ਆਸ਼ਾ ਦੇਵੀ ਆਰਿਆਨਾਇਕਮ
ਆਸ਼ਾ ਦੇਵੀ ਆਰਿਆਨਾਇਕਮ (1901–1972)[1] ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੈਨਾਨੀ, ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਅਤੇ ਗਾਂਧੀਵਾਦੀ ਸੀ।[2][3] ਉਹ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਸੇਵਾਗ੍ਰਾਮ [4] ਅਤੇ ਵਿਨੋਬਾ ਭਾਵੇ ਦੇ ਭੂਦਨ ਅੰਦੋਲਨ ਨਾਲ ਨੇੜਿਓਂ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਸੀ।[5]
ਆਸ਼ਾ ਦੇਵੀ ਆਰਿਆਨਾਇਕਮ | |
|---|---|
| ਜਨਮ | 1901 ਲਾਹੌਰ, ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ |
| ਮੌਤ | 1972 (ਉਮਰ 70–71) |
| ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ | ਈ. ਆਰ. ਡਬਲਿਊ. ਅਰਾਨਇਕਾਮ |
| ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ | ਫਾਨੀ ਭੂਸ਼ਣ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸਰਜੁਬਾਲਾ ਦੇਵੀ |
| ਪੁਰਸਕਾਰ | ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ (1954) |
ਜੀਵਨ
ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ 1901 ਵਿੱਚ, ਸਾਬਕਾ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਅਜੋਕੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਫਾਨੀ ਭੂਸ਼ਣ ਅਧਿਕਾਰੀ, ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ, ਅਤੇ ਸਰਜੂਬਾਲਾ ਦੇਵੀ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣਾ ਬਚਪਨ ਲਾਹੌਰ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਬਨਾਰਸ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਕੂਲੀ ਅਤੇ ਕਾਲਜ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਘਰ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਐੱਮ.ਏ. ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਹਿਲਾ ਕਾਲਜ, ਬਨਾਰਸ ਵਿੱਚ ਫੈਕਲਟੀ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੇ ਸ਼ਾਂਤੀਨਿਕੇਤਨ ਵਿੱਚ ਲੜਕੀਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨ ਦੀ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਲਈ ਅਤੇ ਕੈਂਪਸ ਵਿੱਚ ਚਲੀ ਗਈ ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਦੇ ਇੱਕ ERW ਅਰਨਇਕਾਮ ਨੂੰ ਮਿਲੀ, ਜੋ ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਦੇ ਨਿੱਜੀ ਸਕੱਤਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਉਸ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ।[2][3] ਇਸ ਜੋੜੇ ਦੇ ਦੋ ਬੱਚੇ ਸਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਉਹ ਮੋਹਨਦਾਸ ਕਰਮਚੰਦ ਗਾਂਧੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਈ ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੇ ਨਾਲ, ਵਰਧਾ ਦੇ ਸੇਵਾਗ੍ਰਾਮ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨਾਲ ਜੁੜ ਗਈ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਮਾਰਵਾੜੀ ਵਿਦਿਆਲਿਆ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਨਈ ਤਾਲੀਮ ਦੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ ਅਤੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਤਾਲੀਮੀ ਸੰਘ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।[2][3] ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 1954 ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਦੇ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ, ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਚੌਥਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰ,[6] ਉਸ ਨੂੰ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ।
ਆਸ਼ਾ ਦੇਵੀ ਅਰਨਇਕਾਮ ਨੇ ਦੋ ਰਚਨਾਵਾਂ, ਦਿ ਟੀਚਰ: ਗਾਂਧੀ [7] ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ-ਸੇਨਾ: ਡਾਈ ਇੰਦੀਸ਼ ਫ੍ਰੀਦੇਨਸਵਹਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀਆਂ।[8] ਦੋਵੇਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਹਨ।
1972 ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।[1]
ਹਵਾਲੇ
ਹੋਰ ਪੜ੍ਹੋ
- Asha Devi Aryanayakam (1966). The Teacher: Gandhi. Bharatiya Vidya Bhavan. p. 37.
- Asha Devi Aryanayakam (1958). Shanti-Sena: die indische Friedenswehr. Freundschaftsheim.