Bobrek (województwo małopolskie)
Bobrek – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie oświęcimskim, w gminie Chełmek[3].
wieś | |
Kościół pw. Najświętszej Trójcy | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2009) | 2039 |
Strefa numeracyjna | 33 |
Kod pocztowy | 32-661[2] |
Tablice rejestracyjne | KOS |
SIMC | 0050676 |
Położenie na mapie gminy Chełmek ![]() | |
Położenie na mapie Polski ![]() | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego ![]() | |
Położenie na mapie powiatu oświęcimskiego ![]() | |
![]() |
Historia
Miejscowość ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XIV wieku. Wymieniona po raz pierwszy w 1390 roku w dokumencie zapisanym w języku łacińskim jako Bobrek, Bobreg. Nazwa jest zdrobnieniem od słowa bóbr co wskazuje na zamieszkanie tych zwierząt w okolicy[4] .
Wieś początkowo była własnością szlachecką i do 1390 roku należała Mikołaja Strzały z Bobrka. Odnotowują ją historyczne dokumenty. W 1402 roku Dziersław Karwacjan „iuvenis” wraz z Janem Ligęzą toczyli spór sądowy o granice pomiędzy Libiążem, a Bobrkiem. W 1408 roku po raz pierwszy został wymieniony obronny zamek w Bobrku, zbudowany przez Jana Ligęzę, który dwa lata później uczestniczył w bitwie pod Grunwaldem prowadząc własną chorągiew. Po jego śmierci miejscowość wchodziła w uposażenie rodu Ligęzów herbu Półkozic. W 1439 roku Piotr z Bobrka podpisał akt konfederacji Spytka z Melsztyna[4][5][6].
Zamek w późniejszym okresie stał się zamkiem zbójnickim, który został oczyszczony ze zbójców za czasów Zygmunta III Wazy. W latach 1768–1772 w miejscowości stacjonowali konfederaci barscy. Po rozbiorach Polski miejscowość dostała się w 1795 roku w granice zaboru austriackiego[6].
Wieś pod koniec XIX wieku wymienia Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. W 1880 roku zajmowała ona obszar 2564 morg w tym 1342 morgi lasu oraz 156 domów, w których zamieszkiwało 882 mieszkańców[6].
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Bobrek. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bielskiego.
Zabytki
Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[7].
- Zespół kościoła parafialnego pw. św. Trójcy;
- zespół pałacowy: pałac, oficyna, park;
- spichlerz drewniany.
W Bobrku znajduje się zniszczony pałac Sapiehów (wcześniej Potulickich i Ogińskich), zbudowany w stylu neoklasycystycznym w I połowie XIX wieku, oraz czworaki (z muzeum etnograficznym) i drewniany spichlerz z XVIII wieku[8].
- Spichrz
- Zabudowaia podworskie
- kościół św. Trójcy
Oświata
W Szkole im. Kardynała Adama Stefana Sapiehy[9] w Bobrku jest przedszkole, „0” (zerówka) i szkoła podstawowa. W miejscowości znajduje się dom pomocy społecznej dla osób z niepełnosprawnością intelektualną. Powstał on w 1952 rroku w miejsce Zakładu dla Sierot im. Dzieciątka Jezus, założonego w 1884 rroku przez Marię z Potulickich Ogińską i jej męża Bogda Ogińskiego, a prowadzonego najpierw przez siostry służebniczki, a od 1918 roku siostry szarytki[10].
Kultura
Wieś Bobrek uznawana była za małopolską stolicę ludowego obraźnictwa. Ambroży Grabowski w swoich wspomnieniach nadmienia o dwóch sławnych obraźnikach działających we wsi – Saganie oraz Wojciechu Bryndzy[11].
Infrastruktura
W Bobrku znajduje się most drogowy na Wiśle. W 2006 roku otrzymał on imię Benedykta XVI, który mostem tym przejeżdżał 28 maja tegoż roku, udając się do dawnego niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Auschwitz[12].
Sport
W Bobrku prowadzi działalność klub piłkarski LKS Bobrek[13] występujący obecnie w lidze okręgowej (Wadowice) oraz Ośrodek Jeździecki „Ikarion”[14].
Religia
Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi Kościół Rzymskokatolicki (parafia Przenajświętszej Trójcy).
Osoby związane z miejscowością
- Wojciech Bryndza – twórca drzeworytów oraz obraźnik,
- Marek Sowa – polityk, były marszałek województwa małopolskiego, poseł na Sejm VIII kadencji,
- Kazimierz Sowa – polski duchowny.
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
- Zofia Leszczyńska-Skrętowa: Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, Cz. I, zesz. 1, hasło: "Bobrek". Wrocław: Ossolineum, 1986, s. 146-147. ISBN 83-04-00129-2.