Dikdik żwawy

Dikdik żwawy[5] (Madoqua saltiana) – gatunek małej, półpustynnej antylopy, żyjący we wschodniej Afryce.

Dikdik żwawy
Madoqua saltiana[1]
(de Blainville, 1816)[2]
Ilustracja
Dikdik żwawy
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Rząd

parzystokopytne

Rodzina

wołowate

Podrodzina

antylopy

Rodzaj

dikdik

Gatunek

dikdik żwawy

Synonimy

Antilope saltiana[3]

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Charakterystyka

Szatę stanowią włosy krótkie i szorstkie szczególnie w okolicy szyi i pleców. Obszary te są barwy szarej. Boki zwierzęcia porastają włosy rzadsze, nieco miększe, przybierające barwę cynamonową, rdzawą lub rudawą. Podbrzusze i wewnętrzne strony kończyn barkowych i miednicznych białe, czasem przeplatane pojedynczymi rudymi włoskami. Kończyny smukłe i rdzawe[6]. Ogon krótki, zasłonięty włosami kończyn o tej samej barwie co plecy.

Głowa

Czoło, pysk i tył uszu rudawe. Wokół oczu wyraźne białe pierścienie. Plama czarnej sierści usytuowana tuż przed okiem. Na szczycie głowy znajduje się kępka długich rudawych włosów formujących strukturę podobną do grzywy. Za sprawą mięśni, których przyczep końcowy stanowi skóra głowy, podekscytowane zwierze stroszy i opuszcza ją rytmicznie. Pierścieniowate rogi występują tylko u samców. Krępe u nasady, szybko zwężają się w dalszym przebiegu.

Występowanie

Można go spotkać na półpustyniach i sawannach Półwyspu Somalijskiego oraz w zachodniej części Etiopii, a także w Dżibuti, Erytrei, Sudanie od rzeki Alberta aż po tereny leżące nad Morzem Czerwonym. Z reguły nie zapuszcza się wyżej niż 1500 m n.p.m. Wymagają w swym siedlisku gęstych zarośli[6].

Rozmiary[6]

Samiczki zwykle większe od samców.

długość45–67 cm
długość ogona5–7 cm
długość rogów7,5–9 cm
wysokość30–40 cm
waga2–4 kg

Zachowanie

Dikdiki żwawe są nieśmiałe i bardzo płochliwe. Zazwyczaj żerują o poranku i wieczorem, choć zdarzają się również okresy aktywności w ciągu nocy, by uniknąć przegrzania organizmu. Często spotyka się je parami lub w małych grupach. Takie stado składa się z samca, samiczki i dwójki ich najmłodszego potomstwa i dzieli ze sobą wspólne terytorium. Granice rewiru wytyczają składowiska odchodów. Habitat przecinają łatwo zauważalne, wydeptane i stale użytkowane ścieżki. Żywią się głównie liśćmi i pędami akacji. Zaniepokojone zwierze unosi grzywę i ratuje się ucieczką[6].

Reprodukcja

Samica rodzi jednorazowo jedno młode. W sprzyjających warunkach jest w stanie wydać na świat dwoje młodych w ciągu roku. Waga urodzeniowa młodych wynosi 0,5–0,8 kg. Młody dikdik żwawy pozostaje w ukryciu przez 2–3 tygodnie. Już po tygodniu rozpoczyna żywić się stałym pokarmem. U samców w wieku 1 miesiąca zaczynają wyrastać rogi. Samce osiągają dojrzałość płciową w wieku 8–9 miesięcy, a samice w wieku 6–8 miesięcy. Młode w wieku 8 miesięcy dorównują rozmiarami dorosłym osobnikom, a po 12 miesiącu życia następuje całkowite zahamowanie przerostu. W naturze żyją do 14 lat[6].

Taksonomia

Za autora pierwszego opisu uznawany jest zwykle Anselme Gaëtan Desmarest (1816), który w „Nouveau Dictionnaire d'Histoire Naturelle” (1816, vol. 2: 192) uznał autorstwo de Blainville'a podając nawet stronę, na której po raz pierwszy użyto nazwy saltiana[7][3].

Podgatunki

NazwaUbarwienieWystępowanie
Madoqua saltiana saltianaczerwonawo-szareDżibuti, Erytrea, północno-wschodnia Etiopia
Madoqua saltiana phillipsiczerwonawo-szare z pomarańczowymi bokamiSomalia, Etiopia
Madoqua saltiana lawrencisrebrne, boki brązowe z jasnym pasem pośrodkupółnocna Somalia
Madoqua saltiana hararensisjasnorude lub czerwonepółnocna i wschodnia Somalia
Madoqua saltiana swayneiczerwonawe, srebrne gardło i policzkiSomalia
Madoqua saltiana erlangericzerwoneSomalia, Etiopia
Madoqua saltiana citerniiczerwone, jasnorude bokiSomalia, Etiopia

Podgatunki M. s. swaynei, M. s. erlangeri, M. s. phillipsi i M. s. citernii często uważane są za odrębne gatunki. Czasami także gatunek M. piacentinii klasyfikowany jest w obrębie dikdika żwawego.

Przypisy

Bibliografia

  • Madoqua saltiana, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2008-10-25] (ang.).
  • IUCN SSC Antelope Specialist Group, Madoqua saltiana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2008-10-25] (ang.).
  • Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Madoqua saltiana. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 25 października 2008]
  • Lundrigan, B. & K. Kapheim: Madoqua saltiana. (On-line), Animal Diversity Web, 2000. [dostęp 2008-10-25]. (ang.).