Distrikt på New Zealand

Distrikt eller Territorial authorities er det nest øvste nivået av lokalstyre på New Zealand, etter regionane (Regional Councils). Det er 73 distrikt: 16 bydistrikt (Cities), 56 district council, og Chatham Islands Council. I fire av distrikta (Nelson City Council, Gisborne, Tasman, og Marlborough) utøver det styrande organet også funksjonane til eit regionstyre, områda med dette styresettet vert på engelsk kalla unitary authorities, einskapleg forvalting eller territoriale regionar. Distrikta er ikkje eintydige underinndelingar innanfor regionane, etter som fleire av dei ligg under meir enn ein region. Taupo District Council utmerkjer seg ved å liggja innanfor grensene til fire ulike regionar (sjå under). Regionane baserer seg på nedslagsfelt til vassdrag, medan distrikta er avgrensa etter lokale tilhøve som samfunnsutbygging og kommunikasjonstilgang, til dømes tilgang til vegnettet. Regionane har ansvar for administrasjonen av mange miljøaktivitetar og offentleg transport, medan distrikta administrer det lokale vegnettet og friområde, avløp, byggeløyve, bruk av landområde og lokale sider ved resursstyring og andre lokalsaker.

Distrikt

NamnSeteAreal (km2)[1]FolketalFolketettleik (/km2)Region(ar)Merknader
Far North DistrictKaikohe000000000007505.00000000007 505Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal57 900000000000000007.71000000007,71Northland
Whangarei DistrictWhangarei000000000003314.00000000003 314Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal78 200000000000000023.600000000023,60Northland
Kaipara DistrictDargaville000000000003122.00000000003 122Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal18 600000000000000005.96000000005,96Northland
Rodney DistrictOrewa000000000002497.00000000002 497Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal96 400000000000000038.610000000038,61AucklandVert innlemma i eit nytt Auckland territorial authority i 2010.
Auckland CityAuckland000000000001059.00000000001 059Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal438 100}000000000000413.6900000000413,69AucklandOmfattar Waiheke Island, Great Barrier Island og dei fleste andre øyene i Haurakigolfen.
Vert innlemma i eit nytt Auckland territorial authority i 2010.
North Shore CityTakapuna000000000000130.0000000000130Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal223 000Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal1 715,38AucklandVert innlemma i eit nytt Auckland territorial authority i 2010.
Waitakere CityHenderson000000000000367.0000000000367Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal221 400000000000000548.7700000000548,77AucklandVert innlemma i eit nytt Auckland territorial authority i 2010.
Manukau CityManukau000000000000551.0000000000551Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal362 000000000000000656.9900000000656,99AucklandVert innlemma i eit nytt Auckland territorial authority i 2010.
Papakura DistrictPapakura000000000000123.0000000000123Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal48 300000000000000392.6800000000392,68AucklandVert innlemma i eit nytt Auckland territorial authority i 2010.
Franklin DistrictPukekohe000000000002190.00000000002 190Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal63 200000000000000028.860000000028,86Waikato (60,18%)
Auckland (39,82%)
Vert delt mellom eit nytt Auckland territorial authority og Waikato District i 2010.
Thames-Coromandel DistrictThames000000000003193.00000000003 193Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal26 800000000000000008.39000000008,39Waikato
Hauraki DistrictPaeroa000000000001186.00000000001 186Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal17 750000000000000014.970000000014,97Waikato
Waikato DistrictNgaruawahia000000000003189.00000000003 189Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal46 800000000000000014.680000000014,68WaikatoVil omfatta ein del av det noverande Franklin District etter danninga av eit nytt Auckland territorial authority i 2010.
Matamata-Piako DistrictMatamata000000000001755.00000000001 755Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal31 400000000000000017.890000000017,89Waikato
Hamilton CityHamilton94Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal138 500Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal1 473,40Waikato
Waipa DistrictTe Awamutu000000000001473.00000000001 473Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal44 700000000000000030.350000000030,35Waikato
