Czernelica

Miejscowość została założona pod koniec XVI wieku.

W II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą gminy wiejskiej Czernelica w powiecie horodeńskim województwa stanisławowskiego.

9 maja 1937 w Czernelicy przy udziale starosty Leona Rutkowskiego odsłonięto tablicę upamiętniejącą Polską Organizację Wojskową^[2].

W latach 1943 - 1945 z rąk nacjonalistów ukraińskich z OUN - UPA zginęło 62 Polaków^[3].

W czasie okupacji niemieckiej mieszkająca we wsi polska rodzina Ustjanowskich udzieliła pomocy Menachemowi Scharffowi, Mordechajowi Sziklerowi i Szymonowi Tauberowi. W 1965 roku Instytut Jad Waszem podjął decyzję o przyznaniu głowie rodziny, Ignacemu Ustjanowskiemu, tytułu Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. W 1991 roku nagrodę tę przyznano także jego żonie Bronisławie i dzieciom - Czesławowi i Urszuli Okułowskiej^[4]. W 1985 roku Jad Waszem przyznał również tytuł Sprawiedliwych wśród Narodów Świata Helenie Szumlańskiej i jej córkom Czesławie oraz Walerii Stefanczyk z d. Szumlańskiej^[5].

W 1989 liczyło 2055 mieszkańców^[6].

W 2013 liczyło 1700 mieszkańców^[7].

• ruiny zamku warownego^[8]
• kościół późnorenesansowy pw. św. Antoniego - ufundowany wraz klasztorem dominikanów przez wojewodę bracławskiego Michała Jerzego Czartoryskiego i jego żonę Eufrozynę z d. Stanisławską w 1661 r., murowany, z herbem Czartoryskich nad portalem. Po likwidacji dominikanów w wyniku kasaty józefińskiej stał się kościołem parafialnym. Konsekrowany w 1833 r. Zamieniony na magazyn w 1948 r. Zniszczony w wyniku pożaru w 2007, obecnie opuszczony i popadający w coraz większą ruinę^[9][10].
• zamek^[8] w Zarwanicy^[11].

• Czernelica z Chmielową, Andruchówką, Kosówką, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 816 .
• Zamek w Czernelicy
• Czernelica na stronie Rady Najwyższej Ukrainy (ukr.)
• Zamek w Czernelicy na filmie z drona, 2018.