Cerkiew Chrystusa Pantokratora w Nesebyrze
Cerkiew Chrystusa Pantokratora (bułg. църква „Христос Пантократор“, gr. Ναός Χριστού Παντοκράτωρος[1]) – zabytkowa prawosławna cerkiew w bułgarskim mieście Nesebyr[2].
| cerkiew | |||||||||||
 | |||||||||||
| Państwo | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||
| Kościół | |||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||
| |||||||||||
Położenie na mapie Bułgarii  | |||||||||||
 42°39′31″N 27°44′00″E/42,658611 27,733333 | |||||||||||
Pochodząca z XIII–XIV wieku cerkiew bywa wiązana z fundacją cara Iwana Aleksandra[3]. Stanowi typowy przykład cerkwi wzniesionej w stylu ozdobnym[2], na planie krzyża wpisanego w prostokąt[4]. Budowla o wymiarach 16 metrów długości i 6,90 metra szerokości[2] została wzniesiona z kamienia i cegły[5]. Do wnętrza prowadzą dwa wejścia: na ścianie południowej i na ścianie zachodniej. Ścianę wschodnią wieńczą trzy bogato zdobione apsydy. W centrum naosu znajdowały się cztery obecnie zniszczone kolumny wspierające kopułę. Ponad narteksem znajduje się czworoboczna dzwonnica, do której prowadzi kamienna klatka schodowa zbudowana w ścianie pomiędzy narteksem i naosem[2].
Każda ze stron budowli zdobiona jest za pomocą innych elementów[6]. Na fasadzie znajdują się wysokie, wklęsłe nisze zwieńczone łukami. Ponad nimi znajdują się trzy rzędy dekoracyjnych krążków i cztery ulistnionych kwiatów. Fryz ze swastykami (symbolami kultu solarnego) wykonano z cegieł, znajduje się on nad apsydami na wschodniej ścianie. Bęben wspierający kopuły bogato zdobiony, posiada osiem okien zwieńczonych łukami[2]. Formą zdobienia są naprzemienne pasy białego kamienia i czerwonej cegły[7], ceramiczne elementy dekoracyjne na fasadzie świątyni są barwy zielonej[8]. Narteks jest niewielki, pod jego podłogą odkryto średniowieczny grób. Na wewnętrznych ścianach pozostały jedynie ślady oryginalnego zdobienia malarskiego[2].
Obecnie budowla pełni funkcje muzealne, znajduje się w niej wystawa poświęcona 18 starym mapom miasta i zatoki z IV–XIX wieku[2]. Budowla jest jedną z najbardziej charakterystycznych budowli miasta i jedną z najlepiej zachowanych świątyń w Nesebyrze[2] oraz jednym z najlepiej zachowanych bułgarskich zabytków sakralnych z okresu średniowiecza[4]. Położona na głównym placu miasta[9] i otoczona zielenią cerkiew stanowi wizytówkę miasta[10].