Search

Świadkowie Jehowy w województwie dolnośląskim

Historia działalności chrześcijańskiej wspólnoty religijnej Świadków Jehowy na terenie województwa dolnośląskiego

Świadkowie Jehowy w województwie dolnośląskim – wspólnota religijna Świadków Jehowy w województwie dolnośląskim. W wyniku Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011 określono liczbę osób na terenie województwa deklarujących swoją przynależność religijną do Świadków Jehowy na 15 371[a][1]. Natomiast liczba głosicieli według opracowania GUS „Wyznania religijne w Polsce 2019–2021” w roku 2021 wynosiła 11 864[2]. W sierpniu 2023 roku na terenie województwa znajdowały się miejsca zgromadzeń 131 zborów (w tym zbór angielskojęzyczny, cztery zbory i grupa rosyjskojęzyczna, dwa zbory i grupa ukraińskojęzyczna oraz zbór polskiego języka migowego[3])[b].

Historia

Początki

Początek XX wieku

Na terenie należącym wtedy do Cesarstwa Niemieckiego działalność rozpoczęto na początku XX wieku. Wiosną 1906 roku we Wrocławiu, w Legnicy, Borowie, Świebodzicach, Zgorzelcu i Bielawie wykłady biblijne wygłosił przedstawiciel niemieckiego biura, pielgrzym Otto A. Kötitz[4]. W Borowie koło Strzelina dwa półtora godzinne wykłady wysłuchało około 160 osób (dwie tury)[5].

W roku 1910, 1911, 1914 i 1919 grupy we Wrocławiu (1910, 1911, 1914), Głuszycy (1911), Lwówku Śląskim (1910), Łomnicy (1910), Szczyglicach (1910) i Zgorzelcu (1910, 1911, 1914, 1919) odwiedzał przedstawiciel niemieckiego biura, pielgrzym Hermann Herkendell (1889–1926)[c][6]. W 1910 roku we Wrocławiu, na wykładach było dwukrotnie co najmniej 1000 osób[7]. W 1913 roku zorganizowano działalność kaznodziejską w 20 miastach i okolicznych miejscowościach do których dotarto rowerami[8].

Wiosną 1916 roku pielgrzym Max Cunow odwiedził zbory we Wrocławiu i Zgorzelcu[9], w którym ponownie przebywał w listopadzie 1916 roku[10]. W zborze w Zgorzelcu przebywał również w 1917 roku. Później odwiedził zbór w Cieplicach, Boguszowie, we Wrocławiu i w Legnicy[d][11]. W lutym 1917 roku pielgrzym Karl Wellershaus odwiedził zbory m.in. we Wrocławiu, w Głuszycy, Legnicy i Zgorzelcu[e][12]. W grudniu 1917 roku i w sierpniu 1919 roku pielgrzym Zellmann odwiedził zbory m.in. we Wrocławiu, w Boguszowie, Cieplicach, Strzelnie, Walimie, Legnicy, Zgorzelcu i Unisławiu Śląskim[f]. Wizyty przedstawicieli biura Towarzystwa Strażnica przyczyniły się do dalszego rozwoju działalności na Śląsku[13][14]. W 1919 roku we Wrocławiu było 19 wyznawców.

Lata 20. XX wieku

Na początku lat 20. XX wieku organizowano wyjazdy rowerowe, aby prowadzić działalność kaznodziejską do 100 km od Wrocławia. W lutym 1921 roku wykłady biblijne w kilku zborach wygłosił przedstawiciel niemieckiego biura, pielgrzym Max Cunow[g][15]. Pod koniec lat 20. XX wieku w Cieplicach Śląskich-Zdroju działało ponad 40 wyznawców, a w samej Jeleniej Górze – około 60. Duże grupy wyznawców działały także w okolicach Wałbrzycha, Kłodzka, Nowej Rudy oraz Zgorzelca.

Lata 30. XX wieku

19 i 20 lipca 1930 roku przy Drabiziusstraße 5 (obecna ul. Siemieńskiego) we Wrocławiu odbyło się okręgowe zgromadzenie służbowe (Bezirks-Dienstversammlungen)[16][17].

We wrześniu 1931 roku pielgrzym o nazwisku Rahbe odwiedził zbory w Świebodzicach, Strzegomiu, Świdnicy, Bielawie, Dzierżoniowie, Legnicy i we Wrocławiu. We wrześniu 1932 roku odwiedził on zbory w Lubaniu, Wałbrzychu, Świdnicy, Dzierżoniowie, Bielawie i Nowej Rudzie[h][18][19].

