Byczeń

Niemiecki nauczyciel Heinrich Adamy swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia nazwę Baitzen oraz słowiańską Bycen. Obie nazwy zawiązują do byka - samca krowy.

We wsi istniał średniowieczny gródek, stanowiący centrum posiadłości obejmującej okoliczne wsie, należący do jednej z gałęzi znanej śląskiej rodziny szlacheckiej Pogorzelów. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1183 r. W XIII i XIV w. była posiadłością rycerską. W 1346 r. wieś stała się własnością cysterską, aż do czasów sekularyzacji w 1810 roku. Kościół we wsi, który był wymieniany już w 1283 r. został objęty przez zakonników. W 1393 r wymienia się pierwszego sołtysa dziedzicznego, w 1397 r. karczmę. Wieś została zniszczona podczas najazdu husytów w 1427 r. oraz podczas wojny trzydziestoletniej^[6]. W 1765 r. we wsi mieszkało 13 kmieci, 19 zagrodników, 28 chałupników i 6 rzemieślników^[7].

W latach 1954–1968 w granicach osiedla Kamieniec Ząbkowicki^[8][9].

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa wałbrzyskiego.

12 listopada 1946 nadano miejscowości polską nazwę Byczeń^[4].

W 1933 r.^[10] w miejscowości mieszkały 643 osoby, a w 1939 r.^[11] – 581 osób^[12]. W 2009 r. było ich 425^[13], a w roku 2011 liczba mieszkańców spadła do 403^[2].

Liczba ludności Byczenia

Do rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa wpisane są^[14]:

• kościół parafialny pw. św. Marcina z XVIII wieku
• plebania, obecnie dom mieszkalny nr 18
• zespół młyna wodnego (nr 88) z lat 1899–1939:
  • młyn
  • budynek mieszkalno-administracyjny
  • siłownia
  • tartak
  • obora
  • stodoła