Cierniogon

Gatunek opisany w 1825 roku przez Coenraada Jacoba Temmincka, który nadał mu nazwę Glaucopis temnura^[5]. Jedyny przedstawiciel monotypowego rodzaju Temnurus^[1][4]. Nie wyróżnia się podgatunków^[5][6].

Ciało cierniogona (łącznie z ogonem) osiąga długość 32–35 cm, przy masie ok. 138 g^[7][8][5]. Ptak ten ma mocny, zakrzywiony dziób długości ok. 30–31 mm^[9], charakterystyczny podłużny ogon ze szpiczasto wystającymi na zewnątrz sterówkami (kształt opisywany jako przypominający pagodę^[10]) osiągający 16–18 cm, nogi o długości skoku 27–28 mm oraz skrzydła o długości 13,8–14 cm^[8][11].

Głowa czarna, reszta ciała ciemnoszara. Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego^[10]. Młode osobniki w pierwszym roku życia mają węższe pióra na ogonie, a ich wystające sterówki posiadają mniej zaostrzone i nieco krótsze zakończenia^[8].

Występuje w Kambodży, Wietnamie i Laosie, głównie wzdłuż Gór Annamskich. Jego obecność odnotowano również na chińskiej wyspie Hajnan oraz na granicy między Tajlandią a Mjanmą^[2][11]. Zamieszkuje wilgotne, wiecznie zielone lasy bambusowe, położone na nizinach oraz wzgórzach, do wysokości 1200–1500 m n.p.m.^[8][5][11]

Cierniogony żywią się różnego rodzaju bezkręgowcami oraz owocami^[5][10]. Prowadzą osiadły tryb życia^[5]. Mimo iż nie rzucają się zbytnio w oczy, są łatwe do zlokalizowania ze względu na ciągłe nawoływania osobników, zwłaszcza poruszających się w stadach^[11]. Spotykane przeważnie pojedynczo lub w parach, choć odnotowano również przypadki przebywania tych ptaków w grupach, będących prawdopodobnie rodzinami. Zaobserwowano także, że łączą się w stada z innymi ptakami podczas poszukiwania pokarmu, przede wszystkim z dziwogonami rajskimi (Dicrurus paradiseus) i różnymi gatunkami ptaków z rodziny tymaliowatych^[8]. Latają w sposób raczej niejednostajny i niezgrabny, ale zdarzają się im również momenty długiego szybowania^[10].

Gatunek ten tworzy stosunkowo płytkie gniazda, jako materiał budulcowy wykorzystując gałęzie. Nie zaobserwowano przypadków grupowego gniazdowania. Jaja znoszone w okresie od kwietnia do czerwca^[5].

Wydaje bardzo zróżnicowane dźwięki^[10] o niejednostajnym natężeniu i wysokości. Zarejestrowano głosy komunikującej się ze sobą pary; jeden z ptaków rozpoczął nawoływanie przenikliwym clipeee, drugi natomiast wydał z siebie szybkie pupu, pupueeee. Kolejne opisywane dźwięki to powtarzane regularnie clee-clee, dwusylabowe, skrzeczące i podwyższające się w tonacji nawoływanie eeup-eeup-eeup, stosunkowo wysokie i ochrypłe rrrrrr oraz szorstkie, powolne i rytmicznie powtarzane graak-graak-graak. Różnice w brzmieniu nawoływań wynikają prawdopodobnie z tego, że mogą służyć do przekazywania sobie wzajemnie ostrzeżeń między poszczególnymi osobnikami^[8].

Od roku 2004 klasyfikowany jest w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych IUCN jako gatunek najmniejszej troski (LC – least concern) ze względu na bardzo szeroki obszar występowania, pomimo obserwowanego trendu spadkowego w rozwoju populacji, do którego przyczyniło się trwające wyniszczanie środowisk zamieszkiwanych przez cierniogony na wyspie Hajnan. Wcześniej, od 1988 roku był klasyfikowany jako gatunek bliski zagrożenia (NT – near threatened). Trend liczebności populacji oceniany jest jako spadkowy^[2].

• Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
• Notch-tailed Tree Pie – Media. Encyclopedia of Life. [dostęp 2018-07-03]. (ang.).
• Wygląd pióra cierniogona. Featherbase.info. [dostęp 2018-07-03]. (ang.).
• Zapis dźwięków wydawanych przez cierniogona. xeno-canto. [dostęp 2018-07-03]. (pol.).