Poicephalus
Slekta Poicephalus tilhøyrer papegøyefamilien Psittacidae, og omfattar ti papegøyeartar som høyrer heime i den afrotropiske regionen. Leveområdet for slekta omfattar Afrika sør for Sahara, frå Senegal i vest, Somalia i aust, og til Sør-Afrika i sør. Til liks med dvergpapegøyar (Agapornis) og Coracopsis-papegøyar, sistnemnde endemisk på Madagaskar, er Poicephalus-papegøyane typiske eksemplar av afrotropisk zoogeografi. Fleire av artane finst i litt ulike former, underartar.
| Poicephalus | |
 | |
| Systematikk | |
| Rike: | Dyr Animalia |
| Rekkje: | Ryggstrengdyr Chordata |
| Underrekkje: | Virveldyr Vertebrata |
| Klasse: | Fuglar Aves |
| Orden: | Papegøyefuglar Psittaciformes |
| Familie: | Papegøyefamilien Psittacidae |
| Underfamilie: | Psittacinae |
| Slekt: | Poicephalus Swainson, 1834 |
Poicephalus-papegøyar har vorte haldne som burfuglar og selskapsfuglar i hundreår, og senegalpapegøyen er kanskje den mest kjende arten. Handelen med denne arten byrja mest sannsynleg tidleg på 1800-talet, då senegalpapegøyar først dukka opp i Europa. Ved sida av jakoar er senegalpapegøyar truleg framleis blant dei mest importerte papegøyane frå Afrika.[1][2]
Skildring
Utsjånadmessig er Poicephalus-papegøyar tettbygde med korte halar og store hovud. Fjørdrakta deira varierer i farge, og dei fleste er hovudsakleg grøne, medan nokon viser nyansar i grått eller brunt. Ein ser kjønnsdimorfisme hos visse artar, med ulikskap i fjørdrakta, både på hovud og kropp.
Med utbreiing over Afrika sør for Sahara, lever Poicephalus-papegøyar i ulike økosystem, unnatatt fjell i høge høgder. Dei tilpassar seg ulike habitat, frå tropiske regnskogar til savannar. Medan dei primært er generalistar i val av føde, skil gladiatorpapegøyen seg ut som ein spesialist, oligofag, og er avhengig av Podocarpus- og Celtis-frø.[3]
Desse papegøyane lever i små familiegrupper, og dannar av og til større flokkar. Trass i sporadiske landbrukskonfliktar er dei generelt skjerre fuglar og unngår menneskeleg kontakt. Nattleg opphald i tretoppane er ei vanleg åtferd. Hekkinga byrjar rundt treårsalder, og dei plasserer reiret i naturlege hol i tre. Kullet består vanlegvis av to til fire egg, som blir ruga av hoa i 26 til 28 dagar.
Poicephalus-papegøyane er sårbare for predasjon, spesielt under hekking, og møter truslar frå ulike predatorar, inkludert ørner og øgler. Medan dei fleste artar er kategorisert som livskraftige av Verdas naturvernunion, er gladiatorpapegøyen sårbar på grunn av tap av habitat og avhengnad av spesifikke frøsortar. Populasjonsdata for nokre artar er inkonsekvente eller utdaterte, noko som understrekar behovet for ytterlegare forsking og bevaringsarbeid.
Poicephalus-papegøyar er truga av ektoparasittar og indre parasittar. Nokre populasjonar har vist infeksjon med Psittacine-nebb- og fjørsjukdommen (PBFD), ein virustilstand utan kjend kur.
Senegalpapegøye, Poicephalus senegalus
Ovambopapegøye, Poicephalus rueppellii
Gulmaskepapegøye, Poicephalus flavifrons
Artslista
Poicephalus-papegøyar i rekkjefølgje etter IOC World Bird List V13.1, 2023,[4] med norske artsnamn etter Norske navn på verdens fugler.[5] IUCN kategori er etter HBW and BirdLife Taxonomic Checklist.[6]
- Raudpannepapegøye, Poicephalus gulielmi, Red-fronted parrot, (Jardine, 1849), (LC)
- Ikkje-samanhengande utbreiing frå austre Liberia til Kenya og Tanzania[7]
- Gulmaskepapegøye, Poicephalus flavifrons, Yellow-fronted parrot, (Rüppell, 1842), (LC)
- Har leveområdet sitt i Etiopia[8]
- Gråhovudpapegauge, Poicephalus fuscicollis, Brown-necked parrot, (Kuhl, 1820), (LC)
- Fragmentert frå Gambia til Nigeria, flekkvis i Kongo, Angola og Uganda, samanhengande i søraustre Afrika frå Rwanda i nord til ekstremt nordaustre Sør-Afrika[9]
- Gladiatorpapegøye, Poicephalus robustus, Cape parrot, (Gmelin, JF, 1788), (VU)
- Avgrensa utbreiing i søraustre Sør-Afrika[3]
- Gulissepapegøye, Poicephalus meyeri, Meyer's parrot, (Cretzschmar, 1827), (LC)
- Indre Afrika frå sørlege Tsjad og nordvestlege Etiopia i nord sør til nordlegaste Sør-Afrika[10]
- Ovambopapegøye, Poicephalus rueppellii, Rüppell's parrot, (Gray, GR, 1849), (LC)
- Sørvestre Angola og Namibia[11]
- Brunhovudpapegøye, Poicephalus cryptoxanthus, Brown-headed parrot, (Peters, W, 1854), (LC)
- Mot Indiahavet frå Kenya i nord til nordaustre Sør-Afrika[12]
- Niamniampapegøye, Poicephalus crassus, Niam-niam parrot, (Sharpe, 1884), (LC)
- Den sentralafikanske republikken og litt inn i tilgrensande land som Tsjad[13]
- Senegalpapegøye, Poicephalus senegalus, Senegal parrot, (Linnaeus, 1766), (LC)
- Frå Elfenbeinkysten til sørvestlegaste Tsjad[14]
- Oransjebukpapegøye, Poicephalus rufiventris, Red-bellied parrot, (Rüppell, 1842), (LC)
- Lever i Aust-Afrika frå Somalia til nordlege Tanzania[15]
Kjelder
- Referansar
