Belkowanie (architektura)
Belkowanie, entablatura (w architekturze klasycznej) – element konstrukcyjny leżący poziomo na kolumnach, półkolumnach i pilastrach. Składa się z trzech części: architrawu, fryzu i gzymsu.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/CorinthianOrderPantheonPL.jpg/250px-CorinthianOrderPantheonPL.jpg)
Historia
W historii architektury zmieniały się: wygląd, funkcja i zakres stosowania belkowania.
- W klasycznej architekturze greckiej wygląd (kształt i proporcje poszczególnych elementów) są różne w różnych porządkach architektonicznych:
- porządek dorycki posiadał prosty architraw złożony z kamiennych belek wspartych na głowicach kolumn, fryz składał się ze żłobkowanych tryglifów i metop. Pomiędzy architrawem a fryzem znajdowała się listwa (taenia) pod którą, na szerokość tryglifów, umieszczone były listewki (regulae) ozdobione łezkami (guttae). Do wysuniętego gzymsu, nad każdą metopą i tryglifem, przymocowane były płytki (mutuli) również ozdobione łezkami[1].
- w porządku jońskim architraw podzielony jest uskokowo na trzy poziome pasy, od ozdobionego płaskorzeźbami fryzu oddziela go niewielki gzyms. Nad fryzem znajduje się lekko podcięty gzyms o prostej formie[2]. Często poszczególne elementy belkowania przedzielone były kimationem z astragalami[3]
- w porządku korynckim poszczególne elementy belkowania były podobne do jońskiego, ale różniły się proporcjami[4].
- W architekturze rzymskiej belkowanie zastosowano jako element zwieńczający ścianę, a także do rozdzielania poszczególnych kondygnacji. Pojawiło się również belkowanie nad arkadami. Belkowanie wieńczyło tu kolumny przyścienne wtopione w filar arkady.
- W architekturze średniowiecznej belkowanie zaczęło wtapiać się i rozmywać w innych elementach architektonicznych, a w architekturze czysto gotyckiej zanikło zupełnie[5].
- W renesansie nastąpił powrót do tradycji belkowania, ale jego interpretacja była bardziej swobodna. Belkowanie pojawiało się między innymi w krótkich odcinkach nad pojedynczymi elementami (np. nad pilastrami) lub formie impostów nad głowicami kolumn oraz w zwieńczeniach okien, portali, obramowaniach ołtarzy i nagrobków, pełniąc rolę dekoracyjną. Czasem belkowanie pozbawione było jednego z elementów, najczęściej architrawu.
- W architekturze baroku pojawiły się formy belkowania wygiętego, wyłamanego czy przerywanego.
- Klasycyzm był okresem powrotu belkowania do jego pierwotnego klasycznego kształtu i funkcji.
Przypisy
Bibliografia
- Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Stefan Kozakiewicz (red.), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1976.
Kontrola autorytatywna (element architektoniczny):
🔥 Top keywords: Wikipedia:Strona głównaMistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 2024Specjalna:SzukajWikipedia:O WikipediiMichał ProbierzMistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 2020Kylian MbappéMistrzostwa Europy w piłce nożnejMistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 2022Antoine GriezmannNicola ZalewskiMistrzostwa świata w piłce nożnej mężczyznReprezentacja Francji w piłce nożnej mężczyznDzień OjcaTaras RomanczukRomelu LukakuMistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 2016Reprezentacja Polski w piłce nożnej mężczyznAdam BuksaZofia Noceti-KlepackaPolskaDidier DeschampsRobert LewandowskiMistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 2026FentanylMistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 2028N’Golo KantéOndrej DudaPałac Stolbergów we WrocławiuSłowacjaGheorghe HagiMistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 2020/FinałCristiano RonaldoReprezentacja Rumunii w piłce nożnej mężczyznMistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 2012Tadeusz GapińskiMistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 2024 (eliminacje)Olivier GiroudDawid Podsiadło