De Munitionibus Castrorum
De Munitionibus Castrorum (z łac.: O wytyczaniu obozów wojskowych) – autor dzieła nieznany, wcześniej dziełko przypisywano Hyginusowi Gromaticusowi, współcześnie nauka określa autorstwo mianem Pseudo-Hyginus. Traktat O wytyczaniu obozów wojskowych datuje się różnie, a rozpiętość czasowa proponowana przez uczonych sięga od I wieku n.e. aż do przełomu III i IV wieku n.e.[1][a]
Cel dzieła
Autor swoje dzieło dedykuje Drogiemu Bratu[b]. Określa w nim reguły, jakimi powinni kierować się żołnierze rzymscy podczas organizowania i tworzenia letniego obozu wojskowego (castra aestivalia). Wskazał, jak wytyczać i wymierzać pola namiotowe, obwarowania obozu, wielkość terenu, umiejscowienie i omówienie poszczególnych części obozu. Autor nie kryje, że korzystał z innych autorów, ale ich nazwisk nie podaje[2]. Wiadomości, jakie zawarł, sprawdził i stosował także w praktyce, gdyż był mierniczym (metator)[3]. Sugestie Pseudo-Hyginusa odbiegają od schematu obozów, jakie poznano w wyniku wykopalisk, stąd przypuszcza się, że niniejsze dzieło dotyczy specyficznej sytuacji, gdy w jednym obozie skoncentrowano kilka legionów, jednostek pomocniczych i innych oddziałów 'exercitus Romanus'[4]. We wskazaniach autora znajdują się wytyczne między innymi co do lecznicy weterynaryjnej dla zwierząt (veterinarium) czy ustawienia ołtarza (auguratorium)[5].
Wydania
- Dzieło zachowało się w kodeksie Arceriańskim (codex Arcerianus – Guelferbytanus) z IV wieku n.e., który przechowywany jest w Bibliotheca Augustana Guelferbytana w dolnosaksońskim Wolfenbüttel w Niemczech. Z tego kodeksu dokonywano późniejsze, szesnastowieczne odpisy.
- Hygini Gromatici Liber de munitionibus castrorum. (Alfred von Domaszewski[c], Leipzig 1887. (reprint: 1972)
- Pseudo-Hygin des fortifications du camp, ed. M. Lenoir, Paris 1997.
- Pseudo-Hyginus, O wytyczaniu obozów wojskowych, UAM, Poznań 2010 (tekst polski i łaciński). Pierwsze pełne tłumaczenie na język polski.
Bibliografia
- Pseudo-Hyginus, O wytyczaniu obozów wojskowych, UAM, Poznań 2010. Wstęp: s. 7 – 11.
Uwagi
Przypisy
Zobacz też
- Poliajnos
- Witruwiusz
- Castra Romana
- Armia rzymska
- Gerulata
- Carnuntum
- Legio XXI Rapax – rekonstrukcje historyczne rzymskich legionów w Polsce.
- Rekonstrukcje historyczne rzymskich legionów w Polsce
- castrum w Wikisłowniku