August Agbola O’Brown

Urodził się na terenie dzisiejszej Nigerii. Do Polski trafił w 1922 roku^[3]. Z zawodu był muzykiem jazzowym – perkusistą, pracował w lokalach rozrywkowych^[3]. Osiadł w Krakowie, gdzie ożenił się z Polką – Zofią Pykówną^[4]. Miał z nią dwoje dzieci – Ryszarda (ur. 1928) i Aleksandra (ur. 1929)^[3]. Kobietę tę August wkrótce opuścił^[5]. Od 1932 r. mieszkał w Warszawie przy ulicy Złotej^[3].

W 1949 roku zgłosił się do ZBoWiD^[6]. W ankiecie personalnej napisał, że brał udział w obronie Warszawy w 1939 roku^[3], a także w powstaniu warszawskim^[3]. Według własnej relacji, miał nosić pseudonim „Ali”, należeć do oddziału dowodzonego przez kaprala Aleksandra Marcińskiego ps. „Łabędź” oraz walczyć na terenie Śródmieścia^[3]. Po nazwisku dowódcy historycy ustalili, że chodziło o batalion Iwo walczący na terenie Śródmieścia Południowego^[7]. Relację tę może potwierdzać świadectwo powstańca warszawskiego Jana Radeckiego ps. „Czarny”, który wskazał, że widział czarnoskórego mężczyznę w dowództwie batalionu Iwo przy ul. Marszałkowskiej 74, być może w łączności, w centrali telefonicznej. Radecki nie pamiętał natomiast personaliów tego mężczyzny^[7].
Zbigniew Osiński – historyk, który odnalazł w archiwum ankietę personalną O’Browna – uznaje za mało prawdopodobne, aby tenże pełnił służbę żołnierską w charakterze łącznika; raczej pracowałby on dla powstańców na zapleczu, np. w radiostacji^[5].

Brak jest jego zdjęć z okresu II wojny światowej, w tym z okresu obrony Warszawy i powstania warszawskiego, jak również notatek prasowych, podczas gdy tak egzotyczny żołnierz musiał zwracać uwagę mediów. Wszystkie ujęcia fotograficzne z bronią i w mundurze pochodzą z filmu Żołnierz zwycięstwa w reż. Wandy Jakubowskiej z 1953 r., o życiu gen. Karola Świerczewskiego, w którym występował jako statysta, odgrywając rolę komunistycznego ochotnika Brygad Międzynarodowych podczas wojny w Hiszpanii.

Brak jest informacji na temat jego losów w pierwszych latach po powstaniu^[3]. W 1949 roku był zatrudniony w Wydziale Kultury i Sztuki Zarządu Miejskiego w Warszawie^[3]. Potem zajmował się graniem jazzu w warszawskich restauracjach^[3].

W 1952 lub 1953 r. ożenił się powtórnie, tym razem z Olgą Miechowicz. W 1958 roku wyemigrowali oboje najpierw na krótko do Paryża, by wkrótce osiąść w Wielkiej Brytanii, gdzie w 1959 r. urodziła im się córka Tatiana^[8]. Pochowany na Hampstead Cemetery w Londynie w Wielkiej Brytanii^[9].

2 sierpnia 2019 u zbiegu pasażu Wiecha i ul. Chmielnej w Warszawie odsłonięto obelisk ku jego pamięci^[10].

• Powstańcze biogramy – August Agbola O’Brown. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2023-08-28].
• August Agbola O’Brown. Światowy Związek Żołnierzy Armii krajowej. [dostęp 2023-08-28].