South Waikato DistrictTokoroa000000000001814.00000000001 814Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal22 800000000000000012.570000000012,57Waikato
Otorohanga DistrictOtorohanga000000000002063.00000000002 063Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal9 220000000000000004.47000000004,47Waikato
Waitomo DistrictTe Kuiti000000000003551.00000000003 551Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal9 600000000000000002.70000000002,70Waikato (94,87%)
Manawatu-Wanganui (5,13%)
Taupo DistrictTaupo000000000006955.00000000006 955Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal33 500000000000000004.82000000004,82Waikato (73,74%)
Bay of Plenty (14,31%)
Hawke's Bay (11,26%)
Manawatu-Wanganui (0,69%)
Western Bay of Plenty DistrictGreerton, Tauranga City000000000002120.00000000002 120Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal44 400000000000000020.940000000020,94Bay of Plenty
Tauranga CityTauranga168Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal110 500000000000000657.7400000000657,74Bay of Plenty
Opotiki DistrictOpotiki000000000003098.00000000003 098Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal9 060000000000000002.92000000002,92Bay of Plenty
Whakatane DistrictWhakatane000000000004441.00000000004 441Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal34 400000000000000007.75000000007,75Bay of Plenty
Rotorua DistrictRotorua000000000002614.00000000002 614Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal68 000}000000000000026.010000000026,01Bay of Plenty (61,52%)
Waikato (38,48%)
Kawerau DistrictKawerau22Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal7 050000000000000320.4500000000320,45Bay of Plenty
Gisborne DistrictGisborne000000000008351.00000000008 351Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal45 900000000000000005.50000000005,50Unitary authority
Wairoa DistrictWairoa000000000004124.00000000004 124Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal8 480000000000000002.06000000002,06Hawke's Bay
Hastings DistrictHastings000000000005218.00000000005 218Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal73 800000000000000014.140000000014,14Hawke's Bay
Napier CityNapier106Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal56 900000000000000536.7900000000536,79Hawke's Bay
Central Hawke's Bay DistrictWaipawa000000000003324.00000000003 324Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal13 300000000000000004.00000000004,00Hawke's Bay
New Plymouth DistrictNew Plymouth000000000002225.00000000002 225Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal71 800000000000000032.270000000032,27Taranaki
Stratford DistrictStratford000000000002161.00000000002 161Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal9 100000000000000004.21000000004,21Taranaki (68,13%)
Manawatu-Wanganui (31,87%)
South Taranaki DistrictHawera000000000003577.00000000003 577Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal26 700000000000000007.46000000007,46Taranaki
Ruapehu DistrictTaumarunui000000000006730.00000000006 730Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal13 650000000000000002.03000000002,03Manawatu-Wanganui
Rangitikei DistrictMarton000000000004476.00000000004 476Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal14 950000000000000003.34000000003,34Manawatu-Wanganui (86,37%)
Hawke's Bay (13,63%)
Wanganui DistrictWanganui000000000002372.00000000002 372Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal43 400000000000000018.300000000018,30Manawatu-Wanganui
Manawatu DistrictFeilding000000000002628.00000000002 628Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal29 300000000000000011.150000000011,15Manawatu-Wanganui
Palmerston North CityPalmerston North337Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal79 300000000000000235.3100000000235,31Manawatu-Wanganui
Tararua DistrictDannevirke4637Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal17 750000000000000004.06000000004,06Manawatu-Wanganui (98,42%)
Wellington (1,58%)
Horowhenua DistrictLevin000000000001066.00000000001 066Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal30 600000000000000028.710000000028,71Manawatu-Wanganui
Masterton DistrictMasterton000000000002298.00000000002 298Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal23 100000000000000010.050000000010,05Wellington
Kapiti Coast DistrictParaparaumu733Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal48 400000000000000066.030000000066,03Wellington
Carterton DistrictCarterton000000000001181.00000000001 181Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal7 360000000000000006.23000000006,23Wellington
