ਮੋਗਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ

ਮੋਗਾ ਦਾ ਨਾਮ ਇੰਡੋ-ਸਿਥੀਅਨ ਰਾਜੇ, ਮੌਏਸ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸਨੇ ਪਹਿਲੀ ਸਦੀ ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਵਿੱਚ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੀਆਂ ਹਿੰਦ-ਯੂਨਾਨੀ ਨੀਤੀਆਂ ਨੂੰ ਜਿੱਤਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਖੇਤਰ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਅਤੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ ਸੀ।^[1]

ਮੁਗ਼ਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਕਬਰ ਦੇ ਰਾਜ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀਆਂ ਬਣਤਰਾਂ ਅਤੇ ਸਾਈਟਾਂ ਸਦੀਆਂ ਦੌਰਾਨ ਸਤਲੁਜ ਦੇ ਬਦਲਦੇ ਰੁਖ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਦੁਰਲੱਭ ਹਨ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਮੋਗਾ ਦੇ ਸਥਾਨਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪੁਰਾਤਨਤਾ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸਾਈਟਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਪ੍ਰਭਾਵ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ।

ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਪਿੰਡਾਂ ਅਤੇ ਕਸਬਿਆਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਧਰਤੀ ਦੇ ਟਿੱਲਿਆਂ, ਇੱਟਾਂ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਟਿੱਲਿਆਂ ਤੋਂ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਥੇਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਟਿੱਲੇ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਸਬੂਤ ਹਨ ਕਿ ਦਰਿਆ ਦੇ ਕੰਢੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਵਿਚ ਆਬਾਦ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਟਿੱਲਿਆਂ ਦੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿੱਕੇ ਮਿਲੇ ਹਨ।^[2]

ਮੋਗਾ ਜ਼ਿਲਾ ਵਿੱਚ ਕੁਲ ਚਾਰ ਤਹਿਸੀਲਾਂ- ਮੋਗਾ, ਬਾਘਾ ਪੁਰਾਣਾ, ਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ ਅਤੇ ਧਰਮਕੋਟ ਹਨ।ਤਹਿਸੀਲ ਮੋਗਾ ਦੀ ਸਬ-ਤਹਿਸੀਲ ਅਜੀਤਵਾਲ, ਤਹਿਸੀਲ ਬਾਘਾ ਪੁਰਾਣਾ ਦੀ ਸਬ-ਤਹਿਸੀਲ ਸਮਾਲਸਰ, ਤਹਿਸੀਲ ਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ ਦੀ ਸਬ-ਤਹਿਸੀਲ ਬੱਧਨੀ ਕਲਾਂ ਅਤੇ ਤਹਿਸੀਲ ਧਰਮਕੋਟ ਦੀ ਸਬ-ਤਹਿਸੀਲ ਕੋਟ ਈਸੇ ਖਾਂ ਹੈ।

ਮੋਗਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਨੈਸਲੇ ਇੰਡੀਆ ਲਿਮਟਿਡ ਹੈ। ਜਿਸਨੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੋਗਾ ਦੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਦਿੱਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।

2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਮੋਗਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਜਨਸੰਖਿਆ 992,289 ਹੈ,^[3] ਜੋ ਕਿ ਲਗਭਗ ਫਿਜ਼ੀ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ।^[4] ਮੋਗਾ ਵਿਚ ਹਰ 1000 ਮਰਦਾਂ ਲਈ 893 ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 71.6% ਹੈ।

ਮੋਗਾ ਸ਼ਹਿਰ ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ ਕਾਲਜ, ਸਕੂਲ ਆਦਿ ਵਰਗੀਆਂ ਵਿਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਲਈ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੋਗਾ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਕੁਝ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਹਨ:

• ਡੀ ਐਮ ਕਾਲਜ
• ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਕਾਲਜ
• ਆਈ ਟੀ ਆਈ
• ਆਈ ਟੀ ਆਈ (ਲੜਕੀਆਂ)
• ਡੀ ਐਨ ਮਾਡਲ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ
• ਆਰ ਕੇ ਐਸ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ
• ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਐਂਡ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ
• ਸੈਕਰਡ ਹਾਰਟ ਸਕੂਲ
• ਬਲੂਮਿੰਗ ਬਡਸ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ
• ਮਾਉਂਟ ਲਿਟਰਾ ਜ਼ੀ ਸਕੂਲ, ਮੋਗਾ
• ਦੇਸ਼ ਭਗਤ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਐਂਡ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ
• ਲਿਟਲ ਮਲੇਨਿਅਮ ਸਕੂਲ
• ਗੋਲਡ ਕੋਸਟ ਸਪੋਰਟਸ ਅਕੈਡਮੀ
• ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਨਵੈਂਟ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ

ਲਿਟਲ ਮਲੇਨਿਅਮ ਸਕੂਲ ਮੋਗਾ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਰਵੋਤਮ ਟੌਪ 10 ਪ੍ਰੀ ਸਕੂਲ / ਪਲੇਵੇਅ ਅਤੇ ਬ੍ਰੇਨਫੀਡ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਸਰਵੇ 2016 ਦੁਆਰਾ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਬੈਸਟ ਟੌਪ 100 ਪ੍ਰੀਸਕੂਲ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਦਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਪੁਰਸਕਾਰ ਕਿਰਨ ਬੇਦੀ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

• ਗਦਰੀ ਬਾਬਾ ਰੂੜ ਸਿੰਘ ਪਿੰਡ ਚੂਹੜ ਚੱਕ
• ਸੂਬੇਦਾਰ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਪਰਮਵੀਰ ਚੱਕਰ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜੀ।
• ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਰੋਡੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ।
• ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ, ਭਾਰਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗ੍ਰਾਮ ਸੈਨਾਨੀ, ਢੁੱਡੀਕੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਨ।
• ਸਰਦਾਰ ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਪੰਜਾਬ ਚੂਹੜ ਚੱਕ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਨ।
• ਬਾਬਾ ਗੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ, ਰਾਧਾ ਸਵਾਮੀ ਸਤਸੰਗ ਬਿਆਸ, ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਮੁਖੀ, ਮੋਗਾ ਦੇ ਹਨ।
• ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਪਾਨੀ, ਭਾਰਤੀ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਅਮਰੀਕਨ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ ਜੋ ਫਾਈਬਰ ਆਪਟਿਕਸ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਸਨ।
• ਹਰਮਨਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ, ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਕ੍ਰਿਕਟਰ ਅਤੇ ਮਹਿਲਾ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ ਦੀ ਕਪਤਾਨ।
• ਜਥੇਦਾਰ ਤੋਤਾ ਸਿੰਘ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ।
• ਸੋਨੂੰ ਸੂਦ, ਭਾਰਤੀ ਫ਼ਿਲਮ ਅਭਿਨੇਤਾ।
• ਮੂਰਤੀ ਕਾਰ - ਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ
• ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਸੇਖਾ - ਨਾਵਲਕਾਰ।

^[5][6][7]