Europees Ruimteagentschap

ESA is in 1975 ontstaan uit de European Space Research Organisation (ESRO) en de European Launcher Development Organisation (ELDO).^[1] De ESRO leverde aanvankelijk raketten en satellieten voor deelnemende landen en had haar eerste lanceringen op 6 en 9 juli 1964.

ESA heeft nu tweeëntwintig lidstaten: België, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Hongarije, Ierland, Italië, Luxemburg, Nederland, Noorwegen, Oostenrijk, Polen, Portugal, Roemenië, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland. Er zijn dus landen die lid zijn van ESA, maar niet van de Europese Unie, en omgekeerd. ESA kan daarom niet worden beschouwd als ruimtevaartorganisatie van de Europese Unie.

Buiten deze volwaardige leden heeft ESA ook een samenwerkingsovereenkomst met Slovenië, Slowakije, Letland, Litouwen en Bulgarije, deze landen krijgen daardoor de status van European Cooperating State (ECS). ESA heeft ook nog een andere soort samenwerkingsverband met Turkije, Oekraïne, Cyprus, Israël, en Malta, deze landen hebben een zogenaamd "Cooperation Agreement" getekend. Ook met andere (niet-Europese) landen werkt ESA samen, bijvoorbeeld met Canada voor bepaalde projecten.

Het centrale bestuursorgaan van ESA is de Raad. De Raad bepaalt de algemene richtlijnen op basis waarvan ESA haar ruimtevaartpolitiek vorm geeft. Elke lidstaat is in de Raad vertegenwoordigd en heeft een stem, ongeacht zijn grootte of financiële bijdrage.

ESA ontwikkelt en bouwt niet zelf satellieten maar definieert een gedetailleerd eisenpakket en fungeert vervolgens als opdrachtgever aan de hand waarvan de industrieën van de landen die lid zijn van ESA de ontwikkeling en bouw ter hand nemen. Ook heeft ESA een technisch centrum in Noordwijk, het European Space Research and Technology Centre (ESTEC), waarin satellieten in hun bouw- en testfase getest kunnen worden om te verifiëren of aan de gestelde eisen voldaan wordt.

ESA houdt zich alleen bezig met burgerlijke projecten.

ESA's hoofdkwartier ligt in Parijs en hier worden ook de belangrijkste besluiten over toekomstige projecten getroffen. De overige ESA-vestigingen zijn over heel Europa verspreid en elke vestiging heeft haar eigen verantwoordelijkheden.^[2]

• ESTEC (European Space Research and Technology Centre) vormt de ontwerpafdeling voor de meeste ruimtevaartuigen van ESA en is gevestigd in Noordwijk, Nederland. Ook ESA educatie is daar gevestigd.
• ESOC (European Space Operations Centre) is het vluchtleidingscentrum voor ESA’s satellieten en is in Darmstadt, Duitsland gevestigd.
• EAC (Europees Astronautencentrum) verzorgt de training van astronauten voor toekomstige missies en is gevestigd in Keulen, Duitsland.
• ESRIN (European Space Research Institute) is gevestigd in Frascati, in de buurt van Rome in Italië. ESRIN verzamelt, beheert en verspreidt de gegevens van ESA’s satellieten aan ESA’s partners en fungeert als informatietechnologiecentrum.
• ESAC (European Space Astronomy Centre) is de basis van de operationele centra met betrekking tot astronomie en planetaire missies. Het is gevestigd in Villafranca del Castillo, Villanueva de la Cañada, dicht bij Madrid in Spanje.

ESA heeft verder nog kantoren in Brussel, Houston, Washington en Moskou en diverse grondstations elders in de wereld. ESA draagt twee derde van de kosten van het Centre Spatial Guyanais nabij Kourou (Frans-Guyana) bij.

ESA educatie, die ruimtevaarteducatie promoot op Europees niveau, heeft in verschillende landen een lokaal kantoor opgericht om deze missie te volbrengen op nationaal niveau, en aangepast aan het nationaal (en regionaal) onderwijs. Ze dragen de naam ESERO, een afkorting van European Space Education Resource Office. Voor elk van deze nationale diensten is er een lokale partner die hen huisvest en mee financiert. Volgende landen hebben al een ESERO:

Land	Opgericht	Locatie	Lokale partner
Nederland	2007	Amsterdam	Nemo Science Centre
België	2007	Brussel	KSB en Planetarium van Brussel
Verenigd Koninkrijk	-	York	National STEM centre York
Ierland	-	Dublin	Science Foundation Ireland
Portugal	2014	Lissabon	cienca viva
Roemenië	2014	Boekarest	ROSA
Scandinavië  Noorwegen  Zweden  Denemarken  Finland	2009	Andenes	NAROM en andere
Tsjechië	2014	Praag	-
Oostenrijk	2016	Wenen	-
Polen	2014	Warschau	Copernicus Science Centre

In november 2022 werd tijdens de Ministeriële Conferentie (MC2022) van het Europese Ruimtevaartagentschap (ESA) een nieuwe begroting opgesteld voor de periode van 2023 tot en met 2025.^[3][4]

Land	Ratificering	Miljoen euro 2019	Procentueel aandeel 2019	Miljoen euro 2022	Procentueel aandeel 2022[5]
Oostenrijk	30-12-1986	190	1.3	229	1.4
België	03-10-1978	816	5.6	946	5.6
Tsjechië	12-11-2008	150	1.0	146	0.9
Denemarken	15-09-1977	128	0.9	136	0.8
Estland	04-02-2015	9	0.1	26	0.2
Finland	01-01-1995	110	0.8	148	0.9
Frankrijk	30-10-1980	2664	18.4	3202	18,9
Duitsland	26-07-1977	3294	22.7	3512	20.8
Griekenland	09-03-2005	84	0.6	87	0.5
Hongarije	24-02-2015	97	0.7	87	0.5
Ierland	10-12-1980	81	0.6	96	0.6
Italië	20-02-1978	2282	15.7	3083	18.2
Luxemburg	30-06-2005	129	0.9	131	0.8
Nederland	06-02-1979	345	2.4	465	2.8
Noorwegen	30-10-1986	284	2.0	281	1.7
Polen	19-11-2012	166	1.1	197	1.2
Portugal	14-11-2000	102	0.7	114	0.7
Roemenië	22-12-2011	168	1.2	122	0.7
Spanje	07-02-1979	852	5.9	932	5.5
Zweden	06-04-1976	244	1.7	317	1.9
Zwitserland	19-11-1976	542	3.7	634	3.7
Verenigd Koninkrijk	28-03-1978	1655	11.4	1892	11.2
Geassocieerde leden[6]
Letland	30-06-2020			3	0.0
Litouwen	28-04-2021			5	0.0
Slowakije	14-06-2022			12	0.1
Slovenië[7]	05-07-2016			20	0.1
Samenwerkingsverband
Canada	01-01-1979	114	0.8	98	0.6
Bulgarije
Kroatië
Cyprus
Malta
Internationale organisaties
Europese Unie	28-05-2004
Totaal		14511	100	16923	100

Door bundeling van financiële en intellectuele bronnen is de ESA in staat projecten te realiseren die voor afzonderlijke lidstaten onbereikbaar zijn. ESA werkt ook nauw samen met Europese (DLR, NLR, CNES etc.) en internationale ruimtevaartorganisaties (waaronder de NASA, Japan Aerospace Exploration Agency (JAXA) en de Indian Space Research Organisation (ISRO)). ESA is onder andere verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de Arianeraketten waarmee kunstmanen in de ruimte worden gebracht.

.

De groep astronauten van ESA staat bekend als het Europees astronautenkorps. Het korps is gevestigd in het Europees Astronautencentrum in de Duitse stad Keulen.

Voor lanceringen beschikt ESA over twee soorten draagraketten, namelijk de:

• Ariane 5 en 6, Deze raketten worden gelanceerd vanaf het Centre Spatial Guyanais in Frans-Guyana, lengte tot 52 meter, diameter tot 5,4 meter. Ariane-5 kan tot 10 ton lanceren in een geostationaire baan.
• Vega en Vega C: De eerste lancering van Vega vond plaats op 13 februari 2012. De raket heeft een hoogte van 30 meter en een diameter van 3 meter en kan satellieten van 300 tot 2000 kg in een baan om de aarde brengen. Vega C is de tweede variant van de Vega-raketfamilie en is sinds 2022 operationeel. De raket is in staat om vrachten tot 2200 kilogram in een polaire baan op een hoogte van 700 kilometer te kunnen afzetten

ESA gebruikte eerder ook voor ESA aangepaste Sojoezraketten.

• Sojoez: voortzetting van het Sojoezproject van de voormalige Sovjet-Unie, het enige Europese ruimteschip dat mensen kan transporteren. Sinds 2011 kan de Sojoez ook vanaf Kourou gelanceerd worden, naast de bases Kosmodroom Bajkonoer in Kazachstan en Kosmodroom Plesetsk en Kosmodroom Vostotsjny in Rusland. Sojoez kan tot 3.000 kg lanceren in een geostationaire baan. Na de Russische invasie van Oekraïne in 2022 werden de banden met Roskosmos verbroken.^[8] Rusland trok zijn personeel terug van de Europese lanceerbasis in Kourou waardoor een (voorlopig) einde aan de Europese Sojoez-lanceringen kwam. De vijf Sojoez-raketten die reeds op de lanceerbasis waren opgeslagen zijn zonder de technische teams van de Russen niet te lanceren.

Deze raketten worden door Arianespace uitgebaat. In de komende jaren worden de Ariane 5 en de Vega vervangen door de Ariane 6, de Vega C en later wordt de Vega E aan de lanceermogelijkheden toegevoegd. Ook steunt ESA de ontwikkeling van verschillende commerciële Europese draagraketten middels het Boost!-programma. Ook worden bij samenwerkingsprojecten met NASA en Roskosmos Russische en Amerikaanse lanceerservices ingehuurd voor het lanceren van ESA-Satellieten. Samenwerkingen met Roskosmos zijn sinds 2022 opgeschort.