36. Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Berlinie

Poziom tegorocznego konkursu głównego był bardzo wysoki. Wolfram Schütte we „Frankfurter Rundschau” określił go mianem najlepszego od lat^[2]. Jednakże nie obyło się bez skandalu. Przewodnicząca jury Gina Lollobrigida wyrażała publicznie swoją dezaprobatę dla nagrodzonego Złotym Niedźwiedziem filmu Stammheim Reinharda Hauffa, wskazanego przez większość jurorów. Chciała ją przyznać włoskiemu obrazowi Idźcie, ofiara spełniona Nanniego Morettiego, ale szalę zwycięstwa na korzyść filmu Hauffa przeważył głos zaledwie jednego członka jury. Ostatecznie dzieło Morettiego zdobyło drugą nagrodę, Srebrnego Niedźwiedzia – Nagrodę Specjalną Jury^[2].

Wydarzeniem sekcji Forum stał się premierowy pokaz dziewięciogodzinnego filmu dokumentalnego Shoah w reżyserii Claude’a Lanzmanna, opowiadającego o hitlerowskim ludobójstwie dokonanym na europejskich Żydach. Współgrały z nim inne dokumenty, m.in. Partyzanci z Wilna Joshuy Waletzky’ego o powstaniu w wileńskim getcie oraz We Were So Beloved Manfreda Kirchheimera o Żydach, którym udało się zbiec z nazistowskich Niemiec do Nowego Jorku. Forum pokazało też przegląd nowego kina argentyńskiego, opisującego zmagania tego kraju, by odbudować swą demokrację po latach rządów wojskowego reżimu oraz by rozliczyć zbrodniarzy^[3].

Założona przez Manfreda Salzgebera sekcja Info-Schau przyjęła ostatecznie nową nazwę – Panorama. Jej profil pozostał jednakże niezmieniony – w dalszym ciągu prezentowała ona kino innowacyjne i niezależne. Idąc w ślad za poprzednimi przeglądami, poświęconymi kinematografiom z basenu Morza Śródziemnego i Bałtyckiego, w tym roku zaproponowano przegląd Panorama Morza Czarnego, koncentrujący się na filmach z Rumunii, Bułgarii, Turcji i ZSRR. Zmiany dotknęły też sekcję Kinderfilmfest, w obrębie której powołano złożone z dzieci Kinderjury, przyznające swoje nagrody^[3].

W ramach festiwalu odbyła się retrospektywa twórczości niemieckiej gwiazdy kina niemego Henny Porten. Ustanowiono także nową, przyznawaną odtąd corocznie nagrodę, Berlinale Camera. Stanowiła ona wyraz uznania dla wybitnych osobistości kina, którym festiwal dużo zawdzięcza. Pierwszymi laureatami nagrody zostali dwaj wybitni reżyserzy: Fred Zinnemann, którego retrospektywę pokazano na festiwalu, i Sydney Pollack, który poza konkursem zaprezentował swój nowy film Pożegnanie z Afryką^[3].

• Gina Lollobrigida, włoska aktorka – przewodnicząca jury^[4]
• Lindsay Anderson, brytyjski reżyser
• August Coppola, amerykański literaturoznawca
• Rudi Fehr, amerykański montażysta filmowy
• Werner Grassmann, niemiecki reżyser
• Otar Ioseliani, gruziński reżyser
• Norbert Kückelmann, niemiecki reżyser
• Françoise Maupin, francuska krytyczka filmowa
• Rosaura Revueltas, meksykańska aktorka
• Jerzy Toeplitz, polski historyk kina
• Naoki Togawa, japoński krytyk filmowy

Następujące filmy zostały wyselekcjonowane do udziału w konkursie głównym o Złotego Niedźwiedzia i Srebrne Niedźwiedzie^[5]:

Tytuł polski	Tytuł oryginalny	Reżyseria	Kraj produkcji
Podróże młodego kompozytora	ახალგაზრდა კომპოზიტორის მოგზაურობა Akhalgazrda kompozitoris mogzauroba	Gieorgij Szengiełaja	ZSRR
Kochajcie mnie!	Älska mej	Kay Pollak	Szwecja
Anne Trister	Anne Trister	Léa Pool	Kanada
W swoim kręgu	At Close Range	James Foley	Stany Zjednoczone
Świt	L’aube	Miklós Jancsó	Francja
Berlińska miłość	The Berlin Affair	Liliana Cavani	Włochy
Caravaggio	Caravaggio	Derek Jarman	Wielka Brytania
Camorra	Un complicato intrigo di donne, vicoli e delitti	Lina Wertmüller	Włochy
Moje pierwsze 200 lat	Első kétszáz évem	Gyula Maár	Węgry
Lot na północ	Flucht in den Norden	Ingemo Engström	RFN
Gilsoddeum	길소뜸 Gilsoddeum	Im Kwon-taek	Korea Południowa
Dom nad rzeką	Das Haus am Fluß	Roland Gräf	NRD
Heidenlöcher	Heidenlöcher	Wolfram Paulus	Austria
Uśmiech baranka	חיוך הגדי Hiuch HaGdi	Shimon Dotan	Izrael
Godzina gwiazdy	A Hora da Estrela	Suzana Amaral	Brazylia
Mania	Μανία Mania	Giorgos Panousopoulos	Grecja
Idźcie, ofiara spełniona	La messa è finita	Nanni Moretti	Włochy
Mój szwagier zabił moją siostrę	Mon beau-frère a tué ma sœur	Jacques Rouffio	Francja
Paso doble	Pas în doi	Dan Pița	Rumunia
Czerwony pocałunek	Rouge baiser	Véra Belmont	Francja
Skapa moya, skapi moy	Скъпа моя, скъпи мой Skapa moya, skapi moy	Eduard Zahariev	Bułgaria
Stammheim	Stammheim – Die Baader-Meinhof-Gruppe vor Gericht	Reinhard Hauff	RFN
Rudy Teo	Teo el pelirrojo	Paco Lucio	Hiszpania
Trouble in Mind	Trouble in Mind	Alan Rudolph	Stany Zjednoczone
Gonza wojownik	近松門左衛門　鑓の権三 Yari no Gonza	Masahiro Shinoda	Japonia

Następujące filmy zostały wyświetlone na festiwalu w ramach pokazów pozakonkursowych:

Tytuł polski	Tytuł oryginalny	Reżyseria	Kraj produkcji
Ginger i Fred	Ginger e Fred	Federico Fellini	Włochy
Uzdrówcie Hitlera	Heilt Hitler!	Herbert Achternbusch	RFN
Podróż Natty Gann	The Journey of Natty Gann	Jeremy Kagan	Stany Zjednoczone
Pożegnanie z Afryką	Out of Africa	Sydney Pollack	Stany Zjednoczone
Żyć i umrzeć w Los Angeles	To Live and Die in L.A.	William Friedkin	Stany Zjednoczone
L'unique	L’unique	Jérôme Diamant-Berger	Francja

Złoty Niedźwiedź

• Stammheim, reż. Reinhard Hauff

Srebrny Niedźwiedź – Nagroda Specjalna Jury

• Idźcie, ofiara spełniona, reż. Nanni Moretti

Srebrny Niedźwiedź dla najlepszego reżysera

• Gieorgij Szengiełaja – Podróże młodego kompozytora

Srebrny Niedźwiedź dla najlepszej aktorki

• Marcélia Cartaxo – Godzina gwiazdy
• Charlotte Valandrey – Czerwony pocałunek

Srebrny Niedźwiedź dla najlepszego aktora

• Tuncel Kurtiz – Uśmiech baranka

Srebrny Niedźwiedź za wybitne osiągnięcie artystyczne

• Derek Jarman – Caravaggio

Srebrny Niedźwiedź za wybitny wkład artystyczny

• Masahiro Shinoda – Gonza wojownik

Wyróżnienie honorowe

• Paso doble, reż. Dan Pița

Złoty Niedźwiedź dla najlepszego filmu krótkometrażowego

• Tom Goes to the Bar, reż. Dean Parisot

Nagroda FIPRESCI

• Stammheim, reż. Reinhard Hauff

Polskim akcentem na festiwalu był udział historyka filmu, profesora Jerzego Toeplitza, byłego rektora łódzkiej szkoły filmowej i autora monumentalnej sześciotomowej Historii sztuki filmowej, w pracach jury konkursu głównego.

• Strona Berlinale (niem.)