Łubin
Łubin (Lupinus L.) – rodzaj roślin należących do rodziny bobowatych. Obejmuje ok. 220–230 gatunków[4][5], ale według Plants of the World online nawet ponad 600[6].
Morfologia (łubin żółty) | |
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina | |
Podrodzina | |
Rodzaj | łubin |
Nazwa systematyczna | |
Lupinus L. Sp. Pl. 721. 1 Mai 1753 | |
Typ nomenklatoryczny | |
Największe zróżnicowanie gatunkowe występuje w zachodniej części Ameryki Północnej (tylko w Kalifornii rosną 82 gatunki) oraz w Andach w Ameryce Południowej[5]. Mniej liczne gatunki występują we wschodniej części Ameryki Południowej[5], w strefie śródziemnomorskiej sięgając po Azję południowo-zachodnią (głównie rośliny jednoroczne)[7], z czego 6 rośnie w południowej Europie[5]. Nieliczne gatunki rosną też na obszarach górskich w równikowej Afryce[5]. W Polsce liczne gatunki są uprawiane[8], a łubin trwały jest zadomowionym antropofitem[9].
Rośliny z tego rodzaju zasiedlają zwykle siedliska wydmowe i pustynne – suche, piaszczyste lub kamieniste, a także zbiorowiska trawiaste[7]. Niektóre gatunki uprawiane są jako rośliny pastewne, bogate w białka. Liczne gatunki są jednak trujące z powodu zawartości alkaloidów[7].
Morfologia
- Pokrój
- Rośliny zielne (w przypadku kilku gatunków także krzewy osiągające 2 m wysokości)[7].
- Liście
- Charakterystyczne – dłoniasto złożone z 5–12 listków, skrętoległe[7].
- Kwiaty
- Motylkowe, pachnące, zebrane w długie grona. Kielich dwuwargowy, złożony z 5 zrosłych, nierównej długości działek. Płatki okazałe, barwy białej, żółtej, niebieskiej lub czerwonej. Górny płatek okazały w postaci żagielka, dwa boczne skrzydełka stulone wokół łódeczki zawierającej pręciki i słupek. Pręcików jest 10 i wszystkie są zrośnięte w rurkę. Słupek pojedynczy, z jednego owocolistka, z zalążnią górną[7].
- Owoce
- Strąki zwykle drewniejące, zawierające liczne nasiona[7].
Systematyka
- Pozycja systematyczna
Jeden z rodzajów plemienia Genisteae[10] podrodziny bobowatych właściwych Faboideae w obrębie bobowatych Fabaceae s.l.[2] Rodzaj na drzewie filogenetycznym plemienia zajmuje wyraźnie odrębną, izolowaną pozycję[11], stąd wyodrębniany jest jako podplemię Lupininae[4].
- łubin biały (Lupinus albus L.)
- łubin Hartwega (Lupinus hartwegii Lindl.)
- łubin królewski (Lupinus ×regalis hort.)
- łubin łąkowy (Lupinus rivularis Douglas et Lindl.)
- łubin karłowy, łubin niski (Lupinus nanus Douglas)
- łubin kosmaty (Lupinus pilosus L.)
- łubin północny (Lupinus arcticus S. Watson)
- łubin trwały (Lupinus polyphyllus L.)
- łubin wąskolistny (Lupinus angustifolius L.)
- łubin zmienny, łubin andyjski (Lupinus mutabilis Sweet)
- łubin żółty (Lupinus luteus L.)
- Wykaz gatunków