Ambrowiec
Ambrowiec (Liquidambar L.) – rodzaj roślin należący do rodziny altyngiowatych (Altingiaceae). Obejmuje w zależności od ujęcia systematycznego albo ok. 5 gatunków[4][5][6] albo w szerokim ujęciu włączane są tu gatunki z rodzajów altyngia Altingia i Semiliquidambar zwiększając ich łączną liczbę do ok. 15[7].
Liquidambar formosana | |
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | ambrowiec |
Nazwa systematyczna | |
Liquidambar L. Sp. Pl. 999. 1 Mai 1753[3] | |
Typ nomenklatoryczny | |
L. styraciflua L.[3] |
W węższym ujęciu zaliczane tu gatunki występują naturalnie w: Ameryce Północnej i Środkowej (jeden gatunek – ambrowiec balsamiczny), w Turcji i na Rodos (ambrowiec wschodni), pozostałe rosną w Azji południowo-wschodniej[5]. W szerokim ujęciu dochodzą liczne gatunki o większym zasięgu w Azji rosnące na obszarze od Himalajów po Indonezję na południu i Koreę na północy[7][8][9]. Drzewa te rosną w lasach, zwykle w miejscach wilgotnych, w dolinach strumieni i rzek. Kwiaty zapylane są przez wiatr[5].
Ambrowiec balsamiczny jest często sadzony jako drzewo ozdobne, m.in. z powodu intensywnych kolorów przebarwiających się jesienią liści. Jego balsamiczna żywica używana jest w medycynie, przemyśle kosmetycznym i spożywczym. Wykorzystywana jest także żywica ambrowca wschodniego[5]. Ambrowce dostarczają też cenionego drewna[10].
Morfologia
- Pokrój
- Szybko rosnące drzewa osiągające ponad 40 m wysokości, o tęgich, sztywno rozpościerających się konarach i gałęziach często korkowato oskrzydlonych[5], kora jest szaro-brązowa, głęboko spękana[11]. Młode pędy nagie lub pokryte pojedynczymi włoskami[11].
- Liście
- Opadające zimą lub w porze suchej[5][6], skrętoległe. Liście są długoogonkowe, wsparte równowąskimi, przylegającymi do ogonków liściowych i szybko odpadającymi przylistkami[6]. Blaszka jest 3- do 7-klapowa, podobna do liści klonowych, do 20 cm długości, dłoniasto użyłkowanych[5]. Nasada blaszki jest sercowata do uciętej, brzegi są gruczołowato piłkowane, klapy są zaostrzone[11]. Liście skruszone lub roztarte są silnie aromatyczne[5].
- Kwiaty
- Jednopłciowe, męskie i żeńskie zebrane w gęste, główkowate kwiatostany rozwijające się na końcach gałęzi (kwiatostany obu płci rozwijają się na tym samym drzewie). Kwiatostany męskie są wzniesione, a żeńskie zwieszone. W kwiatach obu płci okwiatu brak. W kwiatach męskich rozwija się 4–8 pręcików, w kwiatach żeńskich podobna liczba prątniczków i dwukomorowa zalążnia z dwoma szyjkami[5].
Systematyka
- Pozycja systematyczna
Rodzaj ten zaliczany jest do rodziny altyngiowatych (Altingiaceae) z rzędu skalnicowców (Saxifragales)[2]. Dawniej zwykle włączany był do rodziny oczarowatych (Hamamelidaceae)[5][6].
- Wykaz gatunków (w wąskim ujęciu)[4]
- Liquidambar acalycina H.T.Chang
- Liquidambar cerasifolia (Wall. & Griff.) Voigt
- Liquidambar formosana Hance
- Liquidambar orientalis Mill. – ambrowiec wschodni
- Liquidambar styraciflua L. – ambrowiec balsamiczny
Przypisy
- EoL: 61124
- Flora of China: 118701
- Flora of North America: 118701
- GBIF: 3152823
- identyfikator iNaturalist: 49661
- IPNI: 19598-1
- ITIS: 19026
- NCBI: 4398
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:30008300-2
- Tela Botanica: 100710
- identyfikator Tropicos: 40007526
- USDA PLANTS: LIQUI
- identyfikator taksonu Fossilworks: 54637