W 1932 roku zbory w Lubaniu, Bolesławcu, Górze, Głogowie, Nowej Rudzie, Wałbrzychu, Wołowie, Legnicy i we Wrocławiu, a w 1933 roku w Jeleniej Górze, Boguszowie-Gorcach, Strzelinie, Świebodzicach, Lubiechowie (obecna dzielnica Wałbrzycha) i Braszowicach odwiedził Robert Arthur Winkler[i][20].

W 1932 roku zgromadzenia odbyły się w Legnicy (4, 5 czerwca, przy Breslauer Str. 3/II)[21], Jeleniej Górze (2, 3 lipca, przy Rosenauer Str. 9)[22], Kamiennej Górze (26, 27 listopada, przy Liebauer Str. 13)[23], Nowej Rudzie (17, 18 września, przy Wollenspüle 2)[24], Wałbrzychu (13, 14 lutego, przy Hermannstr. 25), Zgorzelcu (20, 21 lutego, przy Konsulstr. 32)[25] i Ziębicach (11, 12 czerwca, przy Rosenstr. 14)[22], a w 1933 roku – we Wrocławiu (6, 7 maja)[26] i Legnicy (22 i 23 kwietnia, przy Grenadierstr. 30h)[27]. W roku 1932 Świadkowie Jehowy specjalnym wynajętym pociągiem udali się na kongres międzynarodowy w Pradze[28].

Wiosną 1933 roku zbory w Legnicy, Strzegomiu, Świebodzicach, Wałbrzychu, Boguszowie-Gorcach, Świdnicy, Dzierżoniowie, Cieplicach Śląskich-Zdroju odwiedził pielgrzym Bernhard Buchholz[j][29]. W tym samym okresie zbory w Budzowie, Bolesławcu, Legnicy, Złotoryi, Wojcieszowie Górnym, Sędzisławiu, Janowicach Wielkich, Cieplicach Śląskich-Zdroju, Karpaczu odwiedził pielgrzym Englel[k][30].

Prześladowania w okresie III Rzeszy

Osobny artykuł: Prześladowania Świadków Jehowy w III Rzeszy.
Hitlerowskie oświadczenie o wyrzeczeniu się wiary, którego podpisania odmawiali Świadkowie Jehowy m.in. w obozie koncentracyjnym Gross-Rosen

Już od roku 1933, w okresie nazizmu wielu tutejszych niemieckich Świadków Jehowy trafiło do więzień i hitlerowskich obozów koncentracyjnych za odmowę pójścia na kompromis i wyrzeczenia się służenia Bogu Jehowie (m.in. z Legnicy, Nowej Rudy, Lubania[31], z Góry[32] oraz z Wrocławia[l]).

  • Groß-Rosen

W niemieckim obozie koncentracyjnym Groß-Rosen osadzono co najmniej 109 Świadków Jehowy (43 kobiety i 65 mężczyzn z Niemiec (46), Polski (87), Holandii (2), Austrii (8), Czech (2), Luksemburga (1) i innych krajów). Najmłodszy więzień miał 16 lat, a najstarszy 66 lat. Najwięcej osób znajdowało się w przedziale wiekowym 31–40 lat. Przebywali także w kopalni w Złotoryi, na robotach przymusowych[33]. Uwięzieni w większości pochodzili z miejscowości i mniejszych miast położonych w środkowej Polsce, na Śląsku, w Małopolsce i Wielkopolsce. Z dużych miast pochodziła mniejszość uwięzionych: z Łodzi 6 osób, z Gdańska 2, z Koszalina 1, z Bydgoszczy 1, z Poznania 1 i 1 ze Środy Wielkopolskiej. 43 więźniarki przeniesiono do KL Gross-Rosen dopiero w 1945 roku w transportach ewakuacyjnych (42 z KL Auschwitz, a 1 z KL Ravensbrück)[33].

  • Kurierzy

W latach 30. Świadkowie Jehowy ze zboru Hirschberg (Jelenia Góra) w kilkuosobowych grupach, wyglądający na turystów przenosili zakazaną w Niemczech literaturę biblijną przez zieloną granicę ze Szpindlerowego Młyna, znajdującego się na terenie Czechosłowacji. Następnie literatura była pakowana w paczki podobnie jak mydło i rozsyłana koleją do różnych części Niemiec. Działalność ta została ograniczona w 1936 roku gdy władze odkryły punkt przechowywania literatury znajdujący się pod Berlinem, a w nim wśród wielu innych trzy paczki z Hirschberga. Pomimo aresztowania trzech miejscowych Świadków transport literatury na szlaku karkonoskim odbywał się dalej, choć już w mniejszym stopniu[34]. Kurierzy z publikacjami docierali także m.in. do Zgorzelca oraz Wrocławia[35].

