Centaury (mitologia)
Centaury i centaurydy (także centaurowie; z gr. Κένταυροι Kéntauroi, łac. Centauri) – w mitologii greckiej pół ludzie, pół konie. Były to mityczne istoty o mieszanej budowie[1]. Górna część ich ciała (tułów, głowa, ręce) była podobna do ciała człowieka, natomiast dolna miała kształt konia[1][2]. Uchodziły za potomstwo Kentaurosa i klaczy magnezyjskich lub Iksjona i widziadła (chmury) Nefele, której Zeus nadał postać Hery[1][3].
Tworzyły prymitywne plemię. Zamieszkiwały góry i lasy Tesalii oraz Arkadię[2]. Obyczaje miały dzikie, to jest żywiły się surowym mięsem upolowanych zwierząt, kilkakrotnie usiłowały porwać lub zgwałcić kobiety, łatwo się upijały[1][4]. Przebywając na dworze króla Lapitów Pejritoosa, jako jego weselni goście z powodu nadmiaru wypitego przez nich wina wszczęli bójkę. Walkę z nimi podjęli znani mityczni herosi: Herakles, Nestor i Tezeusz. Walka centaurów z Lapitami znana była jako centauromachia[5].
Wizerunki centaurów można odnaleźć na metopach Partenonu, w Tezejonie oraz w malarstwie ściennym w Pompejach. Współcześnie centaury występują w dziełach z gatunku fantasy, np. w cyklach Opowieści z Narnii, Harry Potter, Baśniobór czy Percy Jackson i bogowie olimpijscy.
Słynne centaury
Z mitologii
Z literatury
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
- Centaurs. mythindex.com, 2007. [dostęp 2010-10-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-17)]. (ang.).
- Centaurides. mythindex.com, 2007. [dostęp 2010-10-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-09)]. (ang.).
- Aaron J. Atsma: Kentauroi Thessalioi. theoi.com, 2000–2010. [dostęp 2010-10-26]. (ang.).
- Aaron J. Atsma: Kentauroi Peloponnesioi. theoi.com, 2000–2011. [dostęp 2010-10-26]. (ang.).
- Aaron J. Atsma: Kentaurides. theoi.com, 2000–2010. [dostęp 2010-10-26]. (ang.).
- Mała encyklopedia kultury antycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, s. 140. ISBN 83-01-03529-3.
- Carlos Parada: Centaurs. maicar.com. [dostęp 2010-10-26]. (ang.).
- Oskar Seyffert: Dictionary of Classical Antiquities, 1894, s. 123: Centauri. ancientlibrary.com, 2005. [dostęp 2011-02-17]. (ang.).
- William Smith: Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, 1867, T. 1, s. 666: Centauri. ancientlibrary.com, 2005. [dostęp 2010-10-26]. (ang.).