Agave

Agave

Agave americana

Classificacion
Règne	Plantae
Sosrègne	Tracheobionta
Division	Magnoliophyta
Classa	Liliopsida
Sosclassa	Liliidae
Òrdre	Liliales
Familha	Agavaceae

Genre

Agave
L., 1753

ÒrdreAsparagalesFamilhaAsparagaceae

Agave es un genre de liliopsidas. Las plantas son perennas, mas cada roseta florís un còp e après morís.^[1] D'airal de distribucion eminentament mexicana, los agaves son tanben natiu al sud-oèst dels Estats Units d'America e America Centrala e sudamerica tropicala.

Morfologia

Son de plantas suculentas amb una granda roseta de fuèlhas espessas e carnosas, acabadas mai sovent en puntas e amb lo marge espinós; la tija es courta e robusta mai sovent, en aparéncia las fuèlhas sortir dirèctament de la racine. Coma las plantas del genre Yucca, diverses Agaves son de plantas ornamentalas popularas.

Cada roseta es monocarpelara e buta lentament per florir un sol còp. Pendent la florason, una tija nauta creis del centre de la roseta de fuèlhas e pòrta un gran nombre de flors cortas e tubularas. Après lo desvolopament dels fruchs, la planta originala morís, mas mai sovent rebrotan de la base de la tija de rosetas nòvas, que venon de plantas nuvèlas.

Es una error comuna de confondre los agaves amb los cactus, qu'an pas de relacions amb aqueles, ni tampauc n'an amb los Aloè alara que s'assemblan en aparéncia.

Qualques espècias d' Agave son utilizadas coma plantas per l'alimentacion de larvaa d'alguns lepidoptèrs, coma Batrachedra striolata, que se desvolopa sus A. shawii.

Taxonomia

Dins lo sistèma de classificacion APG III, lo genre es inclús dins la sosfamilha Agavoideae de la familha pro limitada d'Asparagaceae.^[2] Qualques autors preferisson l'aprochar de la familha Agavaceae. Tradicionalament, se limita a comprene unas 166 espècias, mas ara s'incloson unas 208 espècias.^[3]

Dins la classificacion classica e d'autres, Agave s'inclusiá dins la familha dels Liliaceae, mas los analisis filogenetics de sequéncias d'ADN posterioras concluson se los devon pas inclure.^[4] En el sistema APG II, Agave èra inclusits dins la familha Agavaceae. Quand aquel sistèma foguèt substituit pels Sistèma de classificacion APG III en 2009, Agavaceae s'incloguèt dins la familha Asparagaceae, e Agave compta 18 genres de la subfamilha Agavoideae.^[2]

Los agaves presentèron pendent longtemps de dificultats sustot per la taxonomia; las variacions dins una quita espècia pòdon èsser considerablas, e un certan nombre d'espècias son d'origina desconeguda e poirián èsser sonque de variantas d'espècias nativas.

Los explorators espanhòls e portugueses benlèu portèron de plantas d'agave en Euròpa, mas las plantas se popularizèron en Euròpa pendent lo sègle XIX, quand diverses tipes foguèron importats per de colleccionaires botanics. Qualques uns foguèron propagats per propaguls a partir de granas, e que pareisoon pas gaire a cap d'espècia salvatja coneguda, encara que aquò pòt simplament èsser a causa de las diferéncias dins las condicions de creissença a Euròpa.

Espècias

A

Agave aboriginum
Agave abortiva
Agave abrupta
Agave acicularis
Agave acklinicola
Agave affinis
Agave × ajoensis = Agave schottii var. schottii × Agave deserti var. simplex
Agave aktites
Agave albescens
Agave albomarginata
Agave alibertii
Agave aloides
Agave amaniensis
Agave americana L.
- Agave americana var. americana
- Agave americana var. expansa
- Agave americana var. latifolia
- Agave americana var. marginata
- Agave americana var. medio-picta
- Agave americana var. oaxacensis
- Agave americana var. striata
- Agave americana ssp. protamericana
Agave angustiarum
Agave angustifolia Haw.
Agave angustissima
Agave anomala
Agave antillarum
- Agave antillarum var. grammontensis
Agave applanata'
Agave arizonica Gentry & J.Weber
Agave arubensis
Agave aspera
Agave asperrima Jacobi
Agave atrovirens
Agave atrovirens var. atrovirens
Agave atrovirens var. mirabilis
Agave attenuata
Agave aurea
Agave avellanidens

