Żmijak złotoplamek

Środkowo-zachodni Ocean Atlantycki, pomiędzy 25°N – 23°S^[4]: od Karoliny Północnej i Bermudów, wzdłuż wybrzeży USA, południowa Floryda i Bahamy, wzdłuż wybrzeży Ameryki Południowej po Santa Catarina w Brazylii. Prawdopodobnie również wschodni Atlantyk^[4][5].

Występuje w płytkich wodach przybrzeżnych, również w lagunach, na głębokościach do 15 m^[4] (według IUCN do 7 m^[2]) p.p.m. Szeroko rozprzestrzeniony i liczny w pobliżu wysp oraz w obszarach skalistych lub koralowych^[4][2], zwłaszcza u wybrzeży Brazylii^[2].

Ciało silnie wydłużone, cylindryczne, na końcu stożkowato ścięte, o ubarwieniu jasnobrązowym lub zielonkawobrązowym na bokach i cieniowanym do jasnozielonego na brzuchu. Boki i grzbiet pokryte rozproszonymi ciemnymi plamami, każda z jasnożółtym (złotawym) środkiem^[4][3]. Plamki młodych żmijaków są ciemne^[3].

Dorosłe osobniki tego gatunku osiągają przeciętnie 30–60 cm^[3], maksymalnie 110 cm długości całkowitej (TL)^[4].

Prowadzi przydenny tryb życia. Pływa szybko i zwinnie. Spłoszony, kryje się wśród rozpadlin skalnych, koralowców lub zarośli traw morskich^[3][4][2]. Żeruje zwykle nocą, a w ciągu dnia zagrzebuje się w podłożu^[2][3] – może przemieszczać się pod piaskiem^[4][2]. Żywi się krabami^[2][4], głównie z rodzin Portunidae, Xanthidae i Majidae, drobnymi rybami i bezkręgowcami^[3]. W piaszczystym dnie niszczy kryjówkę ofiary, rozpraszając podłoże szybkimi i energicznymi ruchami ogona do momentu, gdy dziura zostanie wystarczająco poszerzona, aby wsunąć w nią łeb w celu schwytania ofiary^[2]. Na podłożu skalistym żeruje często w bardzo płytkiej wodzie. W czasie żerowania żmijakowi złotoplamkowi zwykle towarzyszą ryby z wielu różnych gatunków (m.in. z rodzin Labridae, Serranidae, Epinephelidae i Monacanthidae), które korzystają z efektów jego kopania w dnie, znajdując tam pokarm dla siebie^[6][7].

Gatunek opisany naukowo przez Charlesa Alexandra Lesueura w 1825 pod nazwą Muraenophis ocellata.Polską nazwę zwyczajową żmijak złotoplamek zaproponował w 1982 Stanisław Rutkowicz^[3].

Nazwa rodzajowa: gr. μυρος muros „rodzaj węgorza morskiego”^[8]; ιχθυς ikhthus „ryba”^[9]. Epitet gatunkowy: łac. ocellatus „oczkowany, oznaczony oczkami”, od ocellus „oczko”, zdrobnienie od oculus „oko”^[10].

Według stanu z końca 2018 roku gatunek ten figuruje w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN) w kategorii najmniejszej troski (LC). Nie stwierdzono istotnych zagrożeń dla tego gatunku^[2].

Żmijak złotoplamek nie jest użytkowany gospodarczo. W połowach dennych trafia się jako przyłów. Złowiony w sieci często ucieka, wwiercając się ostrym końcem ogona w tkaninę sieciową^[3]. W Brazylii jest poławiany dla potrzeb akwarystyki^[2].

• Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1–256, OCLC 637083062  (ang.).