Danuta Stenka

Urodziła się 10 października 1961 w Sierakowicach, a dzieciństwo spędziła w Gowidlinie na Kaszubach^[3]. Jej matka była nauczycielką języka rosyjskiego, a ojciec elektromonterem^[4]. Ma starszego o dwa lata brata, Eugeniusza^[5]. Ukończyła klasę o profilu matematyczno-fizycznym^[6] I LO im. Hieronima Derdowskiego w Kartuzach. Po maturze uczyła języka rosyjskiego w gowidlińskiej szkole^[7].

W 1984 ukończyła Studium Aktorskie przy Teatrze Wybrzeże w Gdańsku oraz zadebiutowała na scenie Teatru Współczesnego w Szczecinie rolą Abigail w Czarownicach z Salem w reż. Inki Dowlasz^[8]. Za rolę postaci Pauliny w Białym małżeństwie w reż. Ryszarda Majora odebrała nagrodę dla młodego twórcy na XXVII Festiwalu Teatru Polski Północnej w Toruniu^[9]. W kolejnych latach na szczecińskiej scenie grała m.in. Zofię Plejtus w Matce, Zoe w sztuce W mrokach złotego pałacu, czyli Bazylissa Teofanu, Pannę Młodą w Weselu i Maję Ochołowską w Opętanych^[10].

W 1988 po czterech sezonach grania w Teatrze Współczesnym dołączyła do zespołu Teatru Nowego w Poznaniu^[11]. Za rolę postaci Zosi w Damach i huzarach w reż. Janusza Nyczaka otrzymała wyróżnienie na Opolskich Konfrontacjach Teatralnych „Klasyka Polska” i Medal Młodej Sztuki^[12]. Także w 1988 debiutowała w Teatrze Telewizji główną rolą w Listach do Niny w reż. Ryszarda Majora^[13] oraz zagrała swoją pierwszą rolę serialową – Zochę w Crimenie.

W 1990 debiutowała w filmie rolą Elżbiety w produkcji telewizyjnej Mirosława Gronowskiego Rozmowy o miłości^[13]. W 1991 została aktorką Teatru Dramatycznego w Warszawie, na którego scenie debiutowała występem w Metamorfozach w reż. Michaela Hacketta, następnie wystąpiła m.in. jako Maria w Woyzecku w reż. Pawła Wodzińskiego oraz Grzech (Circe) w Magii grzechu w reż. Tadeusza Słobodzianka, a także w spektaklach Krzysztofa Warlikowskiego jako tytułowa bohaterka w Elektrze oraz Katarzyna w Poskromieniu złośnicy^[14]. W 1993 grała mamę w serialu dla dzieci Mama – Nic. W 1995 debiutowała na wielkim ekranie rolą Marty Moraczewskiej w filmie Krzysztofa Langa Prowokator^[15]. W latach 1997–1998 występowała w roli Marii Jurewicz w serialu TVP1 Boża podszewka^[16]. W 1999 za rolę Anny Kowalskiej w Cudzym szczęściu (1998) Mirosława Borka była nominowana do Orła w kategorii „Najlepsza główna rola kobieca”.

W 2001 zaczęła występować jako Jola Jabłońska w serialu radiowym W Jezioranach oraz zadebiutowała na scenie Teatru Rozmaitości w Warszawie rolą Helene w Uroczystości (reż. Grzegorz Jarzyna); na potrzeby roli odmieniła swój wizerunek, ścinając włosy^[17]. W 2003 występowała jako Marta Tokarska w serialu TVP1 Zaginiona^[18]. Odebrała też szereg nagród: za rolę wdowy Bradshaw w Zwycięstwie w reż. Heleny Kaut-Howson otrzymała Paszport „Polityki”^[19], za wykreowanie postaci George Sand w filmie Chopin. Pragnienie miłości odebrała Orła za najlepszą główną rolę kobiecą i Złotą Kaczkę dla najlepszej polskiej aktorki, ponadto zespół artystyczny Teatru Polskiego Radia przyznał jej nagrodę Wielkiego Splendoru^[20].