B

Agave bahamana
Agave bakeri
Agave banlan
Agave barbadensis
Agave baxteri
Agave bergeri
Agave bernhardi
Agave boldinghiana
Agave bollii
Agave botterii
Agave bouchei
Agave bourgaei
Agave bovicornuta
Agave braceana
Agave brachystachys
Agave bracteosa
Agave brandegeei
Agave brauniana
Agave breedlovei
Agave brevipetala
Agave breviscapa
Agave brevispina
Agave brittonia
Agave bromeliaefolia
Agave brunnea
Agave bulbifera

C

Agave cacozela
Agave cajalbanensis
Agave calderoni
Agave calodonta
Agave campanulata
Agave cantala Roxb. – cantala, Maguey de la India) (proporciona la fibra Manila-Maquey)
Agave capensis
Agave carchariodonta
Agave caribaea
Agave caribiicola
Agave carminis
Agave caroli-schmidtii
Agave celsii
Agave cernua
Agave cerulata
- Agave cerulata ssp. subcerulata
Agave chiapensis (syn. Agave polyacantha)
Agave chihuahuana
Agave chinensis
Agave chisosensis
Agave chloracantha
Agave chrysantha Peebles
Agave chrysoglossa
Agave coccinea
Agave cocui Trelease; Nombres vulgares Cocuy, Cucuy, Dispopo, Hipopo.
Agave coespitosa
Agave colimana
Agave collina
Agave colorata
Agave compacta
Agave complicata
Agave compluviata
Agave concinna
Agave congesta
Agave conjuncta
Agave connochaetodon
Agave consociata
Agave convallis
Agave corderoyi
Agave costaricana
Agave cucullata
Agave cundinamarcensis
Agave cupreata

D

Agave dasyliriodes
Agave datylio
Agave davilloni
Agave de-meesteriana
Agave dealbata
Agave deamiana
Agave debilis
Agave decaisneana
Agave decipiens Baker – Falso Sisal
Agave delamateri W.C.Hodgson & L.Slauson
Agave densiflora
Agave dentiens
Agave deserti Engelm. – Agave del desierto, Maguey del Desierto
- Agave deserti ssp. simplex
Agave desmettiana Jacobi – (syn. A. miradorensis)
Agave diacantha
Agave difformis
Agave disceptata
Agave disjuncta
Agave dissimulans
Agave donnell-smithii
Agave durangensis
Agave dussiana

E

Agave eborispina
Agave eduardi
Agave eggersiana Trel.
Agave ehrenbergii
Agave eichlami
Agave ekmani
Agave elizae
Agave ellemeetiana
Agave endlichiana
Agave engelmanni
Agave entea
Agave erosa
Agave evadens
Agave excelsa
Agave expatriata

F

Agave falcata
- Agave falcata var. espadina
- Agave falcata var. microcarpa
Agave felgeri – Mescalito
Agave felina
Agave fenzliana
Agave ferdinandi-regis
Agave filifera
- Agave filifera subsp. microceps
Agave flaccida
Agave flaccifolia
Agave flavovirens
Agave flexispina
Agave fortiflora
Agave fourcroydes Lem. – Sisal Mexicana (proporciona la fibra henequén )
- Agave fourcroydes var. espiculata
Agave fragrantissima
Agave franceschiana
Agave franzosinii Baker
Agave friderici
Agave funifera
Agave funkiana – (syn. Agave lophanta)

G

Agave galeottei
Agave garciae-mendozae
Agave geminiflora
- Agave geminiflora var. filifera
Agave gentryi
Agave ghiesbrechtii
Agave glabra
Agave glaucescens
Agave goeppertiana
Agave glomeruliflora (Engelm.) A.Berger – Maguey del Bravo
Agave gracilipes Trel. – Maguey de pastizal,
Agave gracilis
Agave grandibracteata
Agave granulosa
Agave grenadina
Agave grijalvensis
Agave grisea
Agave guadalajarana – Maguey chato
Agave guatemalensis
Agave guedeneyri
Agave guiengola
Agave gutierreziana
Agave guttata
Agave gypsophila

H

Agave hanburii
Agave harrisii
Agave hartmani
Agave haseloffii
Agave hauniensis
Agave havardiana Trel. – Chisos Agave, Maguey de Havard
Agave haynaldi
Agave henriquesii
Agave hexapetala
Agave hiemiflora
Agave hookeri
Agave horizontalis
Agave horrida
Agave houghii
Agave huachucaensis
Agave huehueteca
Agave humboldtiana
Agave hurteri

