Fanjaus

Fanjaus perdèt la gendarmariá dins las annadas cinquanta ^[1], signe de la pèrda progressiva de las foncions de caplòc de canton. La vila dominanta del canton èra dejà Bram.

Las fòrmas ancianas son : Castrum de Fanojovis en 1150, Fanjos en 1184, Phanunjovis en 1207, Ecclesia B. Mariae Fani Jovis en 1221, Fanjaus en 1245-1589, Castrum Fanijovis, Fanum Jovis en 1247, En la ville de Fanjaus en 1392, Phanjaus en 1535, Fangaux, Fangeaux en 1579, Fanjeaux en 1781, etc. La prononciacion occitana es Fanjáus ^[2], dins la grafia de l'abat Antòni Savartés, donc [faŋ'ʒaws].
Lo nom ven del latin fanum iovis, "temple de Jupitèr" ^[3],[4].

Un castrum aviá precedit lo monastèri, fondat en 1206. Las fòrmas ancianas son : Prolanum en 1123, Castrum quem vocant Prolianum..., castellus quem vocant Prolianus en 1063, De Prola en 1145 [representa Prolhan], Ecclesia Beate Marie de Pruliano en 1206, Mota de Prulano en 1223, Ciminterium Sancte Marie de Pruliano en 1223, Domus Prolyani en 1233, Monastère Nostre Dame de Prouillan, diocèse de Tholoze en 1245-1639, Castrum Vetus Pruliani en 1253, Monasterium monialium Pruliense en 1265, De Prulhano en 1303, De Proilhano en 1317, Prolanum en 1318, Prulhie en 1334, Prior de Proulhano en 1377, Proilhen en 1385, Decimarium Beate Marie de Pruilhiano en 1385, La prieuresse et suers de Prollen en 1385, Saincte Mrie de Prulhan en 1396, Monasterium monacharum de Prolianho, Sancti Papuli diocesis en 1439, Monasterium Prouilhianum al sègle XV, Locus de Proalha en 1544, De Prolliano en 1597, etc ^[5].
Lo nom poiriá venir de noms latins d'òmes coma Probilius o benlèu Proculus, que Dauzat e Rostaing citan per de toponimes franceses ^[6], ambe'l sufixe -anum, puèi reculament posterior de l'accent (*Prolhan > Prolha). Los meteisses noms pòdon probablament explicar de noms occitans coma Prolhac, anciana comuna, dins Gordon ^[7], ambe'l sufixe -acum; Prouillac (nom francés) es tanben un antroponime (nom de familha) ancianament espandit en Perigòrd qu'es probablament un nom d'origina (lo d'una persona nascuda dins lo lòc o que ne ven). Coma Prolhac, Prolha èra una proprietat galloromana.

Còrnacauls (nom probable) es un barri del vilatge de Fanjaus. Las fòrmas ancianas son Cornacauls en 1333, Cornacaus en 1365, Ad Cornacauls en 1418, Rue de Cornecaux ^[8].

La Hille (nom francés) es una anciana comunautat e un ancien priorat del vocable de sant Sarnin, unit al monestièr de Prolha. [Es situat al nòrd de Fanjaus e al sud de la RD 15]. Las fòrmas ancianas son : Insula en 1226, Ecclesia Sancti Saturnini de Insula en 1263, Rector ecclesiae Sancti Saturnini de Insula antiqua en 1263, Consules de Insula en 1271, Villa de Insula en 1309, Villa de Insula prope castrum Fanijovis..., Beatus Saturninus de Insula en 1310, 1312, Insuleta en 1315, Villare de Insula en 1320, La Ylheta en 1362, Decimarium Sancti Saturnini de Insulheta en 1418, Ilheta, en 1518, La Ilhe en 1781^[9].
Le lòc es situat sus un puèg entre de rècs, çò que pòt justificar mai o mens le sens medieval qu'es sovent de « peninsula ». Le passatge de Insula a Insuleta marca la baissa d'importància de la comunautat e del masatge. Quina es la prononciacion exacta ?

modificar « persona »  v · d · m  Evolucion demografica Populacion comunala actuala (2013): 790, totala: 863
1793	1800	1806	1821	1831	1836	1841	1846	1851
2 000	1 807	1 969	1 754	1 853	1 776	1 880	1 709	1 851
1856	1861	1866	1872	1876	1881	1886	1891	1896
-	-	-	-	1 368	-	-	-	-
1901	1906	1911	1921	1926	1931	1936	1946	1954
-	-	1 210	-	-	-	-	-	-
1962	1968	1975	1982	1990	1999	2006	2007	2008
804	776	748	778	775	770	772	771	776 828
2009	2010
774 832	779 843
Fonts
Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE

• En 2018 la populacion èra de 835 abitants e la densitat èra de 32,76 ab/km².

• Comunas d'Aude

• Fanjaus sul site de l'Insee

• Portal de Lengadòc