Ogólnopolską popularność zapewniła jej rola Judyty, głównej bohaterki filmu Ryszarda Zatorskiego Nigdy w życiu! (2004), ekranizacji powieści Katarzyny Grocholi o tym samym tytule^[21][22]. W 2004 uczestniczyła w sztafecie z ogniem olimpijskim podczas Letnich Igrzysk Olimpijskich w Atenach^[23]. W 2006 została aktorką warszawskiego Teatru Narodowego. W latach 2006–2007 grała Grażynę Borowik-Zamecznik, główną bohaterkę serialu TVP2 Pogoda na piątek^[24][25]. Za tę rolę w 2006 była nominowana do Telekamery w kategorii „Aktorka”^[26]. Również w 2006 za rolę Ellidy Wangel w Kobiecie z morza na scenie Teatru Dramatycznego otrzymała Nagrodę im. Aleksandra Zelwerowicza przyznawaną przez redakcję miesięcznika „Teatr”.

W 2007 wróciła po 19 latach na scenę Teatru Współczesnego w Szczecinie rolą Rozkosznej w spektaklu Cz@t. Projekt rozmyślnie niedokończony w reż. Agnieszki Cianciary i Bartosza Jarzymowskiego. Oprócz tego zagrała w serialach Odwróceni^[27] i Tajemnica twierdzy szyfrów^[28] oraz wystąpiła w koncercie ku pamięci Jana Pawła II „Gorzkie żale” w reż. Jerzego Bielunasa^[29] oraz w spektaklu Teatru Telewizji Pastorałka w reż. Laco Adamíka^[30]. W 2008 za rolę Róży w Katyniu Andrzeja Wajdy^[31] otrzymała Orła w kategorii „Najlepsza drugoplanowa rola kobieca”^[32].

Czytuje kaszubskie tłumaczenia Biblii w wejherowskiej kolegiacie – podczas corocznych koncertów w ramach projektu „Verba Sacra”.

W 2009 za podwójną rolę – Teresy Wodzień i jej siostry, Marii Chmurskiej – w filmie Tomasza Koneckiego Idealny facet dla mojej dziewczyny^[33] otrzymała Złotą Kaczkę w kategorii „Najlepsza rola kobieca sezonu 2008/2009”. W listopadzie 2009 wystąpiła gościnnie w parze ze Stefano Terrazzino w jednym z odcinków 10. edycji programu TVN Taniec z gwiazdami^[34].

W 2010 odebrała statuetkę Fenomenu „Przekroju”^[35] i otrzymała nagrodę w kategorii „Teatr i film” w plebiscycie „Mistrzynie stylu XX-lecia” magazynu „Twój Styl”^[36], a także pojawiła się jako Urszula w filmie Patryka Vegi Ciacho^[37] oraz użyczyła głosu Gertrudzie w polskiej wersji językowej filmu animowanego Zaplątani^[38]. W 2011 zagrała komisarz Annę Oster, główną bohaterkę serialu TVP2 Instynkt^[39], oraz wykreowała postać Telakowej w filmie Jacka Bromskiego Uwikłanie^[40]. Ponadto została uhonorowana Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[41] i Medalem Stolema^[42][43] oraz odebrała Złoty Mikrofon za „wybitne role wykreowane w Teatrze Polskiego Radia”^[44]. W latach 2012–2014 występowała jako Elżbieta Bosak, pulmonolog i dyrektor szpitala w serialu TVN Lekarze^[45], jak też w internetowej kontynuacji serialu – Lekarze po godzinach^[46].

W 2012 wróciła po 22 latach na scenę Teatru Nowego w Poznaniu, występując w spektaklu Jerzego Satanowskiego Życie to nie teatr, ponadto zagrała doktor Bielecką w filmie Anny Pluteckiej-Mesjasz Nad życie o życiu Agaty Mróz-Olszewskiej^[47] oraz Marię, dawną miłość Andrzeja Wolskiego (Jerzy Radziwiłowicz) w serialu HBO Bez tajemnic^[48]. Ponadto za rolę Klitajmestry w spektaklu Oresteja (Teatr Narodowy, reż. Maja Kleczewska) była nominowana do zdobycia nagrody Róże Gali w kategorii „Teatr”^[49]. W 2013 czytała powieść Ireny Matuszkiewicz Modliszka na antenie Vox FM^[50] i wystąpiła w filmie krótkometrażowym Łukasza Ostalskiego Matka^[51], a w listopadzie premierę miała książka biograficzna Stenki pt. „Flirtując z życiem”, będąca wywiadem-rzeką przeprowadzonym przez Łukasza Maciejewskiego.

