Blat negre
blat negre
| Règne | Plantae |
|---|---|
| Division | Magnoliophyta |
| Classa | Magnoliopsida |
| Òrdre | Polygonales |
| Familha | Polygonaceae |
| Genre | Fagopyrum |
Fagopyrum esculentum
Moench, 1794
| Òrdre | Caryophyllales |
|---|---|
| Familha | Polygonaceae |
Lo blat negre o fajòl (Fagopyrum esculentum Moench) es una planta de flors annala de la familha de las Poligonacèas cultivada per sas granas consomidas en alimentacion umana e animala.
Malgrat son nom, es pas una espècia del genre Triticum (genre amassant las varietats de blat), e tanpauc una graminèa. Es deprovesit de glutèn, çò que fa difficil de l'utilizar en panificacion o per la confeccion de las pastas. Es pasmens ligat a las cerealas – pasmens se ne fa pas pertit al vejaire botanic – o qualificat de pseudocereala[1].
Es utilisable dins la confeccion de produchs destinats a las personas intolerantes al glutèn. Pasmens, depuèi abril de 2012 (7n Congrès francofòn d’allergologia), lo blat negre fa partit dels nòus aliments a rics d'anafilaxia alimentari sevèr[2].
Descripcion
Planta annala de tija quilhada, de 20 a 70 cm de naut, amb fuèlhas en forma de còr capvirat, puslèu mòla.
Las fuèlhas superioras son sessilas alara que las fuèlhas inferioras an un petiòl pro long.
Las flors, pichonas, de color blanca o ròsa, son gropadas en rasims quichats. Pòrtan uèit etaminas e tres pistils.
Coma dins las autras espècias del genre Fagopyrum, existís doas morfologias floralas: son d'espècias distilicas.
Los fruchs son d'aquènis de tres angles, que contenon una sola grana. Lor maturacion es plan escalonada, çò que fa la culhida puslèu delicata.
Ricas en proteïnas, contenon totes lo aminoacids essencials[3], mai, possedisson fòrça proprietats per l'alimentacion.
Es una grana plan fortament nutritiva, en mai ric en fibras solublas e en compausats antioxidants.
Distribucion
La planta es originària de l'Asia del Nòrd-Èst. Mercé a d'analisis genetics su de populacions fèrras e cultivadas, lo professor Ohmi Ohnishi, especializat en genetica agricòla a l’Universitat de Kyoto, mòstra que la region d'origina del Fagopyrum Esculentum ssp. ancestrale es la val del riu de Tongyi, dins la província del Sichuan en China. Foguèt sonque dins un segond temps qu’auriá migrat cap a a region de San Jiang, pauc abans sa domesticacion[4]. Mai tard, s'espandiguèt per la la cultura en Orient Extrèma, subretot, Corèa e Japon, e en Euròpa al sègle XIV.
Autrescòps fòrça cultivat dins las regions de sols paures, coma las estepas de Mongolia, e acids, en Euròpa del Nòrd, en Polonha, en Russia, en America del Nòrd, en França (Bretanha, Normandia) e en Occitània (Auvèrnhe, Lemosin, Pirenèus, Roergue), lo blat negre es uèi una cultura en via de desapareisson en França (las minotariás importan de blat negre de China), mas demora un dels plats preferits dins los païses d'Euròpa de l'Èst e del Nòrd. Se consomí bolhit exactament coma lo ris.
