Aleksander Krupkowski

Urodził się w rodzinie Hieronima, nauczyciela wiejskiego, i Pauliny z Nowickich^[2]. Od 1904 uczęszczał do V Gimnazjum w  Warszawie, lecz po strajku szkolnym 1905 kształcił się samodzielnie w zakresie szkoły średniej^[3]. W 1912 ukończył szkołę realno-handlową w Petersburgu, następnie studiował metalurgię w Instytucie Politechnicznym w Petersburgu, w 1917 uzyskał tytuł inżyniera. W latach 1918–1920 nauczał chemii w gimnazjum w Łomży, w latach 1920–1921 w Państwowej Szkole Włókienniczej w Łodzi. W 1921 podjął pracę jako asystent w Katedrze Technologii Metali na Politechnice Warszawskiej, gdzie w 1928 na podstawie pracy Badania nad stopami niklu z miedzią uzyskał doktorat, a dwa lata później habilitował się na podstawie rozprawy Mechaniczne własności miedzi^[3] i został docentem. W 1930 przeniósł się na Akademię Górniczo Hutniczą w Krakowie, gdzie został mianowany profesorem nadzwyczajnym, a w 1939 profesorem zwyczajnym^[3] na Wydziale Hutniczym.

W 1939 w czasie tzw. Sonderaktion Krakau został aresztowany i osadzony w Sachsenhausen, a po zwolnieniu w lutym 1940 nauczał początkowo w Szkole Handlowej a następnie, do zakończenia wojny, w Technicznej Szkole Górniczo-Hutniczo-Mierniczej w Krakowie.

W latach 1945–1964 kierował Katedrą Metalurgii Metali Nieżelaznych AGH. Był też w latach (1953–1968) kierownikiem mieszczącego się w Krakowie Zakładu Metali IPPT PAN, który w 1977 został przekształcony w Instytut Podstaw Metalurgii PAN (obecnie Instytut Metalurgii i Inżynierii Materiałowej im. Aleksandra Krupkowskiego PAN). Od 1969 do śmierci był przewodniczącym jego Rady Naukowej.

W latach 1962–1965 był wiceprezesem PAN, a w 1966–1965 przewodniczącym Oddziału PAN w Krakowie^[1]. Był też wieloletnim przewodniczącym Komitetu Hutnictwa PAN.

W uznaniu wybitnych zasług i osiągnięć naukowych otrzymał w 1961 doktorat honoris causa na Akademii Górniczej we Freibergu^[3], w 1964 otrzymał tytuł doktora honoris causa Akademii Górniczo-Hutniczej^[4].

Zmarł w Krakowie, pochowany na cmentarzu Rakowickim (kwatera XXVIB-płn-3)^[5].

• Order Budowniczych Polski Ludowej (1964)^[6]
• Order Sztandaru Pracy I klasy (1958)
• Order Sztandaru Pracy II klasy (16 lipca 1954)^[7]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (22 lipca 1951)^[8]
• Złoty Krzyż Zasługi (15 listopada 1946)^[9]
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (15 stycznia 1955)^[10]
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego^[3]
• Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Hutnik PRL” (1966)^[2][3]
• Złota Odznaka Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Hutniczego^[3]
• Złota Odznaka „Za Pracę Społeczną dla miasta Krakowa”^[3]
• Medal Honorowy Wydziału Metalurgicznego AGH (1974)^[3]
• Medal Honorowy Francuskiego Towarzystwa Metalurgicznego (Francja, 1969)^[2][3]

• Nagroda Państwowa I stopnia za całokształt prac w dziedzinie metalurgii (1949)^[3]
• Nagroda Państwowa III stopnia (zespołowa) za opracowanie stopów miedziano-krzemowych i wprowadzenie ich do produkcji odlewów (1952)^[3]
• Nagroda Państwowa II stopnia (zespołowa) za opracowanie i wdrożenie w praktyce przemysłowych wysokowartościowych stopów nieżelaznych (1955)^[3][11]
• Nagroda Państwowa I stopnia za rozwinięcie teorii redukcji tlenków, roztworów i kondensacji par metali (1966)^[3]
• nagroda specjalna Roku Nauki Polskiej za zbadanie mechanizmu rozpadu metastabilnych faz metalicznych typu α na przykładzie stopów aluminiowo-cynkowych (1973)^[3]

• Od 19 października 1979 prof. Aleksander Krupkowski jest Patronem pawilonu A-2 (siedziba Wydziału Metali Nieżelaznych AGH), a na I piętrze znajduje się tablica Jemu dedykowana^[3].
• Decyzją nr 27/80 Sekretarza Naukowego PAN z dnia 7 maja 1980, Instytut Podstaw Metalurgii otrzymał nazwę „Instytut Podstaw Metalurgii im. Aleksandra Krupkowskiego Polskiej Akademii Nauk”^[3], od 1994 Instytut Metalurgii i Inżynierii Materiałowej im. Aleksandra Krupkowskiego Polskiej Akademii Nauk.
• 16 listopada 2012 w Instytucie Metalurgii i Inżynierii Materiałowej im. Aleksandra Krupkowskiego PAN została odsłonięta tablica pamiątkowa poświęcona prof. Aleksandrowi Krupkowskiemu^[3].

• Andrzej Śródka: Uczeni Polscy XIX i XX stulecia, Wyd. Aries, Warszawa (1995) Tom II, s. 357–359.