വെള്ളത്തിനും ശുചീകരണത്തിനുമുള്ള മനുഷ്യാവകാശം

WHO/UNICEF ജോയിന്റ് മോണിറ്ററിംഗ് പ്രോഗ്രാം ഫോർ വാട്ടർ സപ്ലൈ ആൻഡ് സാനിറ്റേഷൻ റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തത് 663 ദശലക്ഷം ആളുകൾക്ക് മെച്ചപ്പെട്ട കുടിവെള്ള സ്രോതസ്സുകൾ ലഭ്യമല്ലെന്നും 2.4 ബില്യണിലധികം ആളുകൾക്ക് അടിസ്ഥാന ശുചിത്വ സേവനങ്ങൾ ലഭ്യമല്ലെന്നും 2015ൽ പറയുന്നു.^[15]ലോകത്തിന്റെ പല ഭാഗങ്ങളിലും ശുദ്ധജല ലഭ്യത ഒരു പ്രധാന പ്രശ്നമാണ്. സ്വീകാര്യമായ സ്രോതസ്സുകളിൽ "ഗാർഹിക കണക്ഷനുകൾ, പൊതു സ്റ്റാൻഡ് പൈപ്പുകൾ, കുഴൽക്കിണറുകൾ, സംരക്ഷിത കുഴൽ കിണറുകൾ, സംരക്ഷിത ഉറവകൾ, മഴവെള്ള ശേഖരണങ്ങൾ" എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. ^[16]ആഗോള ജനസംഖ്യയുടെ 9 ശതമാനത്തിന് വെള്ളത്തിന്റെ ലഭ്യത ഇല്ലെങ്കിലും, "പ്രത്യേകിച്ച് കാലതാമസം നേരിടുന്ന പ്രദേശങ്ങളുണ്ട്, ഉദാഹരണത്തിന്, സബ്-സഹാറൻ ആഫ്രിക്ക"^[16] "ഓരോ വർഷവും അഞ്ച് വയസ്സിന് താഴെയുള്ള ഏകദേശം 1.5 ദശലക്ഷം കുട്ടികൾ മരിക്കുകയും 443 ദശലക്ഷം സ്കൂൾ ദിനങ്ങൾ ജല-ശുചീകരണ സംബന്ധമായ അസുഖങ്ങൾ കാരണം നഷ്ടപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്നു" എന്ന് യുഎൻ കൂടുതൽ ഊന്നിപ്പറയുന്നു.^[17]

1948-ലെ സാർവത്രിക മനുഷ്യാവകാശ പ്രഖ്യാപനത്തിൽ (UDHR) കണ്ടെത്തിയ സാമ്പത്തിക, സാമൂഹിക, സാംസ്കാരിക അവകാശങ്ങൾ 1966-ലെ സാമ്പത്തിക, സാമൂഹിക, സാംസ്കാരിക അവകാശങ്ങൾ സംബന്ധിച്ച അന്താരാഷ്ട്ര ഉടമ്പടി (ICESCR) ക്രോഡീകരിച്ചു. ശുചീകരണം. എന്നിരുന്നാലും, പിന്നീടുള്ള നിരവധി അന്താരാഷ്ട്ര മനുഷ്യാവകാശ കൺവെൻഷനുകളിൽ, വെള്ളത്തിനും ശുചിത്വത്തിനുമുള്ള അവകാശങ്ങൾ വ്യക്തമായി അംഗീകരിക്കുന്ന വ്യവസ്ഥകൾ ഉണ്ടായിരുന്നു.

• സ്ത്രീകൾക്കെതിരായ എല്ലാത്തരം വിവേചനങ്ങളും ഇല്ലാതാക്കുന്നതിനുള്ള 1979 കൺവെൻഷനിൽ (CEDAW) ആർട്ടിക്കിൾ 14.2 പ്രസ്താവിക്കുന്നു. "ഗ്രാമീണ പ്രദേശങ്ങളിൽ സ്ത്രീകളോടുള്ള വിവേചനം ഇല്ലാതാക്കാൻ പുരുഷന്റെയും സ്ത്രീയുടെയും തുല്യതയുടെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ പാർട്ടികൾ ഉചിതമായ എല്ലാ നടപടികളും സ്വീകരിക്കണം. അത് ഗ്രാമവികസനത്തിൽ അവർ പങ്കാളികളാകുകയും പ്രയോജനം നേടുകയും ചെയ്യുന്നു, പ്രത്യേകിച്ച് സ്ത്രീകൾക്ക് അവകാശം ഉറപ്പാക്കും:... (h) മതിയായ ജീവിത സാഹചര്യങ്ങൾ ആസ്വദിക്കാൻ, പ്രത്യേകിച്ച് പാർപ്പിടം, ശുചിത്വം, വൈദ്യുതി, ജലവിതരണം, ഗതാഗതം, ആശയവിനിമയം എന്നിവയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട്."^[18]
• 1989-ലെ കുട്ടികളുടെ അവകാശങ്ങൾ സംബന്ധിച്ച കൺവെൻഷനിൽ (CRC) ആർട്ടിക്കിൾ 24 ഉണ്ട്, "പാർട്ടികൾ കുട്ടിയുടെ ഏറ്റവും ഉയർന്ന ആരോഗ്യ നിലവാരം ആസ്വദിക്കുന്നതിനും രോഗ ചികിത്സയ്ക്കും ആരോഗ്യ പുനരധിവാസത്തിനുമുള്ള സൗകര്യങ്ങൾക്കുമുള്ള അവകാശം അംഗീകരിക്കുന്നു ... 2 . സംസ്ഥാന പാർട്ടികൾ ഈ അവകാശത്തിന്റെ പൂർണ്ണമായ നിർവഹണം പിന്തുടരുകയും, പ്രത്യേകിച്ച്, ഉചിതമായ നടപടികൾ കൈക്കൊള്ളുകയും ചെയ്യും... (സി) പ്രാഥമിക ആരോഗ്യ പരിരക്ഷയുടെ ചട്ടക്കൂടിനുള്ളിൽ ഉൾപ്പെടെ, രോഗങ്ങളും പോഷകാഹാരക്കുറവും ചെറുക്കുന്നതിന്, മറ്റുള്ളവയിലൂടെ... ആവശ്യത്തിന് പോഷകങ്ങൾ ലഭ്യമാക്കുക. ഭക്ഷണവും ശുദ്ധമായ കുടിവെള്ളവും..."^[19]
• വികലാംഗരുടെ അവകാശങ്ങൾ സംബന്ധിച്ച 2006-ലെ കൺവെൻഷനിൽ (CRPD) ആർട്ടിക്കിൾ 28(2)(എ) ഉണ്ട്. അത് "വികലാംഗരുടെ സാമൂഹിക സംരക്ഷണത്തിനുള്ള അവകാശം പാർട്ടികൾ അംഗീകരിക്കുകയും വിവേചനം കൂടാതെ ആ അവകാശം ആസ്വദിക്കുകയും വേണം. വൈകല്യമുള്ളവർ, ശുദ്ധജല സേവനങ്ങളിൽ വികലാംഗർക്ക് തുല്യ പ്രവേശനം ഉറപ്പാക്കുന്നതിനുള്ള നടപടികൾ ഉൾപ്പെടെ, ഈ അവകാശത്തിന്റെ സാക്ഷാത്കാരം സംരക്ഷിക്കുന്നതിനും പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിനും ഉചിതമായ നടപടികൾ കൈക്കൊള്ളുകയും ഉചിതമായതും താങ്ങാനാവുന്നതുമായ സേവനങ്ങൾ, ഉപകരണങ്ങൾ, വൈകല്യവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ആവശ്യങ്ങൾക്ക് മറ്റ് സഹായങ്ങൾ എന്നിവ ലഭ്യമാക്കുകയും ചെയ്യും. ."

