Bhutanitis lidderdalii

Gatunek ten został opisany w 1873 przez Williama Stephena Atkinsona. Odkryty został natomiast w maju 1868 przez Robert Lidderdale'a, który obserwował ten gatunek w pobliżu bhutańskiej wsi Buxa, na wysokości około 1524 km (5 tys. stóp) n.p.m. Dwa okazy, w tym przesłany Atkinsonowi holotyp, odłowił Lidderdale w tym samym miejscu w 1872^[2].

Później opisano inne podgatunki tego motyla z różnych lokalizacji typowych:

• B. lidderdalii spinosa Stichel, 1907 – zachodnie Chiny^[3]
• † B. lidderdalii ocellatomaculata Igarashi, 1979 – Chiang Mai w północnej Tajlandii^[3]
• B. lidderdalii nobucoae Morita, 1997 – północny Kaczin w Mjanmie^[4]

Motyl nie przejawia dymorfizmu płciowego w ubarwieniu. Rozpiętość skrzydeł według Evansa to od 90 do 110 mm^[5], zaś według Binghama od 115 do 124 mm^[6]. Ciało matowoczarne z zielonkawoszarymi bokami tułowia i ochrowobiałymi liniami poprzecznymi po bokach odwłoka. Wierzch skrzydeł o tle matowoczarnym. Przednie skrzydła wydłużone. Krawędź kostalna przednich skrzydeł niemal prosta, wierzchołek szeroko zaokrąglony, a krawędź odsiebna skośna. Na wzór wierzchu skrzydeł przednich składają się ochrowobiałe, wąskie linie poprzeczne, z których część złożona jest z mniej lub więcej rozmytych zakrętów. Tylne skrzydła o łukowato wygiętej krawędzi kostalnej, półokrągło powycinanej krawędzi odsiebnej tworzącej kilka krótkich i szerokich ogonków. Na wierzchu tylnych skrzydeł obecne podobne wąskie linie oraz dodatkowa linia szeroka wzdłuż pierwszej żyłki i linia wzdłuż żyłki medialnej. Ponadto na skrzydłach tych obecna plama dyskalna o szkarłatnej części wewnętrznej i jedwabiście czarnej zewnętrznej, za którą znajdują się jaskrawożółte znaki półksiężycowate. Bardzo wąsko, barwą ochrowobiałą obrzeżone są ogony. Spód skrzydeł podobny, jednak znaki szersze, a skrzydła tylne z krótką ochrowobiałą przepaską na komórce dyskalnej i wąskimi liniami tej barwy na prekostalnej^[6].

Gąsienice tego motyla żerują na kokornakach. Podawane były z A. debilis, A. griffithii, A. kaempferii, A. mandshuriensis i A. shimadai^[7][8]. Przynajmniej w części zasiedlanych miejsc^[6] wydaje dwa pokolenia rocznie: w maju-czerwcu i od sierpnia do października^[9].

Imagines latają głównie w koronach drzew, rzadko zniżając się ku gruntowi. Wskutek ubarwienia maskują się w cieniach i są od dołu słabo widoczne. Ponadto ich lot upodabnia je do martwych liści niesionych wiatrem. Odwiedzają podobne gatunki kwiatów jak inne paziowate. W czasie deszczu siadają na liściach, przykrywając skrzydła tylne przednimi, by zasłonić jaskrawe plamy na nich. W indyjskich górach Naga trzymają się zboczy, tylko okazjonalnie sfruwając ku dolinom^[6].

Gatunek znany z Bhutanu, gór Czin w północnej Mjanmie, gór Naga, Sikkimu i Asamu w Indiach, Junnanu w Chinach oraz Chiang Mai w północnej Tajlandii^[3][6], przy czym w tej ostatniej lokalizacji jest już wymarły^[10].

Motyl ten określany był jako „rzadki” w 1932 przez Evansa^[5], w 1957 przez Wyntera-Blytha^[9] i w 2009 przez Kehimkara^[11]. Natomiast Collins i Morris w publikacji poświęconej zagrożonym paziowatym z 1985 stwierdzili, że z uwagi na szeroki zasięg występowania jego wyginięcie jest mało prawdopodobne, choć ocena takiego ryzyka wymaga dalszych badań. W związku z tym umieścili go w kategorii insufficiently known (niedostatecznie poznanych)^[12]. Gatunek ten nie znajduje się obecnie w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN, choć są tam umieszczone 3 inne gatunki z rodzaju Bhutanitis^[1].

B. lidderdalii umieszczony jest w załączniku II CITES, konwencji ograniczającej międzynarodowy handel okazami^[13]. Podgatunek nominatywny jest w Indiach objęty ochroną prawną od 1972^[14]. Jako potencjalnie ważne zagrożenie regionalne wymienia się utratę środowiska wskutek nadmiernego wyrębu lasów^[12].

Endemiczny dla okolic wzgórza Chiang Dao w Tajlandii podgatunek B. l. ocellatomaculata, stanowiący prawdopodobnie populację reliktową^[12], uznawany jest obecnie za wymarły. Wymarcie nastąpiło prawdopodobnie w 1982 wskutek pożaru lasu, który zniszczył rośliny żywicielskie gąsienic w tym rejonie^[10].