Vlinderbloemenfamilie

De vanouds gebruikte wetenschappelijke naam is Leguminosae (de peulachtigen). Deze naam is niet gebaseerd op het type van de familie, het geslacht Faba Mill. (= Vicia L.). De naam die dat wel is, is Fabaceae. Deze familie is een van de negen waarvoor de International Code of Nomenclature for algae, fungi, and plants (ICN Shenzhen Code) in Art. 18.5 een uitzondering maakt op de regel dat een familienaam gebaseerd moet zijn op de naam van het type. Volgens de Code is Leguminosae een geldig gepubliceerde naam, die naast Fabaceae gebruikt mag worden.

De familie Leguminosae wordt veelal onderverdeeld in drie onderfamilies (Caesalpinioideae, Mimosoideae en Faboideae), die van tijd tot tijd (bijvoorbeeld in het Cronquistsysteem) ook wel beschouwd werden als families (Caesalpiniaceae, Mimosaceae en Fabaceae). Het gevolg is dat de naam Fabaceae gebruikt mag worden voor twee groepen van aanmerkelijk verschillende grootte. Bij de naam Fabaceae is het dus altijd nodig na te gaan in welk van beide betekenissen ze gebruikt wordt.^[2] De naam Leguminosae is eenduidig en heeft altijd betrekking op de grote groep, aangezien de alternatieve naam Papilionaceae voor de Fabaceae sensu stricto een nomen conservandum is tegen de naam Leguminosae. De Faboideae mogen ook Papilionoideae genoemd worden.

De bloem bestaat uit een kelk van 5, doorgaans vergroeide, blaadjes en een kroon van 5 blaadjes, waarvan er twee volledig, en de andere alleen aan de voet met elkaar vergroeid zijn. Aan de bloemkroon worden drie delen onderscheiden: de vlag (1 kroonblad), twee zwaarden (2 kroonbladen) en een kiel (2 vergroeide kroonbladen). Er zijn meestal 10 meeldraden (alle 10 vergroeid, of 9 vergroeid en 1 vrij), soms zijn er slechts 5 meeldraden. De stamper bestaat uit 1 bovenstandig vruchtbeginsel met 1 stijl.

De vruchten worden peulen genoemd en komen in allerlei vormen voor. De gewone vorm vindt men bij de erwt en boon. Andere vormen zijn lidpeulen, gekromde, gedraaide of gewonden peulen of peultjes met haken eraan. Lidpeulen zijn in hokjes verdeelde peulen.

Het blad is meestal samengesteld en vaak zijn er steunblaadjes aanwezig. De bladeren kunnen veelal 's nachts de zogenaamde slaaphouding aannemen.

De meeste soorten vlinderbloemigen leven in mutualistische symbiose met stikstofbindende bacteriën van het geslacht Rhizobium. Deze bacteriën bevatten nitrogenase, het enzym dat het gasvormige stikstof (N₂) uit de bodem met protonen laat reageren tot ammonium (N₂ + 8 H⁺ + 8 e⁻ → 2 NH₃ + H₂ en NH₃ + H⁺ → NH₄⁺), dat de plant kan gebruiken in z'n stofwisseling door aminering van α-ketoglutaraat tot glutaminezuur. Dit is op zijn beurt een grondstof voor de synthese van andere aminozuren, van nucleotides en andere stikstofhoudende plantaardige verbindingen. In ruil voorziet de plant de bacteriën van koolhydraten, eiwitten en juist voldoende zuurstof om de stikstofbinding niet te remmen. Plantaardige hemoglobines helpen de Rhizobium om zuurstof voor hun celademhaling beschikbaar te hebben, terwijl de vrije zuurstofconcentratie laag genoeg is om niet het stikstofbindende enzym nitrogenase te remmen.

De volgende in Nederland voorkomende soorten hebben een eigen artikel in de Nederlandstalige Wikipedia:

Overige soorten die behandeld worden zijn

• Leguminosae - in L. Watson and M.J. Dallwitz (1992 onwards). The families of flowering plants: descriptions, illustrations, identification, and information retrieval. http://delta-intkey.com
• Fabaceae - in Stevens, P.F. Angiosperm Phylogeny Website. - Version 14, July 2017 [and more or less continuously updated since].
• Fabaceae in de Flora of Missouri
• Fabaceae in de Flora of Chile
• Fabaceae in de Trees and shrubs of the Andes of Ecuador
• Fabaceae in de Conspectus of the Vascular Plants of Madagascar
• (en) Fabaceae in de NCBI Taxonomy Browser
• Familietyperingen - UvA - IBED^{[dode link]}