W 2014 wystąpiła jako Zdzisława Bytnarowa, matka Jana Bytnara, ps. „Rudy” w Kamieniach na szaniec, ekranizacji powieści Aleksandra Kamińskiego Kamienie na szaniec o tym samym tytule^[52]. Zagrała także kolejne role teatralne: Hram w sztuce Władimira Sorokina Lód na scenie Teatru Narodowego oraz Pannę Rash w Koncercie życzeń, monodramie koprodukcji nowohuckiej Łaźni Nowej i warszawskiego Teatru Rozmaitości w reż. Yany Ross^[53]. W 2015 zasiadała w jury programu Polsatu Celebrity Splash!^[54], prowadziła program Zabójcze zauroczenie w ID^[55], zagrała w jednym z odcinków niemieckiego serialu Telefon 110^[56] i wsparła akcję charytatywną Programu I Polskiego Radia „Choinki Jedynki”, przekazując swoją pracę na licytację^[57]. Ponadto została uhonorowana Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za „wybitne zasługi dla kultury polskiej oraz za osiągnięcia w pracy artystycznej”^[58], a za rolę w spektaklach Druga kobieta i Koncert życzeń (oba w warszawskim Teatrze Rozmaitości) była nominowana do zdobycia nagrody w plebiscycie Gwarancje Kultury w kategorii „Teatr”^[59].

W 2016 wystąpiła jako matka Ani w filmie Mitji Okorna Planeta singli^[60], a także grała tytułową rolę w spektaklu Matka Courage i jej dzieci (Teatr Narodowy) w reż. Michała Zadary^[61]. W 2017 wystąpiła w roli generałowej w filmie Marii Sadowskiej Sztuka kochania. Historia Michaliny Wisłockiej^[62] i serialu TVP1 Wojenne dziewczyny^[63], ponadto zagrała Rudolfa w filmie Tomasza Koneckiego Listy do M. 3^[64], a za występ w słuchowisku Polskiego Radia Lilia Weneda otrzymała nagrodę za najlepszą rolę żeńską na 17. Festiwalu „Dwa Teatry” w Sopocie^[65]. Również w 2017 premierę miało słuchowisko Biblia Audio. Superprodukcja z udziałem m.in. Stenki^[66].

W 2018 czytała powieść Marii Kuncewiczowej Cudzoziemkę w ramach audycji „Książka do słuchania” na antenie Programu II Polskiego Radia^[67] i wystąpiła na scenie Teatru Narodowego w Warszawie w podwójnej roli – Manii i Matki – w spektaklu Ślub w reż. Eimuntasa Nekrošiusa^[68], ponadto zagrała Krystynę Kwiatkowską, matkę Ani (Agnieszka Więdłocha) w filmie Mitji Okorna Planeta singli 2^[69] oraz Lucynę w filmie Jacka Gwizdały Klecha^[70]. Ponadto w 2018 premierę miało wznowienie książki biograficznej Stenki „Flirtując z życiem”, wzbogacone o jej kolejne rozmowy z Maciejewskim. W latach 2018–2019 grała Bognę Mróz, ordynatorkę szpitala i czarny charakter w serialu TVN Diagnoza^[71][72]. W 2019 ponownie wcieliła się w Krystynę Kwiatkowską, tym razem na potrzeby filmu Planeta singli 3^[73], a także zagrała Dorotę Kołeczek w filmie Marcina Głowackiego 1800 gramów^[74] i Krystynę w filmie Jacka Bromskiego Solid Gold^[75], ponadto użyczyła głosu Sarabi w polskiej wersji językowej filmu Król Lew^[76].

W 2020 zagrała Zofię Krasucką, matkę Gabi (Vanessa Aleksander) w filmie Jana Komasy Sala samobójców. Hejter^[77], a także zaczęła występować w roli Elżbiety Zawady w serialu Playera Nieobecni^[78][79]. W 2021 pojawiła się jako Rudolf w filmie Patricka Yoki Listy do M. 4^[80].

Pozostaje jedną ze „100 najcenniejszych gwiazd polskiego show-biznesu” według danych magazynu „Forbes”, a jej wizerunek został wyceniony przez reklamodawców na: 332 tys. zł w 2008 (57. miejsce)^[81], 398 tys. zł w 2010 (48. miejsce)^[2], 385 tys. zł w 2012 (49. miejsce)^[82], 278,5 tys. w 2013 (91. miejsce)^[83] i 264,5 tys. zł w 2014 (52. miejsce)^[84]. Wystąpiła w kampaniach reklamowych: Euro Banku^[85], producenta szkieł progresywnych Varilux^[86][87] oraz producenta farb do ścian Magnat^[88].

W 2008 wsparła kampanię społeczną „Chronię życie przed rakiem szyjki macicy”, biorąc udział w sesji zdjęciowej do kalendarza na rok 2009^[89]. W 2015 została ambasadorką kampanii społecznej Stowarzyszenia Rodziców i Przyjaciół Dzieci Niewidomych i Słabowidzących „Tęcza” pod hasłem „Zobacz. Niewidome dzieci”^[90], w 2016 wystąpiła w kampanii społecznej „Kultura na Widoku”^[91], a w 2018 zaangażowała się w kampanię informacyjną „Czas na wzrok 40+”^[92].

Wizerunek Stenki znalazł się na tytułowych okładkach wielu czasopism, takich jak m.in. „Viva!”^[93], „Twój Styl”^[94][95] czy „Sens”^[96].

W sierpniu 1988 wyszła za aktora Janusza Grzelaka, z którym ma dwie córki: Paulinę (ur. 1993) i Wiktorię^[97][98].

Osobny artykuł: Dorobek aktorski Danuty Stenki.

• 1988: Nagroda Artystyczna Młodych im. Stanisława Wyspiańskiego
• 1990: Medal Młodej Sztuki^[12]
• 1999: Nominacja do Orła w kategorii „Najlepsza główna rola kobieca” za film Cudze szczęście
• 2001: Odciśnięcie dłoni na Promenadzie Gwiazd w Międzyzdrojach
• 2003: Wielki Splendor^[20]
• 2003: Orzeł w kategorii „Najlepsza główna rola kobieca” za film Chopin. Pragnienie miłości
• 2003: Złota Kaczka w kategorii „Najlepsza polska aktorka” za film Chopin. Pragnienie miłości
• 2004: Tytuł Honorowej Obywatelki Gminy Sierakowice za rolę, jaką odgrywa w promowaniu kultury kaszubskiej
• 2006: Nagroda im. Aleksandra Zelwerowicza przyznawana przez redakcję miesięcznika „Teatr” – za sezon 2005/2006, za rolę Ellidy Wangel w przedstawieniu Kobieta z morza według Ibsena w Teatrze Dramatycznym w Warszawie (reż. Robert Wilson)
• 2008: Orzeł w kategorii „Najlepsza drugoplanowa rola kobieca” za film Katyń
• 2009: Złota Kaczka w kategorii „Najlepsza aktorka polskich filmów historyczno-kostiumowych” za filmy Chopin. Pragnienie miłości oraz Prowokator
• 2009: Złota Kaczka w kategorii „Najlepsza rola kobieca sezonu 2008/2009” za film Idealny facet dla mojej dziewczyny
• 2010: Mistrzynie stylu XX-lecia „Twojego Stylu” w kategorii „Teatr i film”
• 2011: Złota Kaczka w kategorii „Aktorka” za film Uwikłanie
• 2011: Złoty Mikrofon za „wybitne role wykreowane w Teatrze Polskiego Radia”^[44]
• 2012: Złota Kaczka w kategorii „Aktorka” za film Nad życie
• 2015: Nominacja do Telekamery „Tele Tygodnia” 2015 w kategorii „Aktorka”
• 2020: Nagroda im. Ireny Solskiej za wybitne osiągnięcia aktorskie^[99]
• 2021: Grand Prix 61. Kaliskich Spotkań Teatralnych za rolę Charlotty w spektaklu Sonata jesienna w reż. Grzegorza Wiśniewskiego z Teatru Narodowego w Warszawie^[1]
• 2021: Nagroda im. Aleksandra Zelwerowicza za najlepsze kreacje aktorskie w sezonie 2020/2021^[100]
• 2021: Nagroda im. Cypriana Kamila Norwida^[101]

• Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2011)^[41]
• Medal Stolema (2011)^[42][43]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2015)^[58]

• Danuta Stenka, Łukasz Maciejewski: Flirtując z życiem. Kraków: Znak, 2018. ISBN 978-83-240-4835-9.

• Danuta Stenka w bazie filmpolski.pl
• Danuta Stenka, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2021-04-09] .
• Danuta Stenka w bazie IMDb (ang.)
• Danuta Stenka w bazie Filmweb