Produccion
| País/Annada | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Russia | 339 293 | 23 % | 800 375 | 35 % | 796 511 | 35 % | 833 936 | 36 % |
 China | 500 000 | 34 % | 680 000 | 30 % | 700 000 | 31 % | 733 000 | 31 % |
 Ucraïna | 133 700 | 9 % | 281 600 | 12 % | 238 700 | 10 % | 179 020 | 8 % |
 França | 125 900 | 9 % | 91 400 | 4 % | 105 000 | 5 % | 154 800 | 7 % |
 Polonha | 97 220 | 7 % | 92 985 | 4 % | 94 421 | 4 % | 90 874 | 4 % |
 Estats Units | 82 615 | 6 % | 79 554 | 4 % | 82 000 | 4 % | 81 000 | 3 % |
 Brasil | 56 700 | 4 % | 57 000 | 3 % | 60 000 | 3 % | 62 000 | 3 % |
 Cazacstan | 26 960 | 2 % | 37 430 | 2 % | 48 040 | 2 % | 68 000 | 3 % |
 Japon | 29 700 | 2 % | 32 000 | 1 % | 44 600 | 2 % | 33 400 | 1 % |
 Bielorussia | 18 400 | 1 % | 44 471 | 2 % | 39 328 | 2 % | 30 353 | 1 % |
 Lituània | 14 000 | 1 % | 26 000 | 1 % | 30 600 | 1 % | 28 200 | 1 % |
| Autres païses | 33 713 | 2 % | 45 041 | 2 % | 51 238 | 2 % | 53 225 | 2 % |
| Mond | 1 457 971 | 100 % | 2 267 621 | 100 % | 2 287 877 | 100 % | 2 347 558 | 100 % |
Cultura
Semenada a la mitat de mai o començament de julhet en França (fins a agost dins lo Japon subtropical o coma cobèrt vegetal), per evitar las geladas que tolèra pas. Lo blat negre es una planta demandant de calor per una levada rapida e unifòrma (en una setmana) e fòrça umiditat. Lo blat negre se culhís entre la mitat de setembre e la mitat d'octobre. Sa particularitat es de pas madurar uniformament, las pèrdas pòdon donc èsser importantas a la sèga, subretot a la meissonaira-bateira. Los rendements varian de 0 a 25 quintals secs per un cicle de 2 a 5 meses. Son desvolopament se fa en 3 fasas, levada, estagnacion puèi explosion e començament esimultanèu de la florason fins a la sèga.
La cultura del balt negre aparéis dins los sistèms agraris en Bretanha, en Normandia[7], dins la Somme[8] o la Nauta Vinhana[9] al sègle XVI. En França, la cultura gaireben despareguè (lo blat negre cobrissiá 700 000 ectaras en França al sègle XIX e 160 000 ectaras en Bretanha a la mitat dels ans 1960, lo manca en coire dins los sols[10] fasent aquela epòca impossibla la cultura de las cerealas levat lo segal[11]), remplaçada per l'òrdi, lo blat e lo milh, mai rendables dins un sistèma de fertilizacion intensiva. Los marges pòdon pasmens èsser similars a l'ectara a causa de son itinerari 0 intrants. La FAO indica que 30000 ectars son cultivats en França[12].
Dempuèi las annadas, lo blat negre es totjorn mai cultivat pels agricultors practicant l'agricultura de conservacion. Son fòrt poder cobrissent, sa capacitat a far disponible de formas de fosfòr del sol ne fan un palnta d'interés, per exeple dins los cobèrts interculturas (CIPAN).
Utilizacion
- Alimentacion umana
- Las granas son consomidas en Polonha (gryka o kasza gryczana), Russia e Ucraïna (grechka o grechnevaïa kacha e fòrça d'autres plats).
- La farina, que lo gost leugièrament amar remembra l'avelana, es utilizada per realizar de galetas e de pescajons, subretot en Bretanha, en Corresa, dins lo Cantal e la region de lièja. Los blinis verais son fach per mitat amb de farina de blat negre e l'autra de froment. Banhada de burre fondut e de crèma fresca, constituisson un repais de basa a l'èst de la Polonha d'abant la Segonda Guèrra mondiala.
- La farina de blat negre es tanben emplegada dins las preparacions de pastas japonesas (soba), de coscós (couscous au blé noir) o de farinetas (kacha consomida al dejunat Euròpa del Nòrd). En Savòia, se'n fa los crozets, pichonas pastas carrada servida acompanhadas de Beaufort.
- En China e en Índia, se'n fa una bièrra tradicionala, lo chang.
- Alimentacion animala
- Lo blat negre (granas o ferratge) pòt èsser utilizat per l'alimentacion animala[13].
- Lo blat negre es tanben mellifèr[14][15].
- Utilizacion de las tecas
- Tradicionalament, coma en Corèa del Sud e al Japon, la nòse (o teca) se recòbra e netejada. Es utilizada coma emborrada dels coissins. La teca de blat negre pòt tanben èsser utilizada coma palhatge de platabanda en òrt.
Comèrci
En 2014, la França es neta importatriça de blat negre, segon las doanas francesas. Lo prètz a la tona l'impòrt èra de ≈ 470Modèl:Euro[16].
