykatury kolegów w teatrach, dorabiając przy tym do gaży aktorskiej. Wiele obrazów namalował z pamięci, m.in. pejzaże Wilna i okolic; także w plenerze^[2]. Swoje prace kilkakrotnie wystawiał na wystawach w warszawskim Klubie Dowództwa Garnizonu przy alei Niepodległości 141, w Akademii Obrony Narodowej w Rembertowie, w Łódzkim Domu Kultury i w zamku w Nidzicy^[2].

Aktor cierpiał na niewydolność serca (przez co spędził ponad tydzień w Instytucie Kardiologii im. Prymasa Tysiąclecia Stefana Kardynała Wyszyńskiego w 2009), a przez ostatnie lata życia zmagał się również z chorobą Ménière’a^[16][17]. Miał także wszczepiony rozrusznik serca^[3][4].

17 marca 2020, około godziny 12 w południe, trafił do szpitala w Międzylesiu, gdzie stwierdzono u niego udar mózgu^[3][4]. Zmarł następnego dnia o godzinie 4 rano^[3][4]. W czasie pobytu w szpitalu tylko na sekundę odzyskał przytomność^[3][4]. Urnę z prochami Emila Karewicza złożono w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach^{[a][6][7][18]} (kwatera G-TUJE-52)^[8]. Ze względu na pandemię COVID-19 pogrzeb odbył się 23 czerwca 2020^[6][7][18]. Ceremonia miała charakter państwowy i świecki^[6][7][18].

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski – za „wybitne zasługi dla kultury polskiej” (2020, pośmiertnie)^{[5][6][7][19]}
• Order Krzyża Grunwaldu III klasy
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1988)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1982)
• Złoty Krzyż Zasługi (1977)
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)^[20]
• Złota odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy”^[21]
• Honorowa Odznaka Miasta Łodzi^[21]
• Odznaka „Za Wybitne Zasługi dla ZKRPiBWP” (2013)^[22]

• Maximathic
• Młodość bez młodości
• Oszukana
• Poletko nad jeziorem
• Żółty Krzyż
• Faust
• Kryptonim Maks (Teatr Sensacji „Kobra”) jako leśniczy
• Amerykańska guma do żucia „Pinky” (Teatr Sensacji „Kobra”) jako kapitan MO prowadzący śledztwo
• Stawka większa niż życie (Teatr Sensacji „Kobra”) jako Hermann Brunner

• Emil Karewicz w bazie filmpolski.pl
• Emil Karewicz w bazie Filmweb
• Emil Karewicz, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2021-04-10] .
• Emil Karewicz w bazie IMDb (ang.)
• Emil Karewicz na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
• Emil Karewicz o sobie, wirtualny album w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka” [dostęp 2018-03-13]