I

Agave impressa
Agave inaequidens
Agave inaguensis
Agave indagatorum
Agave ingens
Agave inopinabilis
Agave integrifolia
Agave intermixta
Agave intrepida
Agave isthmensis

J

Agave jaiboli
Agave jarucoensis

K

Agave karatto
Agave kellermaniana
Agave kerchovei
Agave kewensis
Agave kirchneriana

L

Agave lagunae
Agave langlassei
Agave laticincta
Agave latifolia
Agave laurentiana
Agave laxa
Agave laxifolia
Agave lechuguilla Torr. – Agave lechuguilla, Lecheguilla, Lechuguilla, Maguey lechuguilla (sin. Agave heteracantha)
Agave lemairei
Agave lempana
Agave lespinassei
Agave lindleyi
Agave littaeaoides
Agave longipes
Agave longisepala
Agave lophantha Schiede – Maguey mezortillo,
Agave lurida

M

Agave macrantha
Agave macroculmis (= Agave gentryi)
Agave maculata
Agave madagascariensis
Agave mapisaga
Agave margaritae
Agave marmorata
Agave martiana
Agave maximiliana
Agave maximowicziana
Agave mayoensis
Agave mckelveyana Gentry
Agave medioxima
Agave megalacantha
Agave melanacantha
Agave melliflua
Agave mexicana
Agave micracantha
Agave millspaughii
Agave minarum
Agave mirabilis
Agave missionum Trel. – Corita
Agave mitis
Agave monostachya
Agave montana
Agave montserratensis
Agave moranii
Agave morrisii
Agave muilmanni
Agave mulfordiana
Agave multifilifera
Agave multiflora
Agave multilineata
Agave murpheyi F.Gibson – Maguey Bandeado

N

Agave nashii
Agave nayaritensis
Agave neglecta Small
Agave nelsoni
Agave nevadensis
Agave nevidis
Agave newberyi
Agave nickelsi
Agave nissoni
Agave nizandensis
Agave noli-tangere

O

Agave obducta
Agave oblongata
Agave obscura
Agave ocahui
- Agave ocahui var. longifolia
Agave offoyana
Agave oligophylla
Agave oliverana
Agave opacidens
Agave orcuttiana
Agave ornithobroma – Maguey pajarito
Agave oroensis
Agave ovatifolia
Agave oweni

P

Agave pachyacantha
Agave pachycentra
Agave pacifica
Agave pallida
Agave palmaris
Agave palmeri Engelm.
Agave pampaniniana
Agave panamana
Agave papyriocarpa
Agave parryi Engelm.
- Agave parryi var. truncata
Agave parvidentata
Agave parviflora Torr.
- Agave parviflora subsp. flexiflora
Agave patonii
Agave paucifolia
Agave paupera
Agave pavoliniana
Agave peacockii
Agave pedrosana
Agave pedunculifera
Agave pelona
Agave perplexans
Agave pes-mulae
Agave petiolata
Agave petrophila
Agave phillipsiana
Agave picta
Agave planera
Agave polianthiflora
Agave polianthoides
Agave portoricensis Trel.
Agave potatorum
Agave potosina
Agave potrerana
Agave prainiana
Agave promontorii
Agave prostrata
Agave protuberans
Agave pruinosa
Agave pseudotequilana
Agave pugioniformis
Agave pulcherrima
Agave pulchra
Agave pumila
Agave punctata
Agave purpurea
Agave purpusorum
Agave pygmae

Q

Agave quadrata
Agave quiotifera

R

Agave ragusae
Agave rasconensis
Agave regia
Agave revoluta
Agave rhodacantha
Agave rigida
Agave roezliana
Agave rudis
Agave rupicola
- Agave rupicola var. brevifolia
- Agave rupicola var. longifolia
- Agave rupicola var. rubridentata
Agave rutteniae
Agave rzedowskiana

S

Agave salmdyckii
Agave salmiana – Pulque, Maguey, Maguey de montaña (syn. Agave atrovirens)
- Agave salmiana var. angustifolia
- Agave salmiana var. cochlearis
Agave samalana
Agave sartorii
Agave scaphoidea
Agave scaposa
Agave scheuermaniana
Agave schildigera
Agave schneideriana
Agave schottii Engelm.
- Agave schottii var. serrulata
Agave scolymus
- Agave scolymus var. polymorpha
Agave sebastiana
Agave seemanniana
- Agave seemanniana var. perscabra
Agave serrulata
Agave sessiliflora
Agave shaferi
Agave shawii Engelm. – Maguey primavera
Agave shrevei
- Agave shrevei ssp. magna
- Agave shrevei ssp. matapensis
Agave sicaefolia
Agave simoni
Agave sisalana Perrine – Maguey de Sisal, Sisal, Sisal Hemp (syn. Furcraea sisaliana)
Agave sleviniana
Agave smithiana
Agave sobolifera
- Agave sobolifera f. spinidentata
Agave sobria
- Agave sobria ssp. frailensis
Agave sordida
Agave striata
- Agave striata var. mesae
Agave stricta
Agave stringens
Agave subinermis
Agave subsimplex
Agave subtilis
Agave subzonata
Agave sullivani

