Ścinawka Średnia
Ścinawka Średnia (niem. Mittelsteine[4]) – wieś w Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Radków[5][6].
wieś | |
Kościół św. Marii Magdaleny w Ścinawce Średniej | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (III 2011) | 2198[2] |
Strefa numeracyjna | 74 |
Kod pocztowy | 57-410[3] |
Tablice rejestracyjne | DKL |
SIMC | 0855109 |
Położenie na mapie gminy Radków ![]() | |
Położenie na mapie Polski ![]() | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego ![]() | |
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego ![]() | |
![]() |
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Zamek_Kapitanowo2.jpg/240px-Zamek_Kapitanowo2.jpg)
W latach 1973–1976 wieś była siedzibą gminy Ścinawka Średnia. W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.
Integralne części wsi
SIMC | Nazwa | Rodzaj |
---|---|---|
0992214 | Bieganówek | przysiółek |
0992220 | Księżno | osada |
Historia
Ścinawka Średnia powstała w XIII wieku przy popularnym szlaku handlowym[7]. W XVIII wieku własność ziemska uległa rozdrobnieniu i poszczególne fragmenty miejscowości znajdowały się w różnych rękach, między innymi część wsi należała do jezuitów z Kłodzka[7]. W drugiej połowie XIX wieku kiedy w roku 1879 to zbudowano linię kolejową z Kłodzka do Nowej Rudy, wieś się rozwinęła[7]. W roku 1902 kiedy przez miejscowość przeprowadzono linię Kolei Sowiogórskiej powstało tu kilka zakładów przemysłowych, między innymi elektrownia, przędzalnia bawełny i wytwórnia skrzynek[7]. W czasie II wojny światowej w Ścinawce Średniej znajdowała się filia obozu koncentracyjnego Groß-Rosen[8].
Demografia
Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) mieszkało tu 2198 osób[2]. Jest największą miejscowością gminy Radków.
Rolnictwo
W miejscowości działało Państwowe Gospodarstwo Rolne – Państwowe Przedsiębiorstwo Hodowlane Ścinawka[9]. W roku 1993 po przekształceniu funkcjonuje jako Gospodarstwo Rolne Skarbu Państwa Ścinawka Średnia[10].
Transport
W Ścinawce Średniej krzyżują się drogi wojewódzkie nr 386 oraz 387[11].
Stacja kolejowa Ścinawka Średnia stanowi węzeł dla czterech linii kolejowych[12].
Kolej żelazna dotarła do Ścinawki 15 października 1879 r., wraz z otwarciem przedostatniego Śląskiej Kolei Górskiej, której część stanowi dzisiejsza linia kolejowa Kłodzko - Wałbrzych[13]. Trasa jest czynna w ruchu towarowym i pasażerskim: przewozy prowadzą Koleje Dolnośląskie[14].
W latach 1900–1902 główną, państwową linię przecięła prywatna, lokalna kolej dojazdowa, zwana Koleją Sowiogórską (na odcinku Dzierżoniów – Dzikowiec) i Koleją Stołowogórską (na odcinku Dzikowiec – Radków)[15][16]. Linia została częściowo rozebrana jeszcze przez II wojną światową – pozostawiono bocznicę do stacji Nowa Ruda Słupiec[17]. Istniejące od 1903 r. połączenie kolejowe Radkowa ze Ścinawką Średnią zostało w 1987 r. zawieszone[18]. We wrześniu 1999 r. tory w kierunku Radkowa rozebrano[19].
W 2010 r. odbudowano inną, uprzednio rozebraną w latach 90. XX wieku linię towarową ze Ścinawki Średniej do Tłumaczowa[20]. Bocznicę odbudowano śladem dawnej transgranicznej linii kolejowej do Otovic, którą doprowadzono do Ścinawki w 1889 r.[21]
Zabytki
Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są obiekty[22]:
- kościół parafialny pw. św. Marii Magdaleny z XIV w., przebudowany w 1738 roku,
- kościół filialny pw. Bożego Ciała z 1517 roku, przebudowany w XVIII wieku,
- zespół pałacowy[23] prepozytury oo. jezuitów (ul. Wojska Polskiego 13-15-17) z końca XVII wieku, przebudowywany w 1788 i 1925 roku,
- pałac
- cztery domy mieszkalne
- spichrz, obecnie kaplica
- pawilon ujęcia wody
- park
- park „Bieganówek”, powstały po 1920 roku,
- wieża mieszkalna - Zamek Kapitanowo, z pierwszej połowy XVI wieku i XVII wieku, wkomponowana w bryłę gotycko-renesansowego dworu obronnego.
Religia
Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:
- Kościół rzymskokatolicki, parafia św. Marii Magdaleny
- Kościół Ewangelicko-Metodystyczny, parafia w Ścinawce Średniej
Związani ze Ścinawką
- Alois Bartsch (1902–1982), niemiecki nauczyciel, pisarz, dokumentalista ziemi kłodzkiej,
- Adam Bałabuch (ur. 1961), polski duchowny katolicki, biskup świdnicki,
- Dorota Idzi (ur. 1966), polska pięcioboistka, medalistka mistrzostw świata, Europy oraz Polski.
Szlaki turystyczne
czerwony – Główny Szlak Sudecki: Przełęcz Srebrna – Słupiec – Kościelec – Ścinawka Średnia – Wambierzyce – Skalne Grzyby – Karłów
Ciekawostki
- Na stacji kolejowej kręcone były sceny do filmu Jana Jakuba Kolskiego Afonia i pszczoły[24].
- W kościele parafialnym kręcone były sceny do teledysku utworu „Fire & Forgive” (ang. ogień i wybaczenie) niemieckiego zespołu Powerwolf[25].
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
- Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak , Iwona Chomiak , Ziemia Kłodzka, Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, ISBN 978-83-89188-95-3, OCLC 751422625 .