Samtsche-Dzjavacheti

Samtsche-Dzjavacheti ligt in het zuiden van Georgië en grenst aan zowel Turkije als Armenië. Ten noordwesten van de regio liggen de Georgische autonome republiek Adzjarië en de regio Goeria. In het noorden grenst Samtsche-Dzjavacheti aan Imereti en Sjida Kartli en in het oosten aan Kvemo Kartli.

De regio bestaat voornamelijk uit het Dzjavacheti-plateau, een hoogland van vulkanische oorsprong en is noordkant van het Armeens Hoogland. De hoogvlaktes van Samtsche-Dzjavacheti liggen tussen de 1500-2000 meter boven zeeniveau. De regio wordt op natuurlijke wijze begrensd door enkele bergketens, de belangrijkste zijn de Mescheti- en Trialetigebergtes in het noorden en de Samsari- en Dzjavachetigebergtes in het oosten, welke bergkammen voor een groot deel de grenzen van de Samtsche-Dzjavacheti zijn.^[6].

De hoogste bergen van de regio liggen in het Samsarigebergte: de Didi Aboeli (3301 m), een stratovulkaan en de Samsari (3285), waar ook een caldera ligt. Een andere zichtbaar aanwezige vulkaan in dit gebergte is de Sjavnabada (2929 m). In het Dzjavachetigebergte zijn ook enkele drieduizenders te vinden, waaronder de Emlikli (3054 m) en de Leili (3157 m) op de grens met Armenië. In het noorden liggen de hoogste toppen van het Meschetigebergte op de regiogrens, die rond de 2800 meter hoog zijn. Het Trialetigebergte in het noordoosten is minder hoog met toppen tussen de 2000- en 2500 meter. Door de hoge ligging van de regio heeft het koude en sneeuwrijke winters. In Bakoeriani, niet ver van de toeristische trekpleister Bordzjomi, is een wintersportgebied. In het Meschetigebergte bij Bordzjomi ligt het nationaal park Bordzjomi-Charagaoeli, het grootste nationaal park van Georgië.

In het hoogland liggen enkele van de grootste meren van Georgië, zoals het Paravanimeer, Tabatskoerimeer, Kartsachimeer en Chantsjalimeer. Verschillende van deze meren en de graslanden in de hooglanden, die veel vogels aantrekken, vallen onder het nationaal park Dzjavacheti. De grootste rivier van Georgië, de Mtkvari, stroomt vanuit Turkije een paar kilometer ten noorden van het Kartsachimeer de regio binnen. De rivier heeft een kloof in het hoogland uitgesneden met een diepte tot 700 meter,^[7] en vormt de oostelijke begrenzing van het Eroesjeti Hoogland, een gebergte langs de grens met Turkije.

In deze kloof ligt het grote historische grotklooster Vardzia, een belangrijke toeristische trekpleister. De rivier stroomt door deze kloof in noordwestelijke richting naar Achaltsiche, via het Chertvisi-fort waar de Paravani rivier zich bij de Mtkvari voegt. Na Achaltsiche stroomt de rivier in noordoosten en stroomt naar Bordzjomi tussen het Meschetigebergte (linkeroever) en Trialetigebergte (rechteroever), waarna ze de regio verlaat via de Sjida Kartli vlakte.

De Bakoe-Tbilisi-Ceyhan-pijpleiding (olie) en de Zuid-Kaukasus-pijplijn (gas) doorkruisen de regio. Deze pijpleidingen zijn van strategisch belang voor Georgië, en leveren ook transitbaten op. Daarnaast is in 2017 de Bakoe-Tbilisi-Kars spoorlijn geopend. Voor deze route werd het traject Tbilisi - Achalkalaki gerenoveerd en deels herbouwd door Samtsche-Dzjavacheti. Het traject Achalkalaki - Kars (Turkije) werd geheel nieuw aangelegd. Het traject is onderdeel van het Chinese Belt & Road routenetwerk.^[8] Sinds 2017 rijden goederentreinen van en naar China hierlangs. Een passagiersdienst is aangekondigd.

Gemeenten in Samtsche-Dzjavacheti

Adigeni

Achaltsiche

Bordzjomi

Aspindza

Achalkalaki

Ninotsminda

Samtsche-Dzjavacheti heeft zes gemeenten:

De regio heeft in totaal 271 bewoonde kernen:^[1]

• Vijf steden: Achalkalaki, Achaltsiche, Bordzjomi, Ninotsminda en Vale
• Zeven daba's: Adigeni, Abastoemani, Achaldaba, Aspindza, Bakoeriani, Bakoerianis Andeziti en Tsagveri
• 259 dorpen, waaronder het voormalige daba Bakoerianis Andeziti en het mono-etnisch Armeense Esjtia. De dorpen zijn ingedeeld in 82 administratieve gemeenschappen (თემი, temi).

Samtsche-Dzjavacheti telde op 1 januari 2023 147.352 inwoners, een daling van 8,2% ten opzichte van de volkstelling van 2014. De urbanisatiegraad is 36,7%, waar zowel de steden als daba's onder vallen.

Bevolkingsontwikkeling van de regio Samtsche-Dzjavacheti[9][2]
	1959	1970	1979	1989	2002*	2002**	2014	2020	2023
Samtsche-Dzjavacheti	213.329	231.593	227.676	238.750	207.598	183.096	160.504	152.114	147.352
Achalkalaki	62.977	69.992	68.234	69.256	60.975	-	45.070	41.481	39.392
Achaltsiche	50.420	51.907	49.836	54.747	46.134	-	38.895	39.401	39.588
Adigeni	19.593	20.272	20.278	21.284	20.752	-	16.462	16.134	15.908
Aspindza	11.265	12.494	12.264	13.262	13.010	-	10.372	10.535	10.626
Bordzjomi	37.010	39.661	40.796	41.266	32.422	-	25.214	24.983	24.858
Ninotsminda	32.064	37.267	36.268	38.935	34.305	-	24.491	19.580	16.980
* Uit onderzoek na volkstelling 2014 is gebleken dat volkstelling 2002 8-9 procent te hoog is uitgevallen.[10] **Gecorrigeerde data op basis van retro-projectie 1994-2014 i.s.m. VN.[11]

De bevolking van Samtsche-Dzjavacheti bestaat volgens de volkstelling van 2014 in meerderheid uit Armeniërs (50,5%), die zich voornamelijk concentreert in de gemeenten Ninotsminda en Achalkalaki met respectievelijk 93% en 95% van de bevolking. In de andere gemeenten zijn de Georgiërs ruimschoots in de meerderheid. Hun aandeel in de regio bevolking is 48,3%. Etnische minderheden in kleine getale aanwezig: Russen (0,4%), Grieken (0,3%), Osseten (0,2%), Oekraïners (0,1%) en Azerbeidzjanen.^[12]

De meeste inwoners in de regio zijn Georgisch-Orthodox (45,2%), terwijl 39,9% Armeens-Orthodox is. In de gemeenten Achalkalaki en Ninotsminda is driekwart van de bevolking Armeens-Orthodox, in navolging van de etnische samenstelling. Ruim driekwart van alle Georgische katholieken woont in Samtsche-Dzjavacheti. Deze religie is met 9,3% de derde grootste in de regio, gevolgd door de islam (3,8%). Dit zijn voornamelijk Adzjaren in de gemeente Adigeni dat aan Adzjarië grenst. Verder is er een kleine gemeenschap jehova's (0,2%) en wonen er enkele tientallen protestanten en joden.^[13]

• Rabatifort in Achaltsiche
• Grotklooster Vardzia
• Historisch kuuroord Abastoemani
• Tamarkasteel van Odzrche, bij Abastoemani.
• Bordzjomi met zomerresidenties uit de tsaristisch Russische periode.

• Bestuurlijke indeling van Georgië