T

Agave tecta
Agave tenuifolia
Agave tenuispina
Agave teopiscana
Agave tequilana A.Weber – Mezcal azul tequilero, Tequila Agave,
Agave terraccianoi
Agave theometel
Agave thomasae
Agave thomsoniana
Agave tigrina
Agave titanota
Agave todaroi
Agave toneliana
Agave tortispina
Agave toumeyana Trel.
- Agave toumeyana var. bella
Agave trankeera
Agave troubetskoyana
Agave tubulata
- Agave tubulata ssp. brevituba

U

Agave underwoodii
Agave unguiculata
Agave utahensis Engelm. – Agave de Utah
- Agave utahensis var. discreta

V

Agave van-grolae
Agave vandervinneni
Agave ventum-versa
Agave vernae
Agave verschaffeltii
Agave vestita
Agave vicina
Agave victoriae-reginae – Agave Reina Victoria
- Agave victoriae-reginae f. dentata
- Agave victoriae-reginae f. latifolia
- Agave victoriae-reginae f. longifolia
- Agave victoriae-reginae f. longispina
- Agave victoriae-reginae f. ornata
- Agave victoriae-reginae f. stolonifera
- Agave victoriae-reginae f. viridis
- Agave victoriae-reginae ssp. swobodae
Agave vilmoriniana A.Berger
Agave viridissima
Agave vivipara
- Agave vivipara var. cabaiensis
- Agave vivipara var. cuebensis
Agave vizcainoensis

W

Agave wallisii
Agave warelliana
Agave washingtonensis
Agave watsoni
Agave weberi J.F.Cels ex J.Poiss.
Agave weingartii
Agave wendtii
Agave wercklei
Agave wiesenbergensis
Agave wightii
Agave wildingii
Agave winteriana
Agave wislizeni
Agave wocomahi
Agave woodrowi
Agave wrightii

X

Agave xylonacantha Salm-Dyck – Maguey diente de tiburón

Y

Agave yaquiana
Agave yuccaefolia
- Agave yuccifolia var. caespitosa

Z

Agave zapupe
Agave zebra
Agave zonata
Agave zuccarinii

Espècias cultivadas

Las espècias mai comunament cultivadas son Agave americana, Agave angustifolia, Agave tequilana, e Agave attenuata.

Una de las espècies mai familiaras es Agave americana, originària de l'America tropicala. Los noms comuns son «maguey» (al Mexic), o «aloè american» (alara qu'a pas cap de relacion evolutiva dirècta amb lo genre Aloe). Lo nom "century plant" fa referéncia al temps long que la planta met a florir. Lo nombre d'ans abans de florir depend de la vigor de la planta individuala, la riquesa del sol, e del clima; pendent tot aqueles ans la planta serva dins las seuna fuèlhas carnoses los nutriments necessaris a l'esfòrç de florason.

Agave americana foguèt introdusida a Euròpa al mitan del sègle XVI, essent largament cultuvada coma planta ornamentala; dins de formas mirgalhadas (variegata), la fuèlha a una fina lista blanca o jaunasa centrala blanca. Coma las fuèlhas se desvolopan dempuèi lo centre de la roseta, l'impression de las espinas marginalas es visible dins las mai jovas del centre de la roseta. Las plantas son sensiblas a la gelada. Maduran fòrça lentament e morisson après la florason, mas son aisidament propagats pels propaguls apareguts a la base de la tija.

A. attenuata es originària del Mexic central e es escaça dins lo seu abitat natural. A diferéncia de la majoritat de las espècias d'Agave, A. attenuata a una flor punchada a corbada. A. attenuata es tanben comunament cultivada coma planta de jardin. A la diferéncia de fòrça agaves A. attenuata a pas de marge dentada ni punchada al tèrme, ne fasent una planta ideala per las talvèras. Coma totes los agaves A. attenuata es una suculenta e exigís pauc d'aiga o d'entreten un còp trasplantada.

