Andronik II Paleolog
Andronik II Paleolog zwany Starszym (ur. 25 marca 1259 w Konstantynopolu; zm. 13 lutego 1332 w Konstantynopolu) – cesarz bizantyński, najstarszy syn Michała VIII Paleologa i Teodory Doukainy Watatziny, wnuczki cesarza Jana III Watatzesa. Mąż Anny Węgierskiej - córki Stefana V króla Węgier. Po śmierci Anny żonaty z Jolantą z Montferratu[1].
![]() | |
![]() | |
Cesarz bizantyński | |
Okres | od 11 grudnia 1282 |
---|---|
Koronacja | 8 listopada 1272 |
Poprzednik | |
Następca | |
Dane biograficzne | |
Dynastia | |
Data i miejsce urodzenia | |
Data i miejsce śmierci | |
Ojciec | Michał VIII Paleolog |
Żona | Anna Węgierska |
Dzieci | |
Żona | |
Dzieci | 1. Jan Paleolog |
Moneta | |
![]() |
Kronika panowania
- 1272 - koronacja na współcesarza u boku ojca, Michała VIII
- 1282 - początek samodzielnego panowania; anulowanie unii lyońskiej z 1274 r.
- 1284 - ślub z Jolantą z Montferratu
- 1294–1299 - wsparcie dla Genui w wojnie z Wenecją, okupione dotkliwymi stratami
- 1302 - dotkliwa klęska w starciu z wojskami Osmana pod Bapheus (Vafevs) w Azji Mniejszej
- 1302 - wynajęcie Kompanii Katalońskiej pod komendą Rogera de Flor
- 1304 - zwycięska kampania azjatycka Kompanii Katalońskiej przeciw Turkom
- 1305 - zamordowanie Rogera de Flor w Adrianopolu i wybuch walk katalońsko-bizantyńskich (trwały do 1309 r.)
- 1320 - przedwczesna śmierć najstarszego syna Andronika, dziedzica tronu Michała IX
- 1321-1328 - przegrana wojna domowa z wnukiem i imiennikiem, Andronikiem III
- 1328 - reforma skarbowa
- 1328 - zmuszony przez wnuka do abdykacji, wstąpił do monasteru
Życiorys
Andronik II był pobożnym intelektualistą, zręcznym dyplomatą i rozważnym administratorem na tronie bizantyńskim. Seria nieszczęść, jakie spadły na Cesarstwo za jego panowania, często wypacza ocenę dokonań tej postaci, szczególnie w zestawieniu z poprzednikiem, wojowniczym Michałem VIII, okrytym chwałą restauratora Bizancjum. Andronik nie lubił ojca, diametralnie różnił się odeń temperamentem, a na dodatek musiał stawić czoła trudnemu dziedzictwu rządów Michała. W trosce o spójność państwa natychmiast anulował unię lyońską (z 1274). Usunął patriarchę Jana Bekkosa i przywrócił na tron patriarchę Józefa. Wraz z kolejnym patriarchą Nifonem doprowadził do zakończenia konfliktu ze stronnictwem arsenitów - zwolenników patriarchy Arseniusza, obalonego przez Michała VIII.
Usiłował zahamować postępy tureckie w zaniedbanej Azji Mniejszej uciekając się do rekrutowania najemników i zabezpieczyć pozycję Bizancjum na Bałkanach poprzez przyjaźń z Serbią (1299). Realizację pierwszego zadania okupił ruiną finansową i spustoszeniem państwa przez Katalończyków, a drugiego – tragicznym losem swej pięcioletniej córeczki Symonidy oddanej za żonę brutalnemu Stefanowi Urošowi II Milutinowi (1282-1321) i utratą północnej Macedonii na rzecz Serbów.
W trakcie jego rządów doszło do dalszego upadku gospodarczego państwa. Andronik II dewaluował monetę i podwyższał podatki by ratować skarb Cesarstwa. Z oszczędności zmniejszył armię i zrezygnował z utrzymywania floty, co okazało się dużym błędem strategicznym.
Bizancjum uległo w tych latach dalszej feudalizacji i decentralizacji, a niemal cała Anatolia padła łupem Osmanów, którzy w 1326 roku zdobyli Bursę. Fatalny okres rządów Andronika zakończyła abdykacja w wyniku przegranej z wnukiem i imiennikiem, Andronikiem III (1328-1341), kolejnej wojny domowej, która pogłębiła rozkład Cesarstwa[2].
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Andronikos_II_and_Michael_IX_basilikon.jpg/220px-Andronikos_II_and_Michael_IX_basilikon.jpg)
Mimo klęsk politycznych Cesarstwo przeżywało rozwój kultury i nauki. W otoczeniu Andronika II znajdowali się pisarz Teodor Metochita, uczony Nicefor Chumnos, historycy Jerzy Pachymeres oraz Nicefor Gregoras[3].
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Beylicats_d%E2%80%99Anatolie_vers_1330-fr.svg/497px-Beylicats_d%E2%80%99Anatolie_vers_1330-fr.svg.png)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/AndronicosIIGoldHyperpyron.jpg/170px-AndronicosIIGoldHyperpyron.jpg)
Rodzina
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/%C3%81rp%C3%A1d-h%C3%A1zi_Anna.png/250px-%C3%81rp%C3%A1d-h%C3%A1zi_Anna.png)
Z Anną Węgierską miał dwóch synów:
- Michała IX Paleologa - współcesarz w latach 1294 - 1320
- Konstantyna Paleologa - despotesa Tesaloniki
Natomiast z Jolantą z Montferratu doczekał się trójki dzieci:
- Jana Paleologa (zm. 1307) - despotesa Tesaloniki
- Bartłomieja Paleologa (zm. 1289) - zmarł jako niemowle
- Teodorę Paleologinę (zm. 1338) - markiza Montferratu
- Symonidę Paleologinę (zm. 1340) - żonę króla Serbii Urosza II Milutina
- Teodorę Paleologginę (zm. 1295) - zmarła młodo
- Demetriusza Paleologa (zm. po 1343)
- Izaaka Paleologa (zm. 1299) - zmarł młodo.
Bękarci:
- Irena - żona Mahmuda Ghazana (chan Persji), później żona Jana II Angelosa (władca Tesalii)
- Maria - żona Toktata (chan Złotej Ordy)
- Córka nieznana z imienia - żona Oldżajtula (chan Ilchanidów).
Małżeństwo z Jolantą z Montferratu nie należało do udanych, a sama Jolanta za stosunek do męża i wtrącanie się do polityki była krytykowana przez bizantyjskich historyków.[3]
Przypisy
Bibliografia
- Angeliki E. Laiou, Constantinople and the Latins: the Foreign Policy of Andronicus II, 1282-1328, Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts 1972, XII + 390 s.
- Małgorzata Dąbrowska, Andronik II Paleolog [w:] Encyklopedia kultury bizantyńskiej, red. Oktawiusz Jurewicz, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2002, s. 31.