"ദി ഇന്റർനാഷണൽ ബിൽ ഓഫ് ഹ്യൂമൻ റൈറ്റ്സ്"- ഇതിൽ 1966: ഇന്റർനാഷണൽ കോവനന്റ് ഓൺ സിവിൽ ആൻഡ് പൊളിറ്റിക്കൽ റൈറ്റ്സ് (ICCPR); 1966: സാമ്പത്തിക, സാമൂഹിക, സാംസ്കാരിക അവകാശങ്ങൾക്കുള്ള 1966 അന്താരാഷ്ട്ര ഉടമ്പടിയുടെ (ICERS) ആർട്ടിക്കിൾ 11, 12; കൂടാതെ 1948: മനുഷ്യാവകാശങ്ങളുടെ സാർവത്രിക പ്രഖ്യാപനത്തിന്റെ (UDHR) ആർട്ടിക്കിൾ 25, ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ഡിക്രിയിൽ അംഗീകരിക്കപ്പെടേണ്ട വെള്ളത്തിനും ശുചിത്വത്തിനും മറ്റ് ജലവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട അവകാശങ്ങൾക്കുമുള്ള മനുഷ്യാവകാശത്തിന്റെ പരിണാമം രേഖപ്പെടുത്തുന്നു.^[20][21]

ഇരുപതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ അവസാനത്തിൽ വെള്ളത്തിനും ശുചീകരണത്തിനുമുള്ള മനുഷ്യാവകാശങ്ങൾ യുഎൻ അംഗീകരിക്കേണ്ടതിന്റെ പ്രാധാന്യത്തിലേക്കും പണ്ഡിതന്മാർ ശ്രദ്ധ ക്ഷണിച്ചു. വെള്ളത്തിനുള്ള മനുഷ്യാവകാശം നിർവചിക്കുന്നതിനുള്ള രണ്ട് ആദ്യകാല ശ്രമങ്ങൾ 1992-ൽ പസഫിക് യൂണിവേഴ്സിറ്റിയിലെ നിയമ പ്രൊഫസർ സ്റ്റീഫൻ മക്കഫ്രിയിൽ നിന്നും^[22] 1999-ൽ ഡോ. പീറ്റർ ഗ്ലീക്കിൽ നിന്നും ഉണ്ടായതാണ്.^[23] ഭക്ഷണത്തിനോ ഉപജീവനത്തിനോ ഉള്ള അവകാശം, ആരോഗ്യത്തിനുള്ള അവകാശം, അല്ലെങ്കിൽ ഏറ്റവും അടിസ്ഥാനപരമായി ജീവിക്കാനുള്ള അവകാശം എന്നിവയുടെ ഭാഗമായി അത്തരമൊരു അവകാശം വിഭാവനം ചെയ്യാമെന്ന് മക്കഫ്രി പ്രസ്താവിച്ചു.^[22] ഗ്ലീക്ക് കൂട്ടിച്ചേർത്തു: "അടിസ്ഥാന ജലത്തിന്റെ പ്രവേശനം അന്താരാഷ്‌ട്ര നിയമം, പ്രഖ്യാപനങ്ങൾ, സ്റ്റേറ്റ് പ്രാക്ടീസ് എന്നിവയാൽ പരോക്ഷമായും വ്യക്തമായും പിന്തുണയ്‌ക്കുന്ന ഒരു മൗലികാവകാശമാണ്."^[23]