Amb Agave tequilana se produtz la tequila.

Usatges

I a quatre partidas essencialas de l'agave que son comestibles: las flors, las fuèlhas, las tijas o rosetas de basa, e la saba.^[5]

Cada planta d'agave produirà qualques liuras de flors comestiblas pendent la sason finala. Las tijas, que se preparèron pendent l'estiu, abans de la florason, pesan qualques liuras cadunas. Rostidas, son doças e en las mastegant se pòt chucar la saba, coma canha de sucre. Quand se secan, las tijas s'utilizan per far didjeridós. Las fuèlhas se pòdon menjar en ivern e printemps, quand las plantas son ricas en saba. Las fuèlhas de qualques espècias tanben produson de fibra: per exemple Agave rigida var. sisalana, lo sisal, Agave decipiens, sisal fals. Agave americana es font de sisal, e es utilizada coma planta de fibra al Mexic, el Cariba e sud d'Euròpa.

Pendent lo desvolopament de l'inflorescéncia, s'aglomera de saba a la base del peduncul jove. Lo nectar d'agave, un endocissant derivat de la saba, s'utiliza coma alternativa al sucre dins la cosina.^[6] Dins lo cas d'A. americana e d'autras espècias, s'utiliza al Mexic e Mesoamerica dins la produccion de la bevenda pulque. Per destillacion, s'obten una bevenda espirituosa nomenada mescal; una de las formas mai conegudas de mescal es la tequila. El 2001, lo govèrn mexican e l'Union Europèa se metèron en acòrdi sus la classificacion de la tequila e las seunas categorias: La tequila s'elaborar a partir de la planta d'agave blau de Weber, amb d'especificacions rigorosas e sonque dins qualques estats mexicans.

D'autres usatges populars son quand s'assecan e talhan, la tija de florason servís de abrasiu natural, e lo chuc extrach de las fuèlhas farà d'escuma dins l'aiga coma lo sabon. Los natius del Mexic utilizavan l'agave per far de credon, claus e agulhas, e tanben de fial de cóser. L'infision de las fuèlhas o tintura presa oralament s'utiliza per tractar la constipacion e excès de gas. Tanben s'utiliza coma diuretic. l'infision de racina o tintura se pren oralament per tractar las articulacions artriticas.^[7] També es considera que unes quantes espècies d'agave tenen potencial com a fonts de bioenergia eficaces.^[8]l'habilitat d'Agave per créixer naturalment dins els ambients pobres en aigua podrien ajudar a evitar la conversió de cultius d'aliments per cultiu de biocombustibles.^[9]

L'agave, subretot Agave murpheyi, èra una font alimentària essenciala pels amerindians preistorics del sudoèst dels Estats Units. Los hohokam del sud d'Arizòna cultivava de grands airals d'agave.^[10]

Dangièrs

En mai de las possiblas lesions causadas per las espinas, lo chuc de fòrça espècias d'agave pòt provocar de dermatòsis de contacte aguda.^[11] Produch de rojors e botiòlas que pòdon durar entre una e doas setmanas. Los episòdis de prusina pòdon tornar fins a un an après, alara que per abans apareguèt gaire d'erupcion cutanèa . L'irritacion es, en partida, provocada per oxalat de calci.

Imatges d'espècias e cultivars

Agave americana var. americana
Agave americana var. 'marginata'
Agave americana cv. 'Mediopicta Alba'
Agave angustifolia 'Marginata'
Agave angustifolia
Agave angustifolia
Agave attenuata
Agave bracteosa
Agave deserti
Agave salmiana var. ferox
Agave filifera
Agave horrida
Agave inaequidens ssp. barrancensis
Agave lechuguilla
Agave palmeri
Agave parryi
Agave potatorum
Agave schidigera cv. 'Durango Delight'
Agave shawii
Agave sisalana (sisal)
Agave stricta
Agave tequilana (tequila agave)
Agave utahensis
Agave victoriae-reginae
Agave vilmoriniana
Agave weberi
Agave wislizeni (syn. Agave parrasana)

Referéncias

Bibliografia

Howard Scott Gentry, Agaves of Continental North America (University of Arizona Press, 1982), the standard work, with accounts of 136 species.
Kolendo, Jan. The Agave Pages.
Xeric World An online community dedicated to the study of Xeric plant species with a focus on the family Agavaceae.
Die Agaven.
Native Plant Information Network More information on species in the Agave genus.
IPNI : The International Plant Name Index.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Search