Regionar på New Zealand
Ein region er det øvste nivået av lokalstyrte område på New Zealand. Landet har 16 regionar. Tolv av desse er styrte av eit valt regionstyre (regional council), medan fire er styrte av territorialstyre (territorial authorities) (det nest høgaste nivået av lokalstyre) som også utøver funksjonane til eit regionstyre, og som derfor på New Zealand vert kalla unitary authority (eller einskapleg forvalting), og desse områda er dermed territoriale regionar. Det styrande organet på øygruppa Chatham Islands (Chatham Islands Council) er sett på av mange som ei einskapleg forvalting, men øyene er formelt rekna som ein del av regionen Canterbury. Regiongrensene følgjer for ein stor del distriktsgrensene, men det er fleire unntak: Den sørlege grensa til regionen Auckland går til dømes midt gjennom Franklin District.
Lovgrunnlag
Eit regionstyre er eit av dei regionale råda som er nemnde i Lov om lokalstyre av 2002 (Local Government Act 2002).[1]Lova reknar opp dei ulike regionstyra på New Zealand og kunngjeringane deira i The New Zealand Gazette då dei vart oppretta i 1989.[2] Lokalstyrelova pålegg regionstyra å fremja ei berekraftig utvikling - sosialt, økonomisk, miljømessig og kulturelt, innanfor deira område.[3]
Ansvarsdeling
- Regionstyresmaktene har det fremste ansvaret for:
- Regulering av miljøsaker, inkludert vassforsyning.
- Avfallshandsaming.
- Forureinande utslepp.
- Kontroll med kystområda.
- Tilsyn med innsjøar og vassdrag, inkludert flaumvern og drenering.
- Arealplanlegging innanfor regionen.
- Regional transport (inkludert offentleg transport).
- Biotryggleik eller kontroll med skadedyr.
- Territoriale styresmakter har ansvar for:
Det er ofte ei høg grad av samarbeid mellom regionale og territoriale styresmakter ettersom dei kan ha samanfallande roller.
Finansiering
Eigedomsskattar vert brukte til til å finansiera både regionale og territoriale offentlege oppgåver.
Andre funksjonar
Regionstyra har òg ansvar for ei rekkje andre funksjonar i medhald av lover og vedtekter.[4]
- Regional skadedyrkontroll etter Lov om biotryggleik av 1993 (Biosecurity Act 1993).[5]
- Flaum og vassdragskontroll i medhald av Lov om kontroll med jordvern og vassdrag av 1941 ( Soil Conservation and Rivers Control Act 1941).[6]
- Sivilforsvar i medhald av Sivilforsvarslova av 1990 (Civil Defence Emergency Management Act 1990)[7].
- Handsaming av farleg avfall i medhald av Lov om fårlege substansar og nye organismar av 1996 (Hazardous Substances and New Organisms Act 1996 (HSNO)).[8]
- Hamnevesen og sjøtransport i Lov om sjøtransport av 1994 (Maritime Transport Act 1994).[9].
- Planlegging av offentleg transport etter Transportlova av 1998 (Land Transport Act 1998).[10]
- Tilsyn og administrasjon av reservat ligg hjå regionstyra i medhald av Lov om reservat av 1977 (Reserves Act 1977).[11]
Regionstyra har også ansvaret for tilsyn med tryggleiken til demningar i medhald av Bygningslova av 2004 (Building Act 2004).[12]
Oversikt over regionane
 | Region | Administrasjonssete | Flatevidd (km²) | Folketal(2) | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Northland | Whangarei | 13 941 | 154 700 | |
| 2 | Auckland | Auckland | 16 140 | 1 414 800 | |
| 3 | Waikato | Hamilton | 25 598 | 402 200 | |
| 4 | Bay of Plenty | Whakatane | 12 447 | 269 900 | |
| 5 | Gisborne (1) | Gisborne | 8 351 | 46 000 | |
| 6 | Hawke's Bay | Napier | 14 164 | 152 700 | |
| 7 | Taranaki | New Plymouth | 7 273 | 107 500 | |
| 8 | Manawatu-Wanganui | Palmerston North | 22 215 | 229 200 | |
| 9 | Wellington | Wellington | 8 124 | 473 700 | |
| 10 | Tasman (1) | Richmond | 9 786 | 46 500 | |
| 11 | Nelson (1) | Nelson | 445 | 44 700 | |
| 12 | Marlborough (1) | Blenheim | 12 484 | 44 500 | |
| 13 | West Coast | Greymouth | 23 000 | 32 300 | |
| 14 | Canterbury | Christchurch | 45 845 | 552 800 | |
| 15 | Otago | Dunedin | 31 476 | 203 500 | |
| 16 | Southland | Invercargill | 30 753 | 93 000 | |
(1) Desse områda er Sameinte styresmakter. | |||||
Landområde utanfor regionane
Utanfor kysten til New Zealand ligg ei rekkje øyer som ikkje ligg innanfor grensene til nokon bestemt region. Øyene Chatham Islands er ingen region, sjølv om det valde styret der har noko av myndet til eit regionstyre etter Lov om utnytting av miljø- og naturressursar av 1991 (Resource Management Act 1991)[13]. Øygruppene Kermadec Islands og dei subantarktiske øyene som New Zealand krev herredøme over, er tilhaldsstad for nokre få tilsette frå Miljødepartementet. Miljøvernministeren har fått fullmakt til å opptre som eit regionstyre for desse øyene.
Val av region- og territorialstyre
Regionstyra vert valde med tre års mellomrom, enten ved fleirtalsval (partival) eller personval der den røysteføre kan rangera kandidatar frå ulike partilister.
Sjå òg
- Provinsar på New Zealand
- Distrikt på New Zealand
Bakgrunnsstoff
- «Kart». Arkivert frå originalen 23. desember 2007. Henta 9. desember 2007.
- «Populasjonar og areal». Arkivert frå originalen 5. januar 2013. Henta 9. desember 2007.
Referansar
Kjelder
Engelsk Wikipedia om regionar på New Zealand den 9. desember 2007.