ICESCR പാലിക്കലിന് മേൽനോട്ടം വഹിക്കുന്ന യുഎൻ കമ്മിറ്റി ഫോർ ഇക്കണോമിക്, സോഷ്യൽ, കൾച്ചറൽ റൈറ്റ്‌സ് (CESCR) 2002-ൽ ജനറൽ കമന്റ് 15-ൽ ഈ പണ്ഡിതന്മാർക്ക് സമാനമായ നിഗമനങ്ങളിൽ എത്തി.^[10] ജലത്തിനുള്ള അവകാശം മതിയായ ജീവിതനിലവാരത്തിനുള്ള അവകാശത്തിന്റെ ഭാഗമാണെന്നും ഉയർന്ന ആരോഗ്യ നിലവാരത്തിലേക്കുള്ള അവകാശവും മതിയായ പാർപ്പിടത്തിനും മതിയായ ഭക്ഷണത്തിനുമുള്ള അവകാശവുമായും ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നുവെന്ന് കണ്ടെത്തി.^[10] അത് നിർവചിക്കുന്നു, "വെള്ളത്തിനുള്ള മനുഷ്യാവകാശം, വ്യക്തികൾക്കും ഗാർഹിക ആവശ്യങ്ങൾക്കും മതിയായതും സുരക്ഷിതവും സ്വീകാര്യവും ഭൗതികമായി ആക്സസ് ചെയ്യാവുന്നതും താങ്ങാനാവുന്നതുമായ വെള്ളത്തിന് എല്ലാവർക്കും അവകാശം നൽകുന്നു. നിർജ്ജലീകരണം മൂലമുള്ള മരണം തടയുന്നതിനും ജലവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട രോഗങ്ങളുടെ അപകടസാധ്യത കുറയ്ക്കുന്നതിനും ഉപഭോഗം, പാചകം, വ്യക്തിഗത, ഗാർഹിക ശുചിത്വ ആവശ്യങ്ങൾ എന്നിവ നൽകുന്നതിനും മതിയായ അളവിൽ സുരക്ഷിതമായ വെള്ളം ആവശ്യമാണ്."^[24]പൊതുവായ അഭിപ്രായം 15 പ്രസിദ്ധീകരിച്ചതിന് ശേഷം ICESCR (ഉദാ: ജർമ്മനി; യുണൈറ്റഡ് കിംഗ്ഡം;^[25]നെതർലാൻഡ്സ്^[26])) കീഴിലുള്ള തങ്ങളുടെ ഉടമ്പടി ബാധ്യതകളുടെ ഭാഗമാകാനുള്ള വെള്ളത്തിനുള്ള അവകാശം പല രാജ്യങ്ങളും അംഗീകരിക്കുകയും ഔദ്യോഗികമായി അംഗീകരിക്കുകയും ചെയ്തു.

2005-ൽ മുൻ യുഎൻ ഉപ-കമ്മീഷൻ മനുഷ്യാവകാശങ്ങൾ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുകയും സംരക്ഷിക്കുകയും ചെയ്തു. അത് വെള്ളത്തിനും ശുചീകരണത്തിനുമുള്ള മനുഷ്യാവകാശം നേടിയെടുക്കുന്നതിനും ബഹുമാനിക്കുന്നതിനും സർക്കാരുകളെ സഹായിക്കുന്നതിനുള്ള മാർഗ്ഗനിർദ്ദേശങ്ങൾ പുറപ്പെടുവിച്ചു.^[27] ഈ മാർഗ്ഗനിർദ്ദേശങ്ങൾ 2008-ൽ സുരക്ഷിതമായ കുടിവെള്ളം, ശുചീകരണം എന്നിവയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട മനുഷ്യാവകാശ ബാധ്യതകളുടെ വിഷയത്തിൽ കാറ്ററിന ഡി ആൽബുകെർക്കിനെ ഒരു സ്വതന്ത്ര വിദഗ്ധയായി നിയമിക്കാൻ യുഎൻ മനുഷ്യാവകാശ കൗൺസിലിനെ നയിച്ചു.^[28] ശുചീകരണത്തോടുള്ള മനുഷ്യാവകാശ കടമകളുടെ രൂപരേഖ 2009-ൽ അവർ ഒരു വിശദമായ റിപ്പോർട്ട് എഴുതി. എല്ലാ സംസ്ഥാനങ്ങളും ശുചിത്വം അംഗീകരിക്കണമെന്ന് പ്രസ്താവിച്ചുകൊണ്ട് CESCR പ്രതികരിച്ചു.^[11]

തീവ്രമായ ചർച്ചകൾക്ക് ശേഷം, 122 രാജ്യങ്ങൾ 2010 ജൂലൈ 28-ന് ജനറൽ അസംബ്ലി പ്രമേയം 64/292 ൽ "ജലത്തിനും ശുചിത്വത്തിനുമുള്ള മനുഷ്യാവകാശം" ഔദ്യോഗികമായി അംഗീകരിച്ചു.^[29] വ്യക്തിഗതവും ഗാർഹികവുമായ ആവശ്യങ്ങൾക്ക് (പ്രതിദിനം ഒരാൾക്ക് 50 മുതൽ 100 ​​ലിറ്റർ വരെ വെള്ളം) ആവശ്യത്തിന് വെള്ളം ലഭ്യമാക്കാനുള്ള ഓരോ മനുഷ്യന്റെയും അവകാശം അത് അംഗീകരിച്ചു. അത് സുരക്ഷിതവും സ്വീകാര്യവും താങ്ങാവുന്നതുമായിരിക്കണം (ജലച്ചെലവ് 3% കവിയാൻ പാടില്ല. ഗാർഹിക വരുമാനം), കൂടാതെ ഭൗതികമായി ആക്‌സസ് ചെയ്യാവുന്നതും (ജലസ്രോതസ്സ് വീടിന്റെ 1,000 മീറ്ററിനുള്ളിൽ ആയിരിക്കണം, ശേഖരണ സമയം 30 മിനിറ്റിൽ കൂടരുത്)."[17] ശുദ്ധമായ കുടിവെള്ളം "പൂർണ്ണ ആസ്വാദനത്തിന് അത്യന്താപേക്ഷിതമാണെന്ന് പൊതുസഭ പ്രഖ്യാപിച്ചു. ജീവിതവും മറ്റെല്ലാ മനുഷ്യാവകാശങ്ങളും".^[17] 2010 സെപ്റ്റംബറിൽ, UN മനുഷ്യാവകാശ കൗൺസിൽ, വെള്ളത്തിനും ശുചിത്വത്തിനുമുള്ള മനുഷ്യാവകാശം മതിയായ ജീവിത നിലവാരത്തിനുള്ള അവകാശത്തിന്റെ ഭാഗമാണെന്ന് അംഗീകരിക്കുന്ന ഒരു പ്രമേയം അംഗീകരിച്ചു.^[30]

