Wicher Berkhoff

Als zoon van timmerman Albert Berends Berkhoff en Berendina van den Bosch, trok Berkhoff net als vele van zijn dorpsgenoten op jonge leeftijd naar Sint-Petersburg. Daar kwam hij in huis bij zijn grootouders Frederik van den Bosch en vrouw Clasina de Vries.^[3] In tegenstelling tot zijn (leeftijd)dorpsgenoten die bijna allen in de handel werkzaam werden,^[4] koos Berkhoff voor een toekomst in de scheepsbouw. In 1815^[5]/1816^[6] sloot hij de zesjarige burger scheepsbouwopleiding^[7] aan het College voor Scheepsbouwarchitectuur te Sint-Petersburg af als timmerman.

In de periode 1815/16 tot 1825 was Berkhoff werkzaam als assistent-scheepsbouwmeester op achtereenvolgens de scheepswerf Lodejnopolskaja, in de Grebnojhaven te Sint-Petersburg en op werven in het Dongebied en in de provincie Novgorod. Hier bouwde hij schepen voor de binnenvaart en jachten voor de regeringsfunctionarissen Kotsjoebej (1768-1834) en Araktsjejev (1769-1834). Ook bouwde hij mee aan het schip de Onderneming van wereldreiziger Von Kotzebue (1787-1846). Na in 1825 kort werkzaam te zijn geweest als scheepsbouwmeester op de stadswerf te Sint-Petersburg, accepteerde hij in 1826 een functie als "assistent-korpinspecteur voor praktische en theoretische zaken van de scheepsbouw" op zijn oude opleidingsinstituut.^[5] Dit burgeropleidingsinstituut werd in 1826^[8]/27-28^[7] samengevoegd met het gelijksoortige marineopleidingsinstituut tot het Korps van Scheepsbouwingenieurs.^[9] In 1829 keerde Berkhoff terug naar de stadswerf, maar nu in de functie van directeur.^[5] Als zodanig maakte hij in 1841-43 de samenvoeging mee van de burgerstadswerf met de naastgelegen Marine Admiraliteitsscheepswerf tot de Nieuwe Admiraliteitsscheepswerf,^[10] waarvan hij directeur werd. Deze functie bleef hij uitoefenen tot zijn overlijden in 1870.^[11] In het Russisch maatschappelijk klassenstelsel klom Berkhoff uiteindelijk op tot de burgerrang van staatsraad in werkelijke dienst (klasse 4),^[12][13] wat gelijkstaat aan de rang van schout-bij-nacht in de marine.^[13][14] De vraag of Berkhoff daadwerkelijk een admiraalsrang heeft bekleed, is onder Nederlandse historici onderwerp van discussie.^[2]

Berkhoff genoot in de scheepsbouwwereld groot aanzien met zijn vertalingen van scheepsbouwliteratuur. Hij had een talenknobbel en sprak en schreef vloeiend Engels, Duits, Frans, Russisch en Nederlands. Daarnaast groeide hij waarschijnlijk op met het Nedersaksische dialect van Vriezenveen. Veel door hem vertaalde literatuur werd van staatswege gepubliceerd.^[5] Ook stelde hij het eerste Russische leerboek voor scheepsarchitectuur samen, met inbegrip van een handleiding voor de bouw van zeilboten.^[6]

Berkhoff trouwde op 13 mei 1821 met de Russische Alexandrine Wolkow (1804 – na 1870), dochter van de Keizerlijke Mondschenker^[15]/Tafeldekker^[16] Ivan Prokoviev Wolkow en Nadeschda Wolkow. Het Russisch-Orthodoxe huwelijk vond plaats in de Sint-Nicolaas of Marinekathedraal te Sint-Petersburg. Uit dit huwelijk zijn zes kinderen bekend: Elena (*ca.1828), Nadezhda (*1834), Victor (*1837), Alexandra (*1840), Maria (*1842) en Alexander (*1844). In 1846 nam Berkhoff de Russische nationaliteit aan. Het jaar daarop werd hij toegelaten tot de Russisch erfelijke adel.^[13] Ondanks een leven in Russische dienst, bleef Berkhoff contact houden met de Nederlandse handelsgemeenschap in Sint-Petersburg.^[17] Op latere leeftijd keerde hij nog eenmaal terug naar zijn geboortedorp Vriezenveen. Zelfs zijn eigen zuster herkende hem niet terug.^[18] Berkhoff overleed in 1870 en werd begraven op de Evangelisch-Lutherse begraafplaats Volkovo te Sint-Petersburg.^[12] Zijn graf kan daar nog steeds gevonden worden.^[19] In 2007 werd als eerbetoon in Vriezenveen een straat naar hem vernoemd.^[20]