  • Działalność poza obozem

Pod koniec wojny, gdy zbliżał się front wschodni, zmuszano ludzi do kopania rowów przeciwczołgowych. Ze względu na neutralność polityczną Świadkowie Jehowy odmawiali udziału w takich pracach. Skutkiem tego niektórzy z nich zostali publicznie rozstrzelani[36][37].

Okres powojenny

Po II wojnie światowej przybyli tu polscy Świadkowie Jehowy. Powstały nowe zbory. W roku 1945 do Jeleniej Góry przeprowadził się z rodziną Stanisław Kocieniewski, który powrócił z niemieckiego obozu pracy (przed wojną mieszkali w Warszawie). Wkrótce sprowadzali się inni i powstał tam pierwszy zbór[38].

W roku 1946 w Boguszowie miejscowi Świadkowie Jehowy posiadali własną Salę Królestwa. Działał też około 50-osobowy zbór w Wałbrzychu[39]. W lutym 1946 roku w Polkowicach mieszkało około 20 rodzin Świadków Jehowy[40] i mieszkali również w jego okolicach (m.in. w Rzeczycy[41]). Sala Królestwa w Lubinie mieściła się przy ul. Ścinawskiej.

W lipcu 1947 roku w Jeleniej Górze odbyła się pierwsza powojenna konwencja na Dolnym Śląsku z udziałem ok. 600 osób[42]. Urządzili ją w wyremontowanym przez nich budynku. Na zjazd przyjechała orkiestra z Poznania oraz delegacje z Kłodzka i Wrocławia. Miejsce zgromadzenia do późnej nocy ochraniała milicja[43].

Również w Głogowie pierwszych kilkoro Świadków Jehowy pojawiło się zaraz po zakończeniu wojny. Na początku spotykali się na zebraniach religijnych w mieszkaniach prywatnych. Działalność głoszenia powodowała, że liczba wyznawców stale się zwiększała. W 1993 roku na terenie miasta istniało już 5 zborów[44]. W roku 1947 na terenie województwa wrocławskiego działały 44 zbory. W Polanicy-Zdroju działał jeden głosiciel, a kilkunastu w Kłodzku. Latem 1948 roku przez dwa miesiące 5 pionierów prowadziło działalność kaznodziejska w okolicy Żagania[43].

Prześladowania

Przed delegalizacją działalności

Co najmniej od 1947 roku Urząd Bezpieczeństwa prowadził sprawy operacyjne m.in. przeciwko takim osobom jak: Michał Jaworski (1947–1952)[45], Zygmunt Kolczyk (1947–1953; prowadzącemu działalność na terenie powiatu lubańskiego)[46], Tadeusz Paradowski (1947–1956)[47], Edmund Kalinowski (1948–1950; prowadzącemu działalność na terenie Kłodzka)[48], Mieczysław Duszkiewicz (1949–1950)[49], Michał Góreczny (1949–1955)[50], Józef Wieczorek (1949–1953)[51], Tadeusz Gębuś (1949–1954)[52], Tadeusz Kaczmarek (1949-1950; prowadzącemu działalność na terenie powiatu lubińskiego)[53].

W roku 1949 aresztowano uczestników zebrań w Salach Królestwa w Kamiennej Górze oraz we Wrocławiu[54].

Według szacunków Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa wiosną 1950 roku na terenie województwa wrocławskiego działało 86 grup. Ustalił też informacje o 3395 głosicielach mieszkających w województwie i oszacował liczbę głosicieli oraz osób zainteresowanych na około 7320. W czerwcu 1950 roku według kolejnych szacunków WUB działało 71 grup i co najmniej 5000 głosicieli[55].

Delegalizacja działalności i prześladowania

  • 1950:

W roku 1950 nastąpiła fala aresztowań i zakaz działalności. W województwie wrocławskim, poza główną akcją aresztowań z czerwca (w ciągu jednej nocy zatrzymano ponad 600 osób), 5 lipca 1950 roku przeprowadzono następną, podczas której aresztowano kolejnych głosicieli. Według niepełnych danych na dzień 8 lipca 1950 roku liczba aresztowanych w województwie wynosiła 518 osób. Do 5 sierpnia 123 osoby zostały zwolnione, a 359 pozostawało w areszcie. Na koniec 1950 roku spośród 621 aresztowanych, 30 zostało skazanych na bezwzględne kary pozbawienia wolności[56]. Od tego roku działalność prowadzona była konspiracyjnie. Działalność wydawnicza publikacji była prowadzona konspiracyjnie w kilku ukrytych ośrodkach drukarskich na terenie województwa.