"സുരക്ഷിത കുടിവെള്ളം, ശുചിത്വം എന്നിവയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട മനുഷ്യാവകാശ ബാധ്യതകളുടെ വിഷയത്തിൽ സ്വതന്ത്ര വിദഗ്ധൻ" എന്ന നിലയിൽ കാറ്ററിന ഡി ആൽബുകെർക്കിന്റെ ഉത്തരവുകൾ വിപുലീകരിക്കുകയും 2010 ലെ പ്രമേയങ്ങൾക്ക് ശേഷം "സുരക്ഷിത കുടിവെള്ളത്തിനും ശുചിത്വത്തിനുമുള്ള മനുഷ്യാവകാശത്തെക്കുറിച്ചുള്ള പ്രത്യേക റിപ്പോർട്ടർ" എന്ന് പുനർനാമകരണം ചെയ്യുകയും ചെയ്തു. ഹ്യൂമൻ റൈറ്റ്‌സ് കൗൺസിലിലേക്കും യുഎൻ ജനറൽ അസംബ്ലിയിലേക്കുമുള്ള തന്റെ റിപ്പോർട്ടുകളിലൂടെ, വെള്ളത്തിനും ശുചീകരണത്തിനുമുള്ള മനുഷ്യാവകാശത്തിന്റെ വ്യാപ്തിയും ഉള്ളടക്കവും അവർ വ്യക്തമാക്കുന്നത് തുടർന്നു. സ്പെഷ്യൽ റിപ്പോർട്ടർ എന്ന നിലയിൽ, അവർ ഇതുപോലുള്ള വിഷയങ്ങളെ അഭിസംബോധന ചെയ്തു: ജലത്തിലും ശുചിത്വത്തിലും സംസ്ഥാനേതര സേവന വ്യവസ്ഥയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട മനുഷ്യാവകാശ ബാധ്യതകൾ (2010);^[31] ജലത്തിനും ശുചിത്വത്തിനുമുള്ള അവകാശങ്ങൾ സാക്ഷാത്കരിക്കുന്നതിനുള്ള ധനസഹായം (2011);^[32] മലിനജലം; ജലത്തിനും ശുചിത്വത്തിനുമുള്ള അവകാശങ്ങൾ സാക്ഷാത്കരിക്കുന്നതിൽ മാനേജ്മെന്റ് (2013);^[33] കൂടാതെ ജലത്തിനും ശുചിത്വത്തിനുമുള്ള അവകാശങ്ങൾ സാക്ഷാത്കരിക്കുന്നതിൽ സുസ്ഥിരതയും പിന്നോക്കാവസ്ഥയും (2013).^[34] സുരക്ഷിതമായ കുടിവെള്ളത്തിനും ശുചിത്വത്തിനും വേണ്ടിയുള്ള മനുഷ്യാവകാശങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള രണ്ടാമത്തെ പ്രത്യേക റിപ്പോർട്ടറായി 2014-ൽ ലിയോ ഹെല്ലർ നിയമിതനായി.

തുടർന്നുള്ള പ്രമേയങ്ങൾ സ്പെഷ്യൽ റിപ്പോർട്ടറുടെ ചുമതല നീട്ടുകയും ഈ അവകാശങ്ങളുടെ കാര്യത്തിൽ ഓരോ സംസ്ഥാനത്തിന്റെയും പങ്ക് നിർവചിക്കുകയും ചെയ്തു. 2015ലെ ഏറ്റവും പുതിയ പൊതുസമ്മേളന പ്രമേയം 7/169 "സുരക്ഷിത കുടിവെള്ളത്തിനും ശുചിത്വത്തിനുമുള്ള മനുഷ്യാവകാശങ്ങളുടെ പ്രഖ്യാപനം" എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്നു.^[9] വെള്ളത്തിനുള്ള അവകാശവും ശുചിത്വത്തിനുള്ള അവകാശവും തമ്മിലുള്ള വ്യത്യാസം ഇത് അംഗീകരിച്ചു. വെള്ളത്തിനുള്ള അവകാശവുമായി താരതമ്യം ചെയ്യുമ്പോൾ ശുചിത്വത്തിനുള്ള അവകാശം അവഗണിക്കപ്പെടുമെന്ന ആശങ്കയെ തുടർന്നാണ് ഈ തീരുമാനം.^[35]

Sawhoyamaxa Indigenous Community v. Paraguay എന്ന ഇന്റർ-അമേരിക്കൻ കോടതി ഓഫ് ഹ്യൂമൻ റൈറ്റ്‌സ് കേസിൽ വെള്ളത്തിനുള്ള അവകാശം പരിഗണിക്കപ്പെട്ടു.^[36] പൂർവ്വികരുടെ ഭൂമിയിൽ തദ്ദേശീയ സമൂഹങ്ങളുടെ സ്വത്തവകാശം അംഗീകരിക്കുന്നതിൽ സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ പരാജയം ഉൾപ്പെട്ടതാണ് പ്രശ്നങ്ങൾ. 1991-ൽ, സംസ്ഥാനം തദ്ദേശീയരായ സാഹോയാമാക്‌സ സമൂഹത്തെ ഭൂമിയിൽ നിന്ന് നീക്കം ചെയ്തു. അതിന്റെ ഫലമായി അവർക്ക് വെള്ളം, ഭക്ഷണം, സ്‌കൂൾ വിദ്യാഭ്യാസം, ആരോഗ്യ സേവനങ്ങൾ തുടങ്ങിയ അടിസ്ഥാന അവശ്യ സേവനങ്ങളിലേക്കുള്ള പ്രവേശനം നഷ്ടപ്പെട്ടു.^[36] ഇത് അമേരിക്കൻ കൺവെൻഷൻ ഓൺ ഹ്യൂമൻ റൈറ്റ്സിന്റെ പരിധിയിൽ വന്നു; ജീവിക്കാനുള്ള അവകാശത്തിൽ കടന്നുകയറുന്നു.^[37]ഭൂമിയിലേക്കുള്ള പ്രവേശനത്തിന്റെ ഭാഗമായി ഈ അവകാശത്തിൽ വെള്ളം ഉൾപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. സമൂഹം അവരുടെ ഭൂമി തിരിച്ചുനൽകുന്ന പ്രക്രിയയിലായിരിക്കെ, ഭൂമി തിരികെ നൽകണമെന്നും നഷ്ടപരിഹാരം നൽകണമെന്നും അടിസ്ഥാന സാധനങ്ങളും സേവനങ്ങളും നടപ്പാക്കണമെന്നും കോടതികൾ ആവശ്യപ്പെട്ടു.^[38]

ഇന്റർനാഷണൽ സെന്റർ ഫോർ സെറ്റിൽമെന്റ് ഓഫ് ഇൻവെസ്റ്റ്‌മെന്റ് ഡിസ്പ്യൂട്ട്സ് (ICSID)-ൽ നിന്നുള്ള ഇനിപ്പറയുന്ന കേസുകൾ ജലപാതകളുടെ അറ്റകുറ്റപ്പണികൾക്കായി സർക്കാരുകളും കോർപ്പറേഷനുകളും തമ്മിൽ സ്ഥാപിച്ചിട്ടുള്ള കരാറുകളെക്കുറിച്ചാണ്. ഈ കേസുകൾ നിക്ഷേപത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ചോദ്യങ്ങൾ പരിഗണിക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും, വിധികളിൽ ജലത്തിനുള്ള അവകാശത്തിന്റെ പരോക്ഷ സ്വാധീനം പ്രാധാന്യമർഹിക്കുന്നതായി വ്യാഖ്യാതാക്കൾ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു.^[39] 1990-കളിൽ തുടങ്ങി ജല സ്വകാര്യവൽക്കരണം കുതിച്ചുയരുകയും 2000-കളിൽ സ്വകാര്യവൽക്കരണത്തിന്റെ ഗണ്യമായ വളർച്ച തുടരുകയും ചെയ്തുവെന്ന് ലോക ബാങ്ക് ഡാറ്റ കാണിക്കുന്നു.^[40]

ഐസിഎസ്ഐഡിയിലെ വെള്ളത്തിനുള്ള അവകാശത്തെ സംബന്ധിച്ച ആദ്യത്തെ ശ്രദ്ധേയമായ കേസ് അസുറിക്സ് കോർപ്പറേഷൻ v. അർജന്റീനയുടേതാണ്.^[41] വിവിധ പ്രവിശ്യകളിലെ ജലവിതരണം നടത്തുന്നതിന് കക്ഷികൾ തമ്മിലുള്ള 30 വർഷത്തെ കരാറിൽ നിന്ന് ഉണ്ടാകുന്ന പൊരുത്തക്കേടുകൾ സംബന്ധിച്ച് അർജന്റീനിയൻ റിപ്പബ്ലിക്കും അസുറിക്സ് കോർപ്പറേഷനും തമ്മിൽ തർക്കമുണ്ടായിരുന്നു. നഷ്ടപരിഹാരത്തിനായുള്ള വ്യവഹാര വേളയിൽ ജലത്തിനുള്ള അവകാശം സംബന്ധിച്ച ഒരു പരിഗണന പരോക്ഷമായി നടത്തപ്പെടുന്നു. അവിടെ നിക്ഷേപത്തിന്റെ വിപണി മൂല്യത്തിൽ ന്യായമായ വരുമാനം Azurix-ന് അവകാശപ്പെട്ടതായി കണക്കാക്കപ്പെട്ടു. ഇത് ആവശ്യപ്പെട്ട 438.6 മില്യൺ യുഎസ് ഡോളറിന് പകരം, ജലത്തിന്റെ വില വർദ്ധനയുടെ പരിധിയും നല്ല രീതിയിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്ന ശുദ്ധജല സംവിധാനം ഉറപ്പാക്കാൻ ആവശ്യമായ മെച്ചപ്പെടുത്തലുകളും കണക്കിലെടുക്കുമ്പോൾ, ന്യായമായ ഒരു ബിസിനസ്സ് വ്യക്തിക്ക് ഇത്തരമൊരു വരുമാനം പ്രതീക്ഷിക്കാനാവില്ലെന്ന് ചൂണ്ടിക്കാട്ടി.^[42]

രണ്ടാമതായി, ഐസിഎസ്ഐഡി നേരിട്ട സമാനമായ ഒരു കേസ് ബൈവാട്ടർ ഗൗഫ് ലിമിറ്റഡ് വേഴ്സസ് ടാൻസാനിയയാണ്.^[43] ഇത് വീണ്ടും ഇത്തവണ യുണൈറ്റഡ് റിപ്പബ്ലിക് ഓഫ് ടാൻസാനിയ ഗവൺമെന്റുമായുള്ള കരാർ തർക്കത്തിൽ ഒരു സ്വകാര്യ വാട്ടർ കമ്പനിയുടെ കേസായിരുന്നു. ദാർ എസ് സലാം ജലസംവിധാനത്തിന്റെ പ്രവർത്തനത്തിനും പരിപാലനത്തിനുമായിരുന്നു ഈ കരാർ. 2005 മെയ് മാസത്തിൽ, പെർഫോമൻസ് ഗ്യാരന്റി പാലിക്കുന്നതിൽ പരാജയപ്പെട്ടതിന്റെ പേരിൽ ബൈവാട്ടർ ഗൗഫുമായുള്ള കരാർ ടാൻസാനിയ സർക്കാർ അവസാനിപ്പിച്ചു. 2008 ജൂലൈയിൽ, ബൈവാട്ടർ ഗൗഫുമായുള്ള കരാർ ടാൻസാനിയ സർക്കാർ ലംഘിച്ചുവെന്ന് പ്രഖ്യാപിച്ചുകൊണ്ട് ട്രിബ്യൂണൽ ഈ കേസിൽ തീരുമാനം പുറപ്പെടുവിച്ചു.^[44] എന്നിരുന്നാലും, തർക്കത്തിൽ പൊതുതാൽപ്പര്യ ആശങ്കകൾ പരമപ്രധാനമാണെന്ന് അംഗീകരിച്ചുകൊണ്ട് ബൈവാട്ടറിന് സാമ്പത്തിക നഷ്ടപരിഹാരം നൽകിയില്ല^[45].

അത് നടപ്പിലാക്കാൻ കഴിയുന്ന ഒരു അന്താരാഷ്‌ട്ര സംഘം ഇല്ലെങ്കിൽ, ജലത്തിനുള്ള മനുഷ്യാവകാശം ദേശീയ കോടതികളുടെ പ്രവർത്തനത്തെ ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു.^[46] സാമ്പത്തികവും സാമൂഹികവും സാംസ്കാരികവുമായ അവകാശങ്ങളുടെ (ESCR) ഭരണഘടനാവൽക്കരണത്തിലൂടെയാണ് ഇതിന്റെ അടിസ്ഥാനം സ്ഥാപിക്കപ്പെട്ടത്: "നിർദേശക തത്വങ്ങൾ" എന്ന നിലയിൽ ലക്ഷ്യങ്ങളുള്ളതും പലപ്പോഴും ന്യായീകരിക്കാനാകാത്തതുമാണ്; അല്ലെങ്കിൽ കോടതികൾ മുഖേന പ്രത്യക്ഷമായി സംരക്ഷിക്കപ്പെടുന്നതും നടപ്പിലാക്കാവുന്നതുമാണ്.^[47]

ദക്ഷിണാഫ്രിക്കയിൽ, ജലത്തിനുള്ള അവകാശം ഭരണഘടനയിൽ ഉൾപ്പെടുത്തുകയും സാധാരണ ചട്ടങ്ങൾ വഴി നടപ്പിലാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. "സബ്‌സിഡിയറി ലെജിസ്ലേഷൻ മോഡൽ" എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഭരണഘടനാവൽക്കരണത്തിന്റെ രണ്ടാമത്തെ സാങ്കേതികതയിൽ നേരിയ മാറ്റം വരുത്തിയതിന്റെ തെളിവാണിത്. ഇതിനർത്ഥം, ഉള്ളടക്കത്തിന്റെ വലിയൊരു ഭാഗവും അവകാശത്തിന്റെ നിർവഹണവും ചില ഭരണഘടനാപരമായ നിലപാടുകളോടെയുള്ള ഒരു സാധാരണ ആഭ്യന്തര നിയമമാണ്.^[48]

കോടതികൾ അങ്ങനെ ചെയ്ത ആദ്യത്തെ ശ്രദ്ധേയമായ കേസ് റസിഡന്റ്‌സ് ഓഫ് ബോൺ വിസ്റ്റ മാൻഷൻസ് v. സതേൺ മെട്രോപൊളിറ്റൻ ലോക്കൽ കൗൺസിൽ ആയിരുന്നു.^[49] വാട്ടർ ചാർജ് അടയ്ക്കുന്നതിൽ പരാജയപ്പെട്ടതിനെത്തുടർന്ന് ലോക്കൽ കൗൺസിൽ ജലവിതരണം വിച്ഛേദിച്ചതിനെത്തുടർന്ന്, ഒരു ബ്ലോക്കിലെ ഫ്ലാറ്റുകളിലെ (ബോൺ വിസ്ത മാൻഷൻസ്) താമസക്കാരാണ് കേസ് കൊണ്ടുവന്നത്. ദക്ഷിണാഫ്രിക്കൻ ഭരണഘടനയ്ക്ക് അനുസൃതമായി, ഭരണഘടനാപരമായി എല്ലാ വ്യക്തികൾക്കും വെള്ളം ഒരു അവകാശമായി ലഭിക്കണമെന്ന് കോടതി അഭിപ്രായപ്പെട്ടു.^[50]

തീരുമാനത്തിനുള്ള കൂടുതൽ ന്യായവാദം, ഭക്ഷ്യാവകാശത്തെക്കുറിച്ചുള്ള UN കമ്മിറ്റിയുടെ സാമ്പത്തിക, സാമൂഹിക, സാംസ്കാരിക അവകാശങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള പൊതുവായ അഭിപ്രായം 12 അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ളതാണ്. ഇത് നടപ്പിലാക്കാതെ, മതിയായ ഭക്ഷണത്തിനുള്ള നിലവിലുള്ള ലഭ്യത നിരീക്ഷിക്കുകയും ബഹുമാനിക്കുകയും ചെയ്യേണ്ട ബാധ്യത കരാറിലെ കക്ഷികളുടെമേൽ അടിച്ചേൽപ്പിക്കുന്നു.^[51]

ദക്ഷിണാഫ്രിക്കൻ ജല സേവന നിയമത്തിന്റെ "ന്യായവും ന്യായയുക്തവുമായ" ആവശ്യകതകൾ പാലിക്കാത്ത, നിലവിലുള്ള ജലസ്രോതസ്സ് നിർത്തലാക്കുന്നത് നിയമവിരുദ്ധമാണെന്ന് കോടതി കണ്ടെത്തി.^[52] ഈ തീരുമാനം യുഎൻ ജനറൽ കമന്റ് നമ്പർ 15 അംഗീകരിക്കുന്നതിന് മുമ്പുള്ളതാണ് എന്നത് ശ്രദ്ധിക്കേണ്ടതാണ്.^[53]

നൽകേണ്ട വെള്ളത്തിന്റെ അളവ് മസിബുക്കോ v. സിറ്റി ഓഫ് ജോഹന്നാസ്ബർഗിൽ കൂടുതൽ ചർച്ച ചെയ്യപ്പെട്ടു.^[54] സോവെറ്റോയിലെ ഏറ്റവും പഴയ പ്രദേശങ്ങളിലൊന്നായ ഫിരിയിലേക്ക് പൈപ്പുകൾ വഴി വെള്ളം വിതരണം ചെയ്യുന്നതിനെ ചുറ്റിപ്പറ്റിയാണ് കേസ്. ഈ കേസ് രണ്ട് പ്രധാന പ്രശ്‌നങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു: സൗജന്യ അടിസ്ഥാന ജലവിതരണം സംബന്ധിച്ച നഗരത്തിന്റെ നയം, നഗരത്തിലെ ഓരോ അക്കൗണ്ട് ഉടമയ്ക്കും പ്രതിമാസം 6 കിലോ ലിറ്റർ എന്ന നയം ദക്ഷിണാഫ്രിക്കൻ ഭരണഘടനയുടെ 27-ാം വകുപ്പുമായോ ജലസേവനത്തിന്റെ നിയമം 11-ാം വകുപ്പുമായോ വിരുദ്ധമായിരുന്നു.^[55]പ്രീ-പെയ്ഡ് വാട്ടർ മീറ്ററുകൾ സ്ഥാപിക്കുന്നത് നിയമാനുസൃതമാണോ അല്ലയോ എന്നതാണ് രണ്ടാമത്തെ പ്രശ്നം. മീറ്ററുകൾ സ്ഥാപിക്കാൻ നഗരത്തിലെ ഉപനിയമത്തിൽ വ്യവസ്ഥയില്ലെന്നും അവ സ്ഥാപിച്ചത് നിയമവിരുദ്ധമാണെന്നും ഹൈക്കോടതിയിൽ വാദിച്ചു. കൂടാതെ, സൗജന്യ അടിസ്ഥാന ജലവിതരണം അവസാനിച്ചതിന് ശേഷം, മീറ്ററുകൾ താമസസ്ഥലത്തേക്ക് ജലവിതരണം നിർത്തിയതിനാൽ, ഇത് നിയമവിരുദ്ധമായി ജലവിതരണം നിർത്തലാക്കുന്നതായി കണക്കാക്കപ്പെട്ടു. ഫിരിയിലെ താമസക്കാർക്ക് പ്രതിദിനം ഒരാൾക്ക് 50 ലിറ്റർ സൗജന്യ അടിസ്ഥാന ജലവിതരണം നൽകണമെന്ന് കോടതി പറഞ്ഞു.^[56]ദക്ഷിണാഫ്രിക്കയിലെ ജോഹന്നാസ്ബർഗിലെ വിറ്റ്വാട്ടർസ്‌റാൻഡ് സർവകലാശാലയിലെ സെന്റർ ഫോർ അപ്ലൈഡ് ലീഗൽ സ്റ്റഡീസിന്റെ (സിഎഎൽഎസ്) പ്രവർത്തനവും കാലിഫോർണിയയിലെ ഓക്‌ലൻഡിലുള്ള പസഫിക് ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ടും ഈ കേസിലെ പ്രവർത്തനത്തിന് 2008ലെ ബിസിനസ് എത്തിക്‌സ് നെറ്റ്‌വർക്ക് ബെന്നി അവാർഡ് പങ്കിട്ടു.^[57] പസഫിക് ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട്, ഡോ. പീറ്റർ ഗ്ലീക്കിന്റെ, വെള്ളത്തിനുള്ള മനുഷ്യാവകാശത്തെ നിർവചിക്കുകയും, ജലത്തിനായുള്ള മനുഷ്യന്റെ അടിസ്ഥാന ആവശ്യങ്ങൾ കണക്കാക്കുകയും ചെയ്യുന്നതിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിലാണ് നിയമപരമായ സാക്ഷ്യം നൽകിയത്.^[58]

ദക്ഷിണാഫ്രിക്കൻ നാഷണൽ സ്റ്റാൻഡേർഡിൽ മിനിമം സെറ്റ് നൽകാനുള്ള നഗരത്തിന്റെ ബാദ്ധ്യതയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് നിയമത്തിന്റെ ഒരു വസ്തുതാപരമായ പിഴവിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിലാണ് നഗരത്തിന്റെ ജലനയം രൂപീകരിച്ചതെന്ന് വമ്പിച്ച പ്രതികൾ സുപ്രീം കോടതി ഓഫ് അപ്പീലിൽ (എസ്‌സി‌എ) കേസ് എടുത്തു. അതിനാൽ അത് മാറ്റിവെക്കപ്പെട്ടു.^[59] ഭരണഘടനയുടെ 27-ാം വകുപ്പിന് അനുസൃതമായി മാന്യമായ മനുഷ്യ നിലനിൽപ്പിനുള്ള അളവ് യഥാർത്ഥത്തിൽ ഒരാൾക്ക് പ്രതിദിനം 50 ലിറ്ററിന് പകരം 42 ലിറ്ററാണെന്നും കോടതി നിരീക്ഷിച്ചു. വാട്ടർ മീറ്ററുകൾ സ്ഥാപിക്കുന്നത് നിയമവിരുദ്ധമാണെന്ന് SCA പ്രഖ്യാപിച്ചു. എന്നാൽ സ്ഥിതിഗതികൾ ശരിയാക്കാൻ നഗരത്തിന് അവസരം നൽകുന്നതിനായി ഉത്തരവ് രണ്ട് വർഷത്തേക്ക് താൽക്കാലികമായി നിർത്തിവച്ചു.^[60]

പ്രശ്‌നങ്ങൾ ഭരണഘടനാ കോടതിയിലേക്ക് പോയി. ഭരണഘടന സൃഷ്ടിച്ച ഡ്യൂട്ടി പ്രകാരം, ലഭ്യമായ വിഭവത്തിനുള്ളിൽ ജലം ലഭ്യമാക്കാനുള്ള അവകാശത്തിന്റെ നേട്ടം സാക്ഷാത്കരിക്കുന്നതിന് ന്യായമായ നിയമനിർമ്മാണവും മറ്റ് നടപടികളും സംസ്ഥാനം ക്രമാനുഗതമായി കൈക്കൊള്ളണമെന്ന് വിധിച്ചു. ഗവൺമെന്റിന്റെ ലെജിസ്ലേച്ചറിനും എക്സിക്യൂട്ടീവ് സ്ഥാപനത്തിനും അവരുടെ ബജറ്റുകളുടെ അലവൻസിനുള്ളിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്നത് ഒരു വിഷയമാണെന്നും അവരുടെ പരിപാടികളുടെ സൂക്ഷ്മപരിശോധന ജനാധിപത്യ ഉത്തരവാദിത്തത്തിന്റെ കാര്യമാണെന്നും ഭരണഘടനാ കോടതി അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. അതിനാൽ, ചട്ടം 3(b) നിർവചിച്ചിട്ടുള്ള ഏറ്റവും കുറഞ്ഞ ഉള്ളടക്കം ഭരണഘടനാപരമായി ബോഡികളെ മുകളിലേക്ക് വ്യതിചലിപ്പിക്കുന്നതാണ്, കൂടാതെ സർക്കാർ നടപ്പിലാക്കാൻ നടപടികൾ സ്വീകരിച്ചിട്ടുള്ള ഏതെങ്കിലും സാമൂഹികവും സാമ്പത്തികവുമായ അവകാശത്തിന്റെ നേട്ടം കോടതി നിർണ്ണയിക്കുന്നത് അനുചിതമാണ്. ^[61] ഗവൺമെന്റ് സ്വീകരിച്ച നടപടികൾ ന്യായമാണോ, ഗവൺമെന്റ് അതിന്റെ നയങ്ങൾ പതിവ് അവലോകനത്തിന് വിധേയമാക്കുന്നുണ്ടോ എന്നതിലാണ് കോടതികൾ അവരുടെ അന്വേഷണം കേന്ദ്രീകരിച്ചത്.^[48] "അനാവശ്യമായി പരിമിതപ്പെടുത്തുന്ന ജുഡീഷ്യൽ ഡിഫറൻസ് എന്ന ആശയം" വിന്യസിച്ചതിന് ഈ വിധി വിമർശിക്കപ്പെട്ടു.^[62]

ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടനയിൽ ഇത് വ്യക്തമായി സംരക്ഷിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിലും, ജീവിക്കാനുള്ള അവകാശത്തിൽ സുരക്ഷിതവും മതിയായതുമായ ജലത്തിനുള്ള അവകാശവും ഉൾപ്പെടുന്നുവെന്ന് കോടതികൾ വ്യാഖ്യാനിച്ചിട്ടുണ്ടെന്ന് ജലത്തിനുള്ള അവകാശവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട രണ്ട് കേസുകൾ വ്യക്തമാക്കുന്നു.^[63]

ഹരിയാന സംസ്ഥാനം ജലസേചനത്തിനായി ജമുന നദി ഉപയോഗിക്കുന്നതിനാൽ ഡൽഹി നിവാസികൾക്ക് കുടിവെള്ള ആവശ്യത്തിന് ജലം ആവശ്യമായതിനാൽ ഇവിടെ ജല ഉപയോഗ തർക്കം ഉടലെടുത്തു. ഗാർഹിക ഉപയോഗം ജലത്തിന്റെ വാണിജ്യ ഉപയോഗത്തെ മറികടക്കുന്നു എന്ന് ന്യായവാദം ചെയ്യപ്പെട്ടു. ഉപഭോഗത്തിനും ഗാർഹിക ഉപയോഗത്തിനും ആവശ്യമായ വെള്ളം ഡൽഹിയിൽ എത്തിക്കാൻ ഹരിയാന അനുവദിക്കണമെന്ന് കോടതി വിധിച്ചു.^[64]

സുഭാഷ് കുമാർ v. സ്റ്റേറ്റ് ഓഫ് ബീഹാർ എന്ന കേസും ശ്രദ്ധേയമാണ്. അവിടെ വാഷറികളിൽ നിന്ന് ബൊക്കാറോ നദിയിലേക്ക് ചെളി പുറന്തള്ളുന്നതിനെതിരെ പൊതുതാൽപ്പര്യ വ്യവഹാരത്തിലൂടെ ഹർജി നൽകിയിരുന്നു. ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടനയുടെ ആർട്ടിക്കിൾ 21 പ്രകാരം സംരക്ഷിക്കപ്പെടുന്ന ജീവിക്കാനുള്ള അവകാശത്തിൽ മലിനീകരണമില്ലാത്ത ജലം ആസ്വദിക്കാനുള്ള അവകാശവും ഉൾപ്പെടുന്നുവെന്ന് കോടതികൾ കണ്ടെത്തി.^[65] വസ്‌തുതകളുടെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ കേസ് പരാജയപ്പെട്ടു. പൊതുതാൽപ്പര്യത്തിനല്ല, ഹരജിക്കാരന്റെ വ്യക്തിