Астат
| Шинж чанар | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
[Xe] 4f14 5d10 6s2 6p5 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ерөнхий | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Нэр, тэмдэг, атомын дугаар | Астат, At, 85 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Цуваа | Галоген | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Бүлэг, үе, блок | 17, 6, p | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Гадаад байдал | металлын | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| CAS дугаар | 7440-68-8 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Дэлхийн гадаргад эзлэх хэмжээ | 3 · 10−21 ppm[1] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Атомын шинж чанар [2] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Атом масс | 209,9871 u | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ковалент радиус | 150 пм | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ван дер Ваальсын радиус | 202[3] пм | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Электрон бүтэц | [Xe] 4f14 5d10 6s2 6p5 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1. Ионжилтын энерги | 920 кЖ/моль | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Физикийн шинж чанар [2] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Бодисын төлөв | хатуу | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Хайлах цэг | 575 K (302 °C) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ууршилтын дулаан | ≈ 40 кЖ/моль | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Хайлах дулаан | ≈ 6 кЖ/моль | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Дулаан дамжуулалт | 2 Вт/(м · К) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Химийн шинж чанар [2] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Исэлдэлтийн төлөв байдал | ±1, 3, 5, 7 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Цахилгаан сөрөг чанар | 2,2 (Паулын скала) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Изотопууд | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Өөр бусад изотопуудыг үзэх: Изотопуудын жагсаалт | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Аюулгүй байдлын заавар | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Цацраг идэвхт задрал | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Цацраг идэвхт элемент | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Боломжит ба хэрэглэх байдлыг харгалзан аль болох СИ-системийн нэгжүүдийг хэрэглэсэн болно. Хэрэв ямар нэгэн тайлбар байхгүй бол дээр өгөгдсөн утгууд хэвийн нөхцлийн утгууд болно. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Астат нь цацраг идэвхит химийн элемент, атомын дугаар нь 85, химийн тэмдэглэгээ нь At. Уг элемент нь галогены бүлгийн хамгийн хүнд элемет юм.
Шинж чанар
Өндөр цацраг идэвхит шинжтэй уг элементийг масс спектрометрээр тодорхойлсон байна. Хими шинжийн хувьд бусад галогенуудтай ойролцоо ба иодтой илүү төстэй[5]. Гэхдээ иодыг бодвол илүү металл шинжтэй гэж үздэг. Астат нь маш ховор, хагас задралын хугацаа нь богино тул судалгаа харьцангуй муу хийгдсэн байна. Астатын изотопиудын хамгийн урт хагас задралын хугацаа нь 8.3 цаг байдаг. Астатын задралын эцсийн бүтээгдэхүүн нь хар тугалга байна. Галогений бүлгийн элементүүдийн өнгө атом массаас хамааран бараан болдог тул астатыг хар өнгөтэй гэж таамагладаг. Астатыг халаахад хар хий (иодоос илүү бараан) ялгарна. Астатыг металлуудтай (жишээ нь натритай) ионы холбоо үүсгэнэ гэж үздэг. Мөн астат нь устөрөгчтэй нэгдэн, химийн нэгдэл үүсгэж болох ба уг нэгдэл усанд уусна. Астат нь галогений бүлгээс хамгийн бага химийн идэвхитэй элемент юм.
Түүх
Астатыг (Грек хэл: αστατος астатос буюу "тогтворгүй") Мендлеев анх таамагласан ба 1940 онд Д.Р.Корсон, К.П.МакКензи, Эмилио Серге нар Беркле дахь Калифорнийн Их Сургуульд синтезлэн гаргаж авчээ..Уг элементийг эхний үед alabamine (Ab) гэж нэрлэж байв[6].
Тархалт
Байгаль дээр астатын 3 изотопи тааралдана. Гэвч хагас задралын хугацаа маш богино тул ховор. Астат-218 (218At) нь ураны хагас задралын бүтээгдэхүүний нэг юм. 216At нь торийн, 215At нь актинигийн хагас задралын бүтээгдэхүүн болно[7]. Эдгээр байгаль дээр тааралддаг 3 изотопийн хамгийн урт хагас задралын хугацаатай (56 секунд) нь 219At.
Дэлхийн царцдас дахь нийт астатын хэмжээг 28 грамм гэж тооцсон байдаг. Генниссийн номонд хамгийн ховор элемент гэдгээрээ багтжээ.
Висмутыг альфа туяагаар бөмбөгдөж, харьцангуй урт хагас задралын хугацаатай 209At - 211At изотопиудыг гарган авч болно.
Найрлага
Астатыг бага хэмжээгээр синтезлэн гаргаж, задрахаас нь өмнө богино хугацаанд судлаж байна. Судалгааны ерөнхий чиглэл онолынх боловч эмчилгээнд ашиглаж болно гэж үзэж байна[8]. Астатыг металлуудтай (жишээ нь натритай) ионы холбоо үүсгэнэ гэж үздэг. Гэхдээ астат бусад галогений хөнгөн элементүүдээр амархан халагдана. Мөн астат нь устөрөгчтэй нэгдэн, астатгидроген үүсгэж болно. Уг нэгдэл усанд уусч, гидроастатийн хүчил үүсгэнэ.
Изотопи
Астатийн 33 цацраг идэвхит изотопи тогтоогдоод байна. Атом масс нь 191 - 223 байна. Эдгээрээс гадна 23 метастабл изотопи байж болно. Хамгийн тогтвортой изотопи нь 210At ба хагас задралын хугацаа нь 8.1 цаг, хамгийн богино нь 213At (125 наносекунд).
Хэрэглээ
Хагас задралын хугацаа маш богино тул одоогоор практик хэрэглээ байхгүй болно. Гэхдээ хүнд изотопийг нь эмнэлэгт хэрэглэх боломжийг судлаж байна.
Гадаад холбоос
Commons: Astatine – Викимедиа дуу дүрсний сан