Funkcjonariusze UB prowadzili sprawy operacyjne m.in. przeciwko takim osobom jak: Jan Gondek (1950–1951)[57], Marian Pietrzak (1950)[58], Bogusława Pić (1950–1953)[59], Tymoteusz Wołczak/Wowczak (1950; prowadzącemu działalność na terenie powiatu lubińskiego)[60], Adam Wołczak/Wowczak (1950–1951; prowadzącemu działalność na terenie powiatu lubińskiego)[61], Józef Dziubka (1950–1953; prowadzącemu działalność na terenie powiatu lubińskiego i kożuchowskiego)[62], Bogusław Jaśkiewicz (1950–1954; prowadzącemu działalność na terenie powiatu jaworskiego)[63], Marian Bukowiecki (1950–1954; prowadzącemu działalność na terenie powiatu górowskiego)[64], Bronisław Pawlik (1950–1954; prowadzącemu działalność na terenie powiatu opoczyńskiego i milickiego)[65], Józef Kargol (1950–1953; prowadzącemu działalność w okolicach Ząbkowic Śląskich)[66], Bogdan Loretz (1950–1952)[67].

  • 1951:

Funkcjonariusze UB prowadzili sprawy operacyjne m.in. przeciwko takim osobom jak: Jan Spisak (1951)[68], Fritz Halitschke (1951–1956; prowadzącemu działalność na terenie Cieplic)[69], Władysław Rudolf (1951–1954)[70]. Prowadzono również sprawy operacyjne o kryptonimie: „Fanatyk” (1951–1955; Józef Ratajczyk; dotycząca prowadzenia działalności na terenie Ciechanowic)[71].

  • 1952:

Funkcjonariusze UB prowadzili sprawy operacyjne m.in. przeciwko takim osobom jak: Jan Szarf (1952–1953; prowadzącemu działalność na terenie powiatu jaworskiego)[72], Stanisław Wojciechowski (1952–1954)[73], Władysław Andrzejak (1952–1956)[74], Jan Czubak (1952–1954)[75].

  • 1953:

W 1953 roku w Polanicy-Zdroju rozpoczęto urządzać niewielki zebrania w mieszkaniach prywatnych (w latach 60. XX wieku powstał tam zbór).

Funkcjonariusze UB prowadzili sprawy operacyjne m.in. przeciwko takim osobom jak: Stefan Choma (1953; prowadzącemu działalność na terenie powiatu jaworskiego)[76], Michalina Sidor (1953–1954)[77], Edward Mazurczak (1953–1955; prowadzącemu działalność na terenie Milicza)[78], Bronisław Kopanicki (1953–1954)[79], Walenty Cendrowski (1953–1954; prowadzącemu działalność na terenie Jeleniej Góry)[80], Zdzisław Grabowski (1953–1955; „byłego funkcjonariusza organów bezpieczeństwa, organizatora i czołowego aktywisty Związku Wyznaniowego „Świadkowie Jehowy” w Zgorzelcu”)[81].

  • 1954:

Funkcjonariusze UB prowadzili sprawy operacyjne m.in. przeciwko takim osobom jak: Jadwiga/Feliksa Hercog (1954–1955)[82], Benedykt Lewandowski (1954; prowadzącemu działalność na terenie powiatu jaworskiego)[83], Czesław Bazylewicz (1954; prowadzącemu działalność na terenie powiatu dzierżoniowskiego)[84], Helena Serek (1954; prowadzącej działalność na terenie Bielawy)[85], Marian Dyc (1954–1955; prowadzącemu działalność na terenie powiatu górowskiego)[86], Zygmunt Kuśmierek (1954–1955; prowadzącemu działalność na terenie Jeleniej Góry)[87]. Prowadzono również sprawę operacyjną o kryptonimie „Stado-6” (1954–1955; Stefan Jagiełło; dotycząca prowadzenia działalności na terenie Osiecznicy)[88].

  • 1955:

Szczególnie od roku 1955 wielu Świadków za działalność religijną oraz za odmowę odbycia służby wojskowej skazywano na kary więzienia w zakładach karnych.

Funkcjonariusze UB prowadzili sprawy operacyjne m.in. przeciwko takim osobom jak: Albin Koblowski (1955–1956)[89].

  • 1958:

Funkcjonariusze UB prowadzili sprawy operacyjne m.in. przeciwko takim osobom jak: Krystyna Kruszyńska (1958–1959; dotycząca prowadzenia działalności na terenie Lubania)[90].

  • 1961:

Funkcjonariusze UB prowadzili sprawy operacyjne m.in. przeciwko takim osobom jak: Zygmunt Adach (dotyczącej „ujawnienia działalności nielegalnej drukarni Świadków Jehowy we Wiatraczynie (przysiółek wsi Ostroszowice)”; 1961–1964)[91]. Do 1962 roku prowadził działalność w Szklarskiej Porębie, Dzierżoniowie i innych miejscowościach woj. wrocławskiego)[92]. W lutym 1963 roku przed Sądem Wojewódzkim we Wrocławiu bronili go Witold Lis-Olszewski i Władysław Siła-Nowicki[93].