South Wairarapa DistrictMartinborough000000000002452.00000000002 452Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal9 190000000000000003.75000000003,75Wellington
Upper Hutt CityUpper Hutt542Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal40 200000000000000074.170000000074,17Wellington
Porirua CityPorirua182Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal51 000000000000000280.2200000000280,22Wellington
Hutt CityLower Hutt377Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal101 600000000000000269.5000000000269,50Wellington
Wellington CityWellington289Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal192 800000000000000667.1300000000667,13Wellington
NamnSeteAreal (km2)[1]FolketalFolketettleik (pr km2)Region(ar)Merknader
Tasman DistrictRichmond000000000009786.00000000009 786Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal46 500000000000000004.75000000004,75Sameint styresmakt
Nelson CityNelson445Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal44 700}000000000000100.4500000000100,45sameint styresmakt
Marlborough DistrictBlenheim000000000012484.000000000012 484Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal44 500000000000000003.56000000003,56sameint styresmakt
Buller DistrictWestport000000000007950.00000000007 950Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal9 950000000000000001.25000000001,25West Coast
Grey DistrictGreymouth000000000003516.00000000003 516Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal13 650000000000000003.88000000003,88West Coast
Westland DistrictHokitika000000000011870.000000000011 870Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal8 760000000000000000.74000000000,74West Coast
Kaikoura DistrictKaikoura000000000002050.00000000002 050Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal3 760000000000000001.83000000001,83Canterbury
Hurunui DistrictAmberley000000000008661.00000000008 661Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal10 850000000000000001.25000000001,25Canterbury
Selwyn DistrictRolleston000000000006557.00000000006 557Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal37 500000000000000005.72000000005,72Canterbury
Waimakariri DistrictRangiora000000000002216.00000000002 216Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal46 100000000000000020.800000000020,80Canterbury
Christchurch CityChristchurch000000000001610.00000000001 610Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal368 900 *000000000000229.1300000000229,13}Canterbury
Ashburton DistrictAshburton000000000006208.00000000006 208Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal28 700000000000000004.62000000004,62Canterbury
Mackenzie DistrictFairlie000000000007442.00000000007 442Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal3 950000000000000000.53000000000,53Canterbury
Timaru DistrictTimaru000000000002726.00000000002 726Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal43 900000000000000016.100000000016,10Canterbury
Waimate DistrictWaimate000000000003577.00000000003 577Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal7 450000000000000002.08000000002,08Canterbury
Waitaki DistrictOamaru000000000007212.00000000007 212Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal20 700000000000000002.87000000002,87Canterbury (59,61%)
Otago (40,39%)
Queenstown-Lakes DistrictQueenstown000000000009368.00000000009 368Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal26 400000000000000002.82000000002,82Otago
Central Otago DistrictAlexandra000000000009966.00000000009 966Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal17 700000000000000001.78000000001,78Otago
Dunedin CityDunedin000000000003340.00000000003 340Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal122 900000000000000036.800000000036,80Otago
Clutha DistrictBalclutha000000000006406.00000000006 406Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal17 350000000000000002.71000000002,71Otago
Southland DistrictInvercargill000000000032605.000000000032 605**Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal29 100000000000000000.89000000000,89SouthlandOmfattar òg Stewart Island/Rakiura (sjå nedanfor) og Solander Islands.
Gore DistrictGore000000000001251.00000000001 251Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal12 250000000000000009.79000000009,79Southland
Invercargill CityInvercargill491Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal51 600000000000000105.0900000000105,09Southland
NamnSeteAreal (km2)FolketalRegion
Southland DistrictInvercargill, South Island1746402Southland

Andre øyer

Der er ei rekkje andre øyer styrt spm distrikt (territorial authority) av Ministeriet for lokalstyre (Minister of Local Government). To av dei har «permanent busetjing og/eller permanente bygningar og konstruksjonar». Dei største øyene er opprekna nedanfor med folketal frå folketeljinga i 2001 i parentes:

  • Mayor Island/Tuhua (3)
  • Motiti Island (30)
  • Whakaari/White Island
  • Moutohora Island
  • Bare Island

I tillegg ligg sju av dei ni øygruppene i New Zealand outlying islands utanfor distriktsstyra:

Kart over distrikt på New Zealand. Bydistrikt (Cities) er skrivne med store og utheva bokstavar. Regionane er viste med fargar.

Lokalstyrereformene i 1989

I mange tiår fram til lokalstyrereformene i 1989 kunne ein busetnad med meir enn 20 000 menneske få status som city. Grensene til distrikta følgde gjerne utkantane i dei utbygde områda, og det vart gjort liten skilnad mellom det urbane området og og det lokalstyrte distriktet.

Inndelinga av lokalstyrte einingar på New Zealand vart omfattande endra i 1989 då nesten 700 distrikt og særskilde område vart slegne saman for å danna 87 nye lokalstyrte einingar. Talet på regionar vart redusert frå 20 til 13, territorial authorities (city/district councils) frå 200 til 75, og særskilde område frå meir enn 400 til 7[2]. Dei nye by- og landdistrikta vart generelt mykje større, og dei fleste omfatta betydelege område, både urbane og rurale. Mange stader som før var styrte av byråd vart no lagde administrativt under eit distriktsstyre.

Eit resultat av dette var at nemninga city etter kvart vart brukt i to tydingar.

«City» kom i bruk som ei mindre formell nemning i omtale av større urbane område uavhengig av dei lokale grensene. Denne uformelle bruken vert sterkt halden i hevd lokalt. Til dømes held Gisborne fast på å vera den første byen (city) i verda som opplevde det nye milleniet. Gisborne er administrert som eit distrikt, medan statusen som city generelt sett ikkje vert diskutert.

Under det noverande regelverket er det minste folketalet i ein ny by (city) 50 000.

Endringar etter 1989

Etter reorganiseringane i 1989 gjennomførte av Lokalstyrekommisjonen (Local Government Commission), har det vore få større reorganiseringar eller endringar av status i lokalstyret. Ufullstendig oversikt:

  • 1991: Invercargill fekk på nytt status som city.
  • 1992: Ved ei endring i lokalstyrelovene vart regionen Nelson-Marlborough Regional Council oppheva. Kaikoura District vart overført til regionen Canterbury, og Nelson City, Tasman og Marlborough distrikt vart unitary authorities.
  • 1995: Chatham Islands County vart oppløyst og rekonstituert, etter ei spesifikk Parlamentslov, som Chatham Islands Territory, med liknande styresett som distrikt, og med somme funksjonar som for regionane[3].
  • 2004: Tauranga vart city att 1. mars.
  • 2006: Banks Peninsula District vart slege saman med Christchurch City som resultat av ei folkeavrøysting i 2005.

Rapportar om gjennomførte reorganisasjonsforslag sidan 1999 er tilgjengelege på Lokalstyrekommisjonen (Local Government Commission) si side (lenkje nedanfor).

2007–2009 Royal Commission on Auckland Governance

Den 26. mars 2009 tilrådde Royal Commission on Auckland Governance (Den kongelege kommisjon over styreforma i Auckland) at Rodney, North Shore, Waitakere, Auckland City, Manukau, Papakura, Franklin og Auckland Regional Councils skulle oppløysast, og at heile regionen Auckland skulle bli samanslått til ein «supercity»[4]. Området vil bestå av eit byråd (city council) (med sete for tre maori rådsmedlemmer), i tillegg fire urbane og to rurale lokalstyre:

  • Rodney local council skulle mista Orewa, Dairy Flat, og Whangaparaoa, men få tillagt den attverande delen av det noverande Rodney District. Dei delte områda med tillegg av noverande North Shore City skulle danna eit Waitemata local council.
  • Waitakere local council skulle bestå av den noverande Waitakere City i tillegg til Avondale area.
  • Tamaki Makaurau skulle omfatta Auckland City (utanom det sentrale forretningsstroket) og Otahuhu
  • Manukau local council skulle setjast saman av dei urbane delane av det noverande Manukau City og Papakura District.
  • Hunua local council skulle omfatta heile Franklin District, der mykje no ligg i regionen Waikato, i tillegg til rurale område av det noverande Papakura District og Manukau City.
  • Heile Papakura District skulle delast mellom urbane og rurale lokalstyre.

Framlegget har vore til høyringar, og den noverande regjeringa har i hovudsak gått inn for det, men vil ikkje reservera sete for maori rådsmedlemmer i det første valet, og vil heller ikkje ha lokale utøvande councils i den nye superbyen, men ei rekkje utval med mindre formell mynde. Distriktsvis har framlegget fått blanda mottaking, og opposisjonsleiaren, Philip Bruce Goff frå Arbeidarpartiet, ønskjer ei folkeavrøysting over framlegget[5].

Sjå òg

Referansar

Bakgrunnsstoff