Slag in de Sont

zeeslag in Denemarken

De Slag in de Sont was een zeeslag die plaatsvond op 29 oktober 1658 in de Sont tussen de steden Helsingør, Helsingborg en het eiland Ven, gesitueerd ten noorden van Kopenhagen, dat in die tijd belegerd werd door Karel X Gustaaf van Zweden. De omsingelde Deense koning Frederik III van Denemarken was de rest van zijn koninkrijk al zo goed als kwijt. Dit was tegen de zin van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, omdat hiermee de handelsvaart op de Oostzee, een belangrijke pijler voor de Nederlandse economie, in gevaar kwam. De smalle Sont is namelijk een belangrijke toegang tot de Oostzee - naast de Grote Belt en de Kleine Belt - en de vaart op de Oostzee was voor Nederland de belangrijkste bron van inkomsten uit de handel.

Slag in de Sont
Onderdeel van de Zweeds-Nederlandse Oorlog
Slag in de Sont door Jan Abrahamsz. van Beerstraten
Datum29 oktober 1658
LocatieDe Sont, nabij Kopenhagen
ResultaatBeslissende Deens-Nederlandse overwinning, ontzetting van de Deense hoofdstad Kopenhagen en het behouden van de Oostzeehandel.
Strijdende partijen
Nederland
Denemarken
Zweden
Leiders en commandanten
Wassenaer Obdam Wrangel
Troepensterkte
Aantal schepen: 41

Aantal kanonnen: 1413
Manschappen: 6000
(4000 matrozen en 2000 soldaten)

Aantal schepen: 45

Aantal kanonnen: 1838
Manschappen: 6478 (4055 matrozen en 2423 soldaten)

Verliezen
96 doden, 503 gewonden350 doden, 850 gewonden
Portaal  Portaalicoon  Marine

Verloop

De Nederlanders die onder leiding stonden van luitenant-admiraal Jacob van Wassenaer Obdam met Egbert Bartolomeusz Kortenaer als zijn vlaggenkapitein, hadden 41 schepen en 1413 kanonnen, terwijl de Zweden 45 schepen en 1838 kanonnen hadden. De zeven Deense schepen met ongeveer 280 kanonnen konden hun Nederlandse bondgenoot niet te hulp schieten. Vanwege een tegenwerkende noordenwind konden zij alleen maar toekijken. Obdam, die aanvankelijk een zeer gecompliceerde geschreven instructie had gekregen van Johan de Witt en zijn baas had gevraagd het hem opnieuw 'in drie woorden' uit te leggen, vatte zijn missie in een enkele zin samen: Kopenhagen redden en iedereen op haar bakhuis [bakkes] slaan die ons dat willen beletten. Dat 'iedereen' sloeg op de Britse vloot, maar de Britten, hoewel met een eskader in de nabijheid, zouden zich er niet mee bemoeien. De Zweedse koning vuurde persoonlijk het eerste schot af vanuit kasteel Kronborg. De Zweden vielen agressief aan, maar faalden doordat de wind voor de Nederlanders gunstiger was: die hadden de loef. De Nederlanders dwongen de Zweedse vloot om de blokkade van de Deense hoofdstad op te heffen, hetgeen Karel er toe dwong om de belegering in zijn geheel te beëindigen. Viceadmiraal Witte de With, commandant van de voorhoede, werd echter door musketvuur dodelijk gewond toen zijn vlaggenschip De Brederode aan de grond liep.

Viceadmiraal Pieter Florisse, commandant van de achterhoede, sneuvelde op de Jozua. Hij werd begraven in de Grote Kerk in Hoorn, in een marmeren praalgraf, voorzien van een afbeelding van de Slag in de Sont. De grafsteen en het houten deksel van zijn grafkist zijn na de brand in deze kerk in 1838 bewaard gebleven.

De Nederlandse vloot, geleid door admiraal Obdam, vaart de Sont binnen op 29 oktober 1658
Tekening van Willem van de Velde de Oude
Afbeelding op de marmeren grafsteen van Pieter Florisse
Schilderij door Peter van de Velde

Lijst van betrokken schepen

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden


Deze pagina bevat lichtjes andere details dan hieronder.

ScheepsnaamKanonnenOpmerkingen
Voorhoede (viceadmiraal Witte de With)
Brederode (Witte de With)59Liep aan de grond, werd geënterd door de Wismar en zonk; De With werd gedood.
Landman (Evert Anthonissen)40
Zeeridder (Adriaan Banckert)22
Princesse Louise (Jacob Boshuysen)32
Cogge (Willem Jan Stoffelszoon)40
Windhont (Gilles Janszoon)23
Prins Willem (Jan Duym)28
Wapen van Medemblick (Adriaen Houttuijn)36
Groningen (Laurens Degelcamp)36
Centrum (luitenant - admiraal Jacob van Wassenaer Obdam)
Eendracht (Obdam)72
Rotterdam (Jan Arentszoon Verhaeff)52
Zon40
Wapen van Rotterdam40
Wapen van Dordrecht40
Halve Maen40
Duyvenvoorde40
Stavoren40
Deutecom24
Waegh40
Gouden Leeuw38
Hoorn28
Princes Albertina36
Achterhoede (viceadmiraal Pieter Florisse)
Jozua (Floriszoon)50Pieter Florisse sneuvelde
Breda28Geënterd, daarna weer verlaten en daarna weer ingenomen.
Jupiter32
Alkmaar (Jan de Groot)36
Westfriesland (Dirck Bogaart)28
Wapen van Holland38
Eendracht38
Caleb40
Jonge Prins30
Monnickendam (Jan Samplon)26
Troepentransportschepen
Judith (Tjerk Hiddes de Vries)24
Vergulden Haen16
Liefde24
Medea24
Perel23
Fruytboom23
Zweden

ScheepsnaamKanonnenOpmerkingen
1ste Eskader (Sjoheljm)
Cesar (Sjoheljm)54
Amarant46
Apollo46
Wismar44
Vestervik40
Fides36
Hjort36
Sodermanland38
Svan38
Ostergotland36
Halfmane28
2de Eskader (K. G. Wrangel and Strussflycht)
Victoria (Wrangel)74
Mane46
Merkurius46
Mars44
Svard44
Pelican40Geënterd door de Wapen van Rotterdam
Orn38
Samson32
Morgonstjerna48Geënterd door de Eendracht
Goteborgsfalk24
Krona68
3de Eskader (Bjelkenstjerna)
Drake (Bjelkenstjerna)66
Carolus54
Falk40
Nordstjerna40
Delmenhorst36Geënterd door de Hollandia en de Wapen van Medemblick
Leopard36Beschadigd door de Brederode; in brand gestoken na de slag
Rafael36
Samson36
Jagare26
Konung David42
St Johannes36
Kalmarkastell32
4de Eskader (G. Wrangel)
Hercules (G. Wrangel)58
Maria46
Smaland46
Svenska Lejon40
Svan36
Fenix30
Fortuna30
Salvator30
Hok28
Rose40Geënterd door de Landman
Angermanland20
Denemarken

ScheepsnaamKanonnenOpmerkingen
Deens Eskader (Bjelke)
Trefoldighed (Bjelke)66
Tre Løver60
Norske Løve48
Hannibal44
Graa Ulv36
Johannes20
Hojenhald8