Espècias vesinas
D'autras espècias del genre Fagopyrum son tanben cultivadas, coma:
- Fagopyrum tataricum, lo blat negre de Tartaria;
- Fagopyrum emarginatum, lo blat negre de Nepal.
Bibliografia
- Jean-Jacques Hemardinquer, « Recherches sur l'introduction et la diffusion du sarrasin notamment en Lyonnais et Bas-Dauphiné »", Bulletin philologique et historique (jusqu'à 1610) du Comité des travaux historiques et scientifiques, 1964, p. 307-318
- Michel Nassiet, « La diffusion du blé noir en France à l'époque moderne », Histoire et sociétés rurales, n° 9, 1998
- Isabelle Vouette, Millet, panis, sarrasin, maïs et sorgho : les menus grains dans les systèmes agricoles anciens (France, milieu du XVIe siècle - milieu du XIXe siècle), thèse d'histoire, Université Paris-Diderot - Paris 7, 2008, 619 p.
- Patrick Harismendy, « La crêpe, la galette, la saucisse (... et le tourisme) » dans L’assiette du touriste, le goût de l’authentique, Presses universitaires de Rennes & Presses universitaires François-Rabelais, 2013, p. 139‑162
- Alain-Gilles Chaussat, « Une autre région du sarrasin : le bocage normand (XVe-XXe siècle) » dans Andrieux Jean-Yves et Harismendy Patrick (eds.), L’assiette du touriste, le goût de l’authentique, Rennes, Presses universitaires de Rennes & Presses universitaires François-Rabelais, 2013, p. 57‑68.
- Alain-Gilles Chaussat, « Le sarrasin : une manne pour le Domfrontais (XVIIe et XVIIIe siècle) », Bulletin Société historique et archéologique de l’Orne, 2014, vol. 132, septembre-décembre 2013, p. 111‑14
- Alain-Gilles Chaussat et Denis Neiter, « Le sarrasin à l’épreuve du mauvais temps (XVIIIen et XIXen siècles) ». dans : Becker Karin, Moriniaux Vincent et Tabeaud Martine (dir.), L’alimentation et le temps qu’il fait. Essen und Wetter - Food and Weather, Paris, Hermann, 2015, p. 203-229.
- Christian Ferault, « Pourquoi le Sarrasin a-t-il pratiquement disparu de nos campagnes ? », Évolution agricole, 1984, 110, p. 13-14.
- Christian Ferault, « Le Sarrasin : une plante à redécouvrir », Cultivar, 1984, 172, p. 44-45.
- Christian Ferault, « Le Sarrasin : une plante sans problèmes parasitaires ? », Phytoma1984, 360, p. 18-19.
- Christian Ferault, « Le Sarrasin : itinéraire technique, obstacles rencontrés et perspectives », Agrisept, 1985, 1028, p. 30-31.
- Christian Ferault, « Buckwheat in France since 16th century », Fagopyrum newsletter, 1987, p. 8.
Referéncias taxinomicas
- Referéncia Flora of North America : Fagopyrum esculentum (en)Referéncia Modèl:EFloras/labèl : Fagopyrum esculentum (en)
- Referéncia Flora of China : Fagopyrum esculentum (en)Referéncia Modèl:EFloras/labèl : Fagopyrum esculentum (en)
- Referéncia Flora of Pakistan : Fagopyrum esculentum (en)Referéncia Modèl:EFloras/labèl : Fagopyrum esculentum (en)
- Referéncia Tela Botanica (France métro) : Fagopyrum esculentum Moench, 1794 (fr)Referéncia Tela Botanica (França metropolitana) : Fagopyrum esculentum Moench, 1794 (fr)
- Referéncia Tela Botanica (La Réunion) : Fagopyrum esculentum Moench (fr)Referéncia Tela Botanica (La Reünion) : Fagopyrum esculentum Moench (fr)
- Referéncia ITIS : Fagopyrum esculentum Moench (fr) ( (en))
- Referéncia NCBI : Fagopyrum esculentum (en)Referéncia NCBI : Fagopyrum esculentum (en)
- Referéncia GRIN : espèce Fagopyrum esculentum Moench (en)Referéncia GRIN : espècia Fagopyrum esculentum Moench (en)