ഷാനു ലാഹിരി

1928 ജനുവരി 23 ന് കൊൽക്കത്തയിൽ (അന്ന് കൊൽക്കത്ത) ഏഴ് സഹോദരങ്ങളുള്ള മസൂംദാർ കുടുംബത്തിൽ ഷാനു ജനിച്ചു. അമ്മ രേണുകാമോയീ മസുംദാർ നിരക്ഷരയായിരുന്നെങ്കിലും കലാവാസനയുള്ളവളായിരുന്നു. രാത്രികാലങ്ങളിൽ അവർ കാലിഗ്രാഫി അഭ്യസിച്ചു.^[3] എഴുത്തുകാരൻ കമൽ കുമാർ മജുംദാർ, ആർട്ടിസ്റ്റ് നിരോദ് മസുദാർ എന്നിവരായിരുന്നു ലാഹിരിയുടെ രണ്ട് മൂത്ത സഹോദരന്മാർ. AIFACS പ്രസിഡൻസ് ഗോൾഡ് മെഡൽ നേടിയ കോളേജിലെ ആദ്യ വിദ്യാർത്ഥിനിയായിരുന്നു അവർ. 1951-ൽ പാരീസിലെ എകോൾ ഡു ലൂവ്രെ, അക്കാഡെമി ജൂലിയൻ എന്നിവിടങ്ങളിൽ സ്കോളർഷിപ്പിൽ പഠിച്ചു. ^[1][4]

സാമൂഹ്യത്തോടുള്ള ഉത്തരവാദിത്തെക്കുറിച്ച് ലാഹിരി സദാ ബോധവതിയായിരുന്നു. തെരുവ് കുട്ടികളെ സംഘടിപ്പിച്ച് കൊൽക്കത്തയുടെ ചുവരുകളിൽ ചിത്രം വരയ്ക്കുന്നതിനായി അണിനിരത്തി. മറ്റൊരാളുടെ ജീവിതത്തിന് പ്രയോജനപ്പെടുന്നതിനായി അവർ കണ്ണുകൾ ദാനം ചെയ്തിരുന്നു.^[5]

ബംഗാൾ സ്കൂൾ ഓഫ് ആർട്ട് എന്ന പ്രസ്ഥാനത്തിലെ അംഗമായിരുന്നു ലാഹിരി. ^[2] 1950-ൽ അവരുടെ ആദ്യ ചിത്ര പ്രദർശനം നടന്നു. 1960-ൽ അവർക്ക് പാരീസിലേക്ക് പോകാൻ സ്കോളർഷിപ്പ് ലഭിച്ചു, അതിനുശേഷം ഇന്ത്യയിലും വിദേശത്തും പെയിന്റിംഗ് എക്സിബിഷനുകളുടെ ഒരു ശൃംഖല ഉണ്ടായിരുന്നു. പടിഞ്ഞാറൻ അക്കാദമിക് ജീവിതത്തെ തുടർന്ന്, ^[6] 1970 കളുടെ അവസാനത്തിൽ, രബീന്ദ്ര ഭാരതി സർവകലാശാലയിലെ ഫാക്കൽറ്റിയിൽ വിഷ്വൽ ആർട്സ് വിഭാഗത്തിൽ റീഡർ പദവിയിൽ ചേർന്നു. പിന്നീട് വിഷ്വൽ ആർട്സ് ഫാക്കൽറ്റിയുടെ പ്രധാന ഉപദേശക ആയി.^[1][7][8]

