Chromian sodu
Chromian sodu, Na2CrO4 – nieorganiczny związek chemiczny, sól kwasu chromowego i sodu, jeden z najważniejszych przemysłowo związków chromu[4].
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny | Na2CrO4 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa | 161,97 g/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wygląd | żółte, krystaliczne ciało stałe[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | 7775-11-3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| PubChem | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Podobne związki | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Inne aniony | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Inne kationy | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Otrzymywanie
Czysty chromian sodu otrzymuje się zazwyczaj w reakcji dichromianu sodu z wodorotlenkiem sodu w ilościach stechiometrycznych[4]:
- Na
2Cr
2O
7 + 2NaOH → 2Na
2CrO
4 + H
2O
Następnie produkt krystalizuje się lub przeprowadza w ciało stałe przez odparowanie aerozolu[4].
Właściwości
W temperaturze pokojowej jest to jasnożółte ciało krystaliczne. Dobrze rozpuszcza się w wodzie, tworząc lekko zasadowe roztwory. Krystalizuje w układzie rombowym. Występuje w postaci trzech hydratów: czterowodny, sześciowodny i dziesięciowodny[4]. Topi się w temp. 792–794 °C i rozkłada się przed osiągnięciem temperatury wrzenia. Jest silnym utleniaczem i jest higroskopijny. Chromian sodu, podobnie jak inne sole chromu sześciowartościowego, ma właściwości rakotwórcze[3].
Zastosowanie
Chromian sodu jest półproduktem podczas otrzymywania dichromianu sodu z chromitu[6]:
- FeCr
2O
4 + 8Na
2CO
3 + 7O
2 → 8Na
2CrO
4 + 2Fe
2O
3 + 8CO
2
Proces prowadzi się w temperaturze >1000 °C. Uzyskany chromian rozpuszcza się i przeprowadza w dichromian jedną z dwóch metod[6]:
1. Zakwaszenie kwasem siarkowym:
- 2Na
2CrO
4 + H
2SO
4 → Na
2Cr
2O
7 + Na
2SO
4 + H
2O
Produktem ubocznym reakcji jest siarczan sodu, który wytrąca się z roztworu. Jego produkcja przemysłowa na tej drodze jest znacząca, np. pod koniec lat 80. XX w. w Europie Zachodniej i USA wynosiła łącznie blisko 200 tys. ton rocznie[7].2. Za pomocą dwutlenku węgla:
- 2Na
2CrO
4 + H
2O + 2CO
2 ⇄ Na
2Cr
2O
7 + 2NaHCO
3
W celu przesunięcia równowagi w prawą stronę reakcję prowadzi się pod ciśnieniem 7–15 atm[6].
Jest stosowany jako inhibitor korozji w przemyśle naftowym i jako substancja pomocnicza do barwienia tekstyliów[4], a także jako impregnat do drewna[8] oraz w diagnostyce farmaceutycznej – w celu ustalenia objętości krwinek czerwonych[potrzebny przypis].
Można go też wykorzystać do otrzymywania pigmentów, np. żółtego chromianu ołowiu(II), PbCrO
4[9], lub zielonego tlenku chromu(III)[10]:
- 4Na
2CrO
4 + 6S + H
2O → 2Cr
2O
3↓ + 2NaOH + 3Na
2S
2O
3