Deuterozaur
Deuterozaur (Deuterosaurus) – rodzaj terapsyda z podrzędu dinocefali, należący prawdopodobnie do rodziny Brithopodidae. Jedyny przedstawiciel podrodziny Deuterosaurinae, czasami klasyfikowany w osobnej rodzinie Deuterosauridae. Żył w późnym permie (kapitan) na terenie dzisiejszej Rosji.
Deuterosaurus | |
Eichwald, 1860 | |
Deuterosaurus biarmicus | |
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Typ | |
Podtyp | |
Gromada | |
Rząd | |
Podrząd | |
Nadrodzina | Anteosauroidea |
Rodzina | ?Brithopodidae |
Podrodzina | Deuterosaurinae |
Rodzaj | deuterozaur |
Anatomia
Czaszki deuterozaurów są dobrze poznane na podstawie licznych znalezisk. Jak na przedstawiciela anteozaurów deuterozaur miał dość krótką czaszkę – była ona niemal równie wysoka co długa (około 23 cm)[1] i zapewniała silny zgryz. Miała długi dziób i stożkowate zęby. Dolne kły były wydłużone, zaś zęby znajdujące się za nimi mniejsze i bocznie spłaszczone[1]. Oczy były skierowane ku przodowi i zapewniały widzenie stereoskopowe.
Deuterozaur był jednym z większych terapsydów – osiągał wraz z ogonem długość 5–6 m i ważył ponad pół tony. Prawdopodobnie nogi deuterozaura były ugięte w kolanach i rozstawione na boki – podobnie jak u dzisiejszych krokodyli.
Brytyjski zoolog i paleontolog Thomas Henry Huxley błędnie uznał go za dinozaura[2].
Paleobiologia
Skamieniałości deuterozaura odnaleziono na terenach dzisiejszej Syberii (obwód orenburski[1]), w której pod koniec permu dominowały tereny nizinne. Deuterozaur był prawdopodobnie największym zwierzęciem żyjących w tamtejszych ekosystemach. Nie jest jasne czy był roślinożercą[1] – na co wskazywałyby masywne ciało i krótkie nogi, uniemożliwiające szybki bieg – czy też drapieżcą, co sugerują duże kły i położenie oczu, umożliwiające widzenie stereoskopowe. Najprawdopodobniej deuterozaur był wszystkożercą, żywiącym się głównie roślinami i uzupełniającym swoją dietę mięsem.
Filogeneza
Kladogram synapsydów z zaznaczeniem pozycji deuterozaura[3]
SYNAPSIDA|Therapsida|--Biarmosuchia`--+--Dinocephalia | |--Anteosauria | | |--Archaeosyodon | | `--+--Brithopodidae | | | |--Chthomaloporus | | | `--Brithopus | | `--+--Deuterosaurus | | `--Anteosauridae | `--Tapinocephalia `--+--Anomodontia | |--Venyukovioidea | `--Dicynodontia `--Theriodontia |--Gorgonopsia `--+--Therocephalia `--CYNODONTIA
Gatunki
- Deuterosaurus biarmicus (typowy) Eichwald, 1860
- Deuterosaurus jubilae (Nopcsa, 1928) Ivakhnenko et al, 1997