1960 കളോടെ കൊൽക്കത്തയിലുടനീളം ആർട്ടിസ്റ്റ് ഗ്രൂപ്പുകൾ രൂപീകരിക്കാൻ തുടങ്ങിയിരുന്നുവെങ്കിലും അതിലൊക്കെ വളരെ കുറച്ച് സ്ത്രീകൾ മാത്രമെ പങ്കെടുത്തിരുന്നുള്ളു. 1983-ൽ കലാകാരി കരുണ സാഹയുടെ അഭ്യർത്ഥനപ്രകാരം ലാഹിരി നഗരത്തിലെ ആദ്യത്തെ വനിതകൾക്കു മാത്രമുള്ള ആർട്ടിസ്റ്റ് ഗ്രൂപ്പ് ആരംഭിച്ചു. "ദി ഗ്രൂപ്പ്" എന്ന പേരിൽ ആരംഭിച്ച ഈ സംഘം ലാഹിരി, കരുണ സാഹ, സന്തോഷ് രോഹത്ഗി, ശ്യാമശ്രീ ബസു എന്നിവരുൾപ്പെടെ നാല് ചിത്രകാരികളും ശില്പിയായ മീര മുഖർജിയും അടങ്ങുന്നതായിരുന്നു. പ്രാദേശിക മാധ്യമങ്ങൾ ഇതിനെ പഞ്ച കന്യ (അഞ്ച് പെൺകുട്ടികൾ) എന്ന് വിളിച്ചു. കൊൽക്കത്തയിലെ അക്കാദമി ഓഫ് ഫൈൻ ആർട്‌സിലാണ് ഗ്രൂപ്പിന്റെ ആദ്യ എക്സിബിഷൻ നടന്നത്.^[1][9] 2008-ൽ ഗ്രൂപ്പ് അക്കാദമി ഓഫ് ഫൈൻ ആർട്‌സിൽ ഒരു പ്രദർശനത്തോടെ 25-ാം വാർഷികം ആഘോഷിച്ചു. ഒറിജിനൽ അംഗങ്ങളിൽ ഭൂരിഭാഗവും അപ്പോഴേക്കും മരിച്ചിരുന്നുവെങ്കിലും അതിൽ 17 അംഗ കലാകാരന്മാരും നിരവധി അതിഥി കലാകാരന്മാരും ഉണ്ടായിരുന്നു.^[9]

തന്റെ കലയിലൂടെ സമൂഹത്തിന്റെ സമകാലിക യാഥാർത്ഥ്യങ്ങളെ ലാഹിരി അഭിസംബോധന ചെയ്തു. ^[1] വ്യക്തിഗത ശൈലിയിൽ അംഗീകരിക്കപ്പെട്ട അവർ സഹ ചിത്രകാരൻ സാഹയ്‌ക്കൊപ്പം കൊൽക്കത്തയുടെ സമകാലീന കലാ രംഗത്തെ ഒരു പ്രമുഖ വനിതാ കലാകാരിയായി.^[10]

1951-ൽ അവർ AIFACS പ്രസിഡന്റ് അവാർഡ് നേടി. ^[11]           

സലാഡുകൾ വേഗത്തിൽ ശരിയാക്കുകയാണെങ്കിലോ വിശാലമായ ഭക്ഷണം തയ്യാറാക്കുകയാണെങ്കിലോ, അവർ അടുക്കളയിലും ഒരു പരീക്ഷണകാരിയാണെന്ന് അറിയപ്പെട്ടു. മകൾ ദമയന്തി ലഹ്രി പേരിട്ടിരിക്കുന്ന 'ടേബിൾഡ്' എന്ന പുസ്തകത്തിൽ പാചകക്കുറിപ്പുകൾ, പെയിന്റിംഗുകൾ, എഴുത്തുകൾ, ഡൂഡിലുകൾ എന്നിവയും ഉൾപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു.^[12]

കൊൽക്കത്തയിലുടനീളം പബ്ലിക് ആർട്ട്, ഗ്രാഫിറ്റി ആർട്ട് പ്രോജക്ടുകളിലും ലാഹിരി പങ്കാളിയായിരുന്നു. 1980 കൾ മുതൽ, നഗരത്തെ മനോഹരമാക്കുന്നതിന് തെരുവ് കുട്ടികളെയും വിദ്യാർത്ഥികളെയും കൊൽക്കത്തയുടെ ചുവരുകളിൽ വരയ്ക്കാൻ പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ചു.^[2][13]കഴിഞ്ഞ ദശകത്തിൽ നക്സലൈറ്റ് പ്രസ്ഥാനം രാഷ്ട്രീയമായി പ്രക്ഷുബ്ധമായിരുന്നു, അത് നഗരത്തിന്റെ മതിലുകൾ രാഷ്ട്രീയ പോസ്റ്ററുകളും മുദ്രാവാക്യങ്ങളും ആക്രമണാത്മക ഗ്രാഫിറ്റികളും കൊണ്ട് മൂടിയിരുന്നു. 1984-ൽ ^[7]ലാഹിരി ലാ മാർട്ടിനിയർ കൊൽക്കത്തയിലെ വിദ്യാർത്ഥികളെ കൊണ്ട് അവരുടെ സ്‌കൂൾ മതിലിനു മുകളിൽ വർണ്ണാഭമായ കലയും ചുവർച്ചിത്രങ്ങളും വരച്ചു.

• Shanu Lahiri, Works and Profile at Goa Art Gallery
• Interview – Shanu Lahiri (Bengali) at Calcuttaweb
• The Wall Event with Shanu Lahiri