• Orde van Sint-Vladimir, 4de klasse (1834)^[13]
• Orde van Sint-Stanislaus, 2de klasse (1836)^[13]
• Orde van Sint-Anna, 2de klasse met kroon (1840)^[13]
• Herinneringsmedaille Krim Oorlog (1853-56)^[13]

Voetnoten

Gedrukte bronnen, Literatuur, Artikelen en Internet-publicaties

• (ru) `20 augustus 1798 oprichting van het “College voor Scheepsbouwarchitectuur” (20 августа 1798 г. Учреждение училищ корабельной архитектуры )´, op website: http://www.navy.su/daybyday/august/20/index.htm
• (en) `Admiraliteits Haventerrein (Fontanka Kade 203) (Admiralty Dockyards (203 Fontanka Embankment))´, op website: http://www.encspb.ru/en/article.php?kod=2804001090
• (en) `Admiraliteits Scheepswerf (Admiralty Shipyard)´, op website: http://www.globalsecurity.org/military/world/russia/admiralty.htm
• (nl) `Andere naam voor drie straten in Vriezenveen´, in: De Weekkrant. De Koerier, d.d. 7 november 2007, pag. 13
• (nl) Berkhof, E., `Wicher Berkhoff: van Vriezenveens timmermanszoon tot Russisch edelman´, in: Waver `t Vjenne (Over Vriezenveen (dialect)) 35 (2011-3) en 36 (2011-4), pag. 803-806 en 827-829. ISSN 1570-5471. Zie ook: http://www.onweersberkhof.com/uitgelicht/wicher_berkhoff/index.html
• (ru) `Berkov, Vasili Iv. (Берков Василий Ив.)´, in: Uitgebreide Biografische Encyclopedie (Большая биографическая энциклопедия) (2009), op website: http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_biography/10343/Берков Vertaling (nl) : http://berkhofberkhoff.info/wicherberkhoff.htm
• (ru) `Berkov, Vasili Ivanovich (Берков Василий Иванович)´, op website: https://web.archive.org/web/20110824075701/http://persons-info.com/ (ingek.). Vertaling (nl) : http://berkhofberkhoff.info/wicherberkhoff.htm
• (nl) Harmsen, D., Vriezenveners in Rusland (z.p. 1966), pag. 58-61
• (nl) Holtrop, P. en Th. van Staalduine, `Doopregisters´, `Huwelijksregisters´, `Overlijdensregisters´, `Registers van Lidmaten´ en `Lijsten van Avondmaalgangers´, in: Idem, De Hollandse Hervormde Kerk in Sint-Petersburg 1713-1927. Teksten uit kerkenraadsprotocollen, brieven en andere documenten III (Kampen 2005). ISBN 904351098X
• (nl) Hosmar, J., `Wicher Berkhoff werd chef van marinewerven in Kroonstad´, in: Idem, Vriezenveense Rusluie in het Rijk der Tsaren (Enschede 1976), pag. 32-36
• (nl) Hosmar, J., `Timmerman werd chef van Marinewerven in Kroonstad´, in: W. van der Louw, Nederlandse historiën. Populair tijdschrift voor (streek) historie 1 (Berkel en Rodenrijs 1976), pag. 55-58
• (nl) Hosmar, J. `Vriezenveners bij de Tsaristische Oorlogsvloot´, in: Idem, De Ruslandvaarders (Zaltbommerl 1986), pag. 98-105. ISBN 9028834397
• (nl) Janssen, H. en L. Jonker, Verhalen Berkhof, in: Idem, Opgetekende verhalen uit de overlevering van na de revolutie van 1917 teruggekeerde Rusluie (ca. 1955), pag. ix-x
• (ru) `Klassentabel (Табель о рангах)´, op website: http://akunin.ru/istoria/tabel
• (ru) Polovtsov, A. (red.), `Berkov, Vasili Ivanovich (Берков Василий Иванович)´, in: Idem, Russisch Biografisch Woordenboek (Русский биографический словарь) II (Moskou 1896-1918), pag. 743-744, op website: http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_biography/10344/Берков Vertaling (nl) : http://berkhofberkhoff.info/wicherberkhoff.htm
• (ru) `School geschiedenis Hogere Marine Ingenieurs College” (История училища Военно-морского инженерного училища)´, op website: https://web.archive.org/web/20090821194234/http://www.navy.ru/edu/admiralty/hist-u.htm
• (nl) Wijngaarden, van - Xiounina, J., Van assimiliatie tot segregatie: De Nederlandse kolonie in Sint-Petersburg 1856-1917 (Groningen 2007). ISBN 9789077089064. Zie ook: http://irs.ub.rug.nl/ppn/303294035