  • 1964:

W roku 1964 rozpoczęto regularne organizowanie tzw. konwencji leśnych na polanach w lasach.

W roku 1964 funkcjonariusze Służby Bezpieczeństwa zlikwidowali drukarnię w Koźlicach[94].

  • 1965:

Szczególnie od połowy lat 60. XX wieku głosiciele w lecie prowadzą grupową wyjazdową działalność kaznodziejską na terenach, gdzie jest mniej wyznawców (wcześniejsze nazwy: obozy pionierskie, ośrodki pionierskie, grupy pionierskie)[b].

  • 1969:

Według danych UB w 1969 roku powiecie głogowskim mieszkało 104 głosicieli, w tym w samym Głogowie 38[95].

  • 1972:

Prowadzono sprawy operacyjne o kryptonimie: „Fanatyk” (1972–1984; Michał Podlak; dotycząca prowadzenia działalności na terenie Głogowa)[96].

  • 1974:

Prowadzono sprawy operacyjne o kryptonimie: „Turystka” (1974–1984; Sabina Wawrykowicz)[97], „Głosiciel” (1974–1984; Julian Falecki)[98]. W ramach operacji o kryptonimie „Wicek-Szef”, funkcjonariusze Służby Bezpieczeństwa zlikwidowali drukarnię w Zgorzelcu[99].

Czas „odwilży”

  • 1977:

Pod koniec 1977 roku przedstawiciele Ciała Kierowniczego Świadków Jehowy oficjalnie spotkali się z niektórymi wyznawcami na terenie obecnego województwa dolnośląskiego[100]. Prowadzono sprawy operacyjne o kryptonimie: „Pionier” (1977–1986; Józef Dworok)[101].

  • Lata 80. XX wieku:

W latach 80. XX wieku rozpoczęto budować obiekty, w których odbywały się zebrania (m.in. w listopadzie 1987 roku w Polanicy-Zdroju przy ul. Hutniczej). W tym samym okresie zaczęto organizować zgromadzenia w halach i na stadionach.

W 1982 roku kongres pod hasłem „Prawda o Królestwie” odbył się w Hali Ludowej we Wrocławiu (4700 obecnych).

W dniach 16–18 sierpnia 1985 roku na Stadionie Olimpijskim we Wrocławiu odbył się kongres międzynarodowy pod hasłem „Lud zachowujący prawość”[102][100]. Najwyższa liczba obecnych wyniosła 16 003 osoby, a 545 ochrzczono.

W roku 1987 kongres ph. „Zaufaj Jehowie” na Stadionie Miedzi Legnica[103].

W sierpniu 1988 roku kongres ph. „Sprawiedliwość Boża” odbył się we Wrocławiu i w Wałbrzychu[104].

Odzyskanie rejestracji prawnej i rozwój działalności

Sale Królestwa

Po odzyskaniu uznania prawnego w Polsce (w 1989 roku) w wielu miastach zaczęły powstawać nowe Sale Królestwa (np. w październiku 1994 roku w zaadaptowanym piętrze budynku w Polanicy-Zdroju; pod koniec lat 90. w Świdnicy[105]; a w ostatnich latach: 3 grudnia 2012 roku w Boguszowie-Gorcach[106][107][108], Sobótce (2011)[109][110], we wrześniu 2016 roku w Miłkowie, w lipcu 2019 roku w Świebodzicach[111], a w styczniu 2020 roku w Legnicy[112]. W 2023 roku we Wrocławiu planuje się budowę nowej Sali Królestwa przy ul. Objazdowej 59 oraz rozbudowę obiektu przy ul. Ołtaszyńskiej[113]. Planuje się budowę obiektu w Wojsławicach).

W roku 1988 do głosicielki w Środzie Śląskiej dołączyli pionierzy. W 1990 roku powstał tam 47-osobowy zbór, a wkrótce Sala Królestwa. W 1992 roku działalność miejscowych głosicieli opisano w czasopiśmie religijnym „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”[114].

Kongresy i zgromadzenia

Kongresy regionalne na terenie województwa odbywają się na Stadionie Miejskim we Wrocławiu (Tarczyński Arena) oraz w PGE Turów Arena w Zgorzelcu.

Większość Świadków Jehowy z Dolnego Śląska (oprócz zborów z obwodu z rejonu Bolesławca, Lubania, Lwówka Śląskiego i Zgorzelca, które korzystają z PGE Turów Arena w Zgorzelcu[115][116] oraz z rejonu Głogowa, Góry i Polkowic które korzystają w Sali Zgromadzeń w Stęszewie koło Poznania), korzysta ze zgromadzeń obwodowych w Sali Zgromadzeń w Skarbimierzu (w podbrzeskiej miejscowości Skarbimierz-Osiedle)[b]. W poprzednich latach korzystano również z hal sportowo-widowiskowych, m.in. we Wrocławiu, Wałbrzychu, Legnicy i Zgorzelcu[117].

Po uzyskaniu rejestracji prawnej (w 1989 r.) kongresy odbywały się[b][m] we Wrocławiu (w latach 1990–2011 najczęściej na Stadionie Olimpijskim we Wrocławiu, w latach 2016–2017 w Hali „Orbita”, w roku 2008 i w latach 2014–2015 w Hali Stulecia, a w 2012, 2013, 2018, 2019[118], w 2023 na Stadionie Miejskim we Wrocławiu[119]) i na tym samym obiekcie w 2024[120].

Kongresy regionalne odbywają się również w Zgorzelcu (w latach 2015–2017, 2023 i 2024 w Turów Arenie)[121][122].

W poprzednich latach odbywały się również w Lubinie (w latach 2015–2017 i w 2023 roku w hali widowiskowo-sportowej RCS)[103][123][124] oraz w Wałbrzychu (np. w latach 1990–1998 i 2006 na Stadionie GKS „Górnika”, a w latach 2015–2017 w hali Aqua Zdrój) i w Legnicy (w latach 1999–2005, 2010, 2014 na Stadionie Miejskim).

Kongresy na Stadionie Olimpijskim we Wrocławiu: 26–29 lipca 1990 („Czysta mowa”); 19–21 lipca 1991 („Lud miłujący wolność”); 24–26 lipca 1992 („Nosiciele światła”; 195 ochrzczonych); 22–25 lipca 1993 („Pouczani przez Boga”); 8–10 lipca 1994: („Bojaźń Boża”); 21–24 lipca 1995 („Rozradowani chwalcy Boga”); 9–11 sierpnia 1996 („Posłańcy pokoju Bożego”); 27–29 czerwca 1997 („Wiara w Słowo Boże”; 28 czerwca we Wrocławiu i w Warszawie jednocześnie ogłoszono wydanie polskiej wersji językowej całego Pisma Świętego w Przekładzie Nowego Świata); 17–19 lipca 1998 („Boża droga życia”); 16–18 lipca 1999 („Prorocze słowo Boże”); 7–9 lipca 2000 („Wykonawcy słowa Bożego”); 13–15 lipca 2001 („Nauczyciele słowa Bożego”); 26–28 lipca 2002 („Gorliwi głosiciele Królestwa”); 18–20 lipca 2003 („Oddajcie chwałę Bogu”); 9–11 lipca 2004 („Chodź z Bogiem”); 22–24 lipca 2005 („Posłuszni Bogu”); 27–29 lipca 2007 („Naśladuj Chrystusa!”); 11–13 lipca 2008 („Kierowani duchem Bożym”); 16–19 lipca 2009 („Czuwajcie!”); 16–18 lipca 2010 („Trwaj przy Jehowie!”); 1–3 lipca 2011 („Niech przyjdzie Królestwo Boże!”).

Na Stadionie GKS „Górnika” Wałbrzych: 12–14 lipca 1990; 19–21 lipca 1991; 31 lipca–2 sierpnia 1992; 8–11 lipca 1993; 1–3 lipca 1994; 28–30 lipca 1995; 26–28 lipca 1996; 18–20 lipca 1997; 10–12 lipca 1998; 4–6 sierpnia 2006 („Wyzwolenie jest blisko!”).

Na Stadionie Miejskim w Legnicy: 2–4 lipca 1999; 21–23 lipca 2000; 6–8 lipca 2001; 19–21 lipca 2002; 11–13 lipca 2003; 2–4 lipca 2004; 1–3 lipca 2005; 2–4 lipca 2010; 8–10 lipca 2011.

Działalność w ośrodkach penitencjarnych

Świadkowie Jehowy studiują Biblię także z więźniami w zakładach karnych i aresztach indywidualnie i w kilkuosobowych grupach m.in. w więzieniach w Wołowie[125], w Zarębie[b][126], we Wrocławiu[127] oraz Świdnicy, Jeleniej Górze, Dzierżoniowie, Głogowie, Oleśnicy, Strzelinie, Kłodzku, Zarębie[128]. Niektórzy skazani dzięki temu dokonali niezbędnych zmian w swym postępowaniu, by mogli zostać ochrzczeni[125][129].

Działalność wśród obcokrajowców i grup etnicznych

Publiczne świadczenie przy wózku z publikacjami biblijnymi
w języku ukraińskim we Wrocławiu

Działalność prowadzona jest także wśród obcorajowców, zebrania zborowe oprócz j. polskiego i polskiego j. migowego przeprowadza się także w j. angielskim, ukraińskim i rosyjskim (do 2020 roku również w j. arabskim i hiszpańskim).

Wielu Romów jest członkami polskojęzycznych zborów (np. w Lubaniu[130]).

Działalność w polskim języku migowym

We Wrocławiu funkcjonuje zbór polskiego języka migowego[131] (wcześniej co najmniej od lat 80. XX wieku zebrania zborowe na ten język były tłumaczone symultanicznie, w poprzednich latach działały także grupy języka migowego m.in. w Zgorzelcu (do 2022), Jeleniej Górze).

Pomoc dla potrzebujących

W czasie powodzi w 1997 roku oraz powodzi w 2010 roku zorganizowano pomoc humanitarną oraz prace remontowe głównie dla poszkodowanych przez nią współwyznawców oraz innych mieszkańców[132][133][106].

Od końca lutego 2022 roku rozpoczęto organizowanie pomocy dla Świadków Jehowy z Ukrainy, uchodźców – ofiar inwazji Rosji. W tym celu na terenie województwa powołano jeden z 16 Komitetów Pomocy Doraźnej działających w Polsce, składający się z przeszkolonych wolontariuszy[134][135].

Wystawy, konferencje naukowe i konkursy poświęcone represjom w trakcie II wojny światowej i okresu powojennego oraz działalności Świadków Jehowy

W 2002 roku wyróżnienie w ogólnopolskim konkursie historycznym Fundacji Ośrodka Karta otrzymała praca zespołowa z Głogowa dotycząca historii odmienności Świadków Jehowy[136].

Od 2 kwietnia do 31 lipca 2009 roku w byłym hitlerowskim obozie koncentracyjnym Gross-Rosen prezentowana była wystawa Więzieni za wiarę – Świadkowie Jehowy a hitleryzm, poświęcona ich neutralności w okresie nazizmu[137], a jej skrócona prezentacja miała również miejsce w marcu 1998 roku w Szczawnie-Zdroju, gdzie miała miejsce też prezentacja filmu „Niezłomni w obliczu prześladowań – Świadkowie Jehowy a hitleryzm” wraz z przemówieniem Wojciecha Sitka[138].

12 września 2019 roku na XVII Ogólnopolskim Zjeździe Socjologicznym we Wrocławiu ph. „Ja, My, Oni? Podmiotowość, tożsamość, przynależność”, Kamila Fiałkowska, Michał P. Garapich, Elżbieta Mirga-Wójtowicz reprezentując Uniwersytet Warszawski, wygłosili wykład: „Jest szeroka ścieżka i jest wąska ścieżka. My wybraliśmy wąską”. Rola religii w negocjowaniu przynależności i kontestacji władzy wśród polskich Romów – Świadków Jehowy w Wielkiej Brytanii[139].

23 września 2023 roku na międzynarodowej konferencji IPN we Wrocławiu ph. „»W poszukiwaniu wroga…« Aparat bezpieczeństwa w państwach Europy Środkowo-Wschodniej wobec środowisk niezależnych, przejawów oporu społecznego i postaw opozycyjnych 1956–1980”, prof. Jan Miłosz reprezentując Wydział Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, wygłosił wykład: „Świadkowie Jehowy w PRL i nie tylko – od zwalczania do prób legalizacji”, natomiast dr Tomasz Bugaj (Uniwersytet Śląski w Katowicach), wygłosił wykład: „Władza w walce z wrogiem - „sektantem”. Próba refleksji na przykładzie wyznania Świadków Jehowy w państwach Europy Środkowo-Wschodniej”[140].

Bezkrwawa chirurgia

W placówkach medycznych na terenie województwa dolnośląskiego (m.in. w Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym im. Jana Mikulicza-Radeckiego we Wrocławiu[141] i we wrocławskim Wojskowym Szpitalu Klinicznym) zespoły medyczne operują Świadków Jehowy bez krwi[142].

Pozostała działalność

W 2003 roku na terenie województwa funkcjonowało 106 zborów[143], w 2006 roku 197 zborów[144], 2008 roku 193 zbory[145], a w 2009 roku 190 zborów[146]. W 2010 roku było 13 467 głosicieli w 184 zborach oraz 86 Sal Królestwa[147].

W latach 2012–2019 nastąpiła reorganizacja zborów, wskutek czego zbory stały się większe i lepiej zorganizowane, lecz ich liczba zmniejszyła się.

W roku 2013 rozpoczęto specjalne świadczenie publiczne na terenie wielkomiejskim, obejmujące Wrocław. Wdrożono też program świadczenia publicznego na terenie poszczególnych zborów za pomocą wózków z literaturą biblijną[148].

W 2015 roku było 13 016 głosicieli w 138 zborach[149].

W 2016 roku w Głogowie zakończyła naukę 15 klasa Kursu dla Ewangelizatorów Królestwa.

W dniach od 30 listopada do 3 grudnia 2017 roku Świadkowie Jehowy prezentowali i udostępniali swoje bezpłatne publikacje biblijne na „26. Wrocławskich Targach Dobrych Książek”[150], a w dniach od 5 do 8 grudnia 2019 roku na „28. Wrocławskich Targach Dobrej Książki”[151].

W roku 2018 liczba głosicieli wynosiła 12 188 należących do 131 zborów[152]. W 2009 roku działało 190 zborów[146]. W 2020 roku było 11 866 głosicieli w 131 zborach, w których usługiwało 895 starszych zboru[153], a w 2021 roku 11 864 głosicieli (w tym ponad 2600 we Wrocławiu) należących do 131 zborów (w tym do 25 we Wrocławiu) i 925 starszych zboru[2].

Weryfikacja stanowiska Sądu Najwyższego wobec powojennej działalności Świadków Jehowy (na terenie województwa)

14 marca 2018 roku Sąd Najwyższy uchylił wyroki wrocławskich sądów z 1970 i 1971 roku, skazujące Świadka Jehowy za udział w związku, którego istnienie, ustrój i cel miało być „tajemnicą wobec organów państwowych” (sygn. akt V KK 106/18)[154][155].

Zbory

Poniższa lista obejmuje zbory zgromadzające się na terenie województwa[n][3]:

Na terenie miast na prawach powiatów[o]
  • Jelenia Góra: 6 zborów: Cieplice–Południe, Cieplice–Północ, Południe, Północ, Wschód, Zachód (w tym grupa ukraińskojęzyczna)
  • Legnica: 6 zborów: Centrum, Nadbrzeże, Południe, Ukraiński, Wschód, Zachód
  • Wałbrzych 10 zborów: Biały Kamień, Nowe Miasto, Piaskowa Góra (w tym grupa rosyjskojęzyczna), Podgórze, Podzamcze, Rusinowa, Rynek, Sobięcin (Sala Królestwa: Boguszów-Gorce), Stary Zdrój, Wałbrzych–Szczawno-Zdrój
  • Wrocław: 25 zborów: Angielski, Brochów, Gajowice, Gądów, Grabiszynek, Huby, Karłowice, Klecina, Krzyki, Legnicka, Leśnica, Migowy, Milenijna, Nadodrze, Nowy Dwór, Ołbin, Osobowice, Plac Grunwaldzki, Psie Pole, Rosyjski–Południe, Rosyjski–Północ, Rynek, Sępolno, Ukraiński, Zakrzów
Miejscowości w województwie dolnośląskim, w których są zbory Świadków Jehowy[3]. Na żółto zaznaczono zbory zgromadzające się w Sali Królestwa na terenie sąsiedniego zboru. Skróty: W – Wałbrzych, K – Kamienna Góra, S – Szczawno-Zdrój.
Sala Królestwa w Kłodzku
Sala Królestwa w Sobótce
Sala Królestwa w Świebodzicach
Na terenie powiatów

Uwagi

Przypisy


Źródło: „https:https://www.search.com.vn/wiki/index.php?lang=pl&q=Świadkowie_Jehowy_w_województwie_dolnośląskim&oldid=74090518”
🔥 Top keywords: Wikipedia:Strona głównaMistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 2024Specjalna:SzukajWikipedia:O WikipediiMichał ProbierzMistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 2020Kylian MbappéMistrzostwa Europy w piłce nożnejMistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 2022Antoine GriezmannNicola ZalewskiMistrzostwa świata w piłce nożnej mężczyznReprezentacja Francji w piłce nożnej mężczyznDzień OjcaTaras RomanczukRomelu LukakuMistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 2016Reprezentacja Polski w piłce nożnej mężczyznAdam BuksaZofia Noceti-KlepackaPolskaDidier DeschampsRobert LewandowskiMistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 2026FentanylMistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 2028N’Golo KantéOndrej DudaPałac Stolbergów we WrocławiuSłowacjaGheorghe HagiMistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 2020/FinałCristiano RonaldoReprezentacja Rumunii w piłce nożnej mężczyznMistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 2012Tadeusz GapińskiMistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 2024 (eliminacje)Olivier GiroudDawid Podsiadło