संयुक्त राष्ट्र शरणार्थी उच्च आयोग
संयुक्त राष्ट्र शरणार्थी उच्च आयोग ( United Nations High Commissioner for Refugee, UNHCR ) शरणार्थी, जबरजस्ती विस्थापित समुदाय र राज्यविहीन मानिसहरूलाई सहयोग र सुरक्षा गर्न र उनीहरूको स्वैच्छिक स्वदेश फिर्ता, स्थानीय एकीकरण वा तेस्रो देशमा पुनर्वासमा सहयोग गर्नको लागि जिम्मेवारी दिइएको संयुक्त राष्ट्रसंघीय निकाय हो। यसको मुख्यालय जेनेभा, स्विट्जरल्याण्ड मा छ । १८,८७९ भन्दा धेरै कर्मचारी भएको यो आयोगले १३८ देशहरुमा काम गर्दछ। [१]
| चित्र:United Nations High Commissioner for Refugees logo.png | |
| सङ्क्षिप्त नाम | UNHCR, HCR |
|---|---|
| गठन | १४ डिसेम्बर १९५० |
| प्रकार | United Nations Programme |
| कानुनी वैद्यता | गैर-नाफामुलक |
| प्रधान कार्यालय | जेनेभा, स्विट्जरल्यान्ड |
प्रमुख | Filippo Grandi (उच्च आयुक्त ) |
मूल सङ्गठनहरू | संयुक्त राष्ट्र महासभा संयुक्त राष्ट्र आर्थिक एवम् सामाजिक परिषद् |
| वेबसाइट | unhcr.org |
पृष्ठभूमि
संयुक्त राष्ट्र शरणार्थी उच्च आयोगको स्थापना दोस्रो विश्वयुद्धबाट उत्पन्न भएको शरणार्थी संकटलाई सम्बोधन गर्न सन् १९५० मा भएको थियो । १९५१ शरणार्थी महासन्धिले एजेन्सीको कामको दायरा र कानुनी ढाँचा स्थापित गर्यो, जुन सुरुमा युद्धबाट विस्थापित भएका युरोपेलीहरूमा केन्द्रित थियो। १९५० को दशकको उत्तरार्धमा, हंगेरी विद्रोहदेखि अफ्रिका र एशियाको उपनिवेशीकरणसम्म अन्य द्वन्द्वहरूका कारण हुने विस्थापनले शरणार्थी उच्च आयोगको कार्यहरूको दायरा फराकिलो बनायो। [२] २०१५ मा यसको 65 औं वार्षिकोत्सव सम्म, एजेन्सीले विश्वभर ५ करोड भन्दा बढी शरणार्थीहरूलाई सहयोग गरेको थियो।
जुन 2020 सम्म, शरणार्थी उच्च आयोगको जिम्मामा २ करोड भन्दा धेरै शरणार्थीहरू छन्। [३] फलस्वरूप, यसको वार्षिक बजेट १९५१ मा US$३००,००० बाट २०१९ मा US$८.६ अर्ब पुगेको छ, जसले यसलाई खर्चको हिसाबले संयुक्त राष्ट्र संघको सबैभन्दा ठूलो एजेन्सीहरू मध्ये एक बनाएको छ। [३] [४] शरणार्थी उच्च आयोगको बजेटको ठूलो हिस्सा स्वैच्छिक योगदानबाट आउँछ, प्रायः सदस्य राष्ट्रहरूबाट; सबैभन्दा ठूलो दाताहरू संयुक्त राज्य अमेरिका, युरोपेली संघ र जर्मनी हुन्। [५] एजेन्सीको काममा सुरक्षा, आश्रय, स्वास्थ्य सेवा र आपतकालीन राहत, पुनर्वास र स्वदेश फिर्तामा सहयोग, र शरणार्थीहरूको तर्फबाट राष्ट्रिय र बहुपक्षीय नीतिहरूको वकालत गर्ने समावेश छ। [६]
आफ्नो कामको कदर स्वरुप, यस आयोगले सन् १९५४ र १९८१ मा दुईवटा नोबेल शान्ति पुरस्कार र सन् १९९१ मा अन्तर्राष्ट्रिय सहयोगका लागि प्रिन्स अफ अस्टुरियास पुरस्कार (Prince of Asturias Awards for International Cooperation) जितेको छ [७] यो संयुक्त राष्ट्र विकास समूह (दिगो विकासमा समर्पित संस्थाहरूको एक संघ)को सदस्य हो, । [८]
काम
पुरस्कारहरू
शरणार्थी उच्च आयोगलाई १९५४ र १९८१ मा नोबेल शान्ति पुरस्कार प्रदान गरेको थियो। सन् २०१५ मा इन्दिरा गान्धी पुरस्कार प्रदान गरिएको थियो।
सन् १९९१ मा प्रिन्स अफ अस्टुरियास अवार्ड फर इन्टरनेशनल कोअपरेशनबाट सम्मानित गरिएको थियो। [९]
कर्मचारी
२०२३ अनुसार[उद्यतन], शरणार्थी उच्च आयोगमा १८,८७९ भन्दा धेरै कर्मचारीहरू १३५ देशमा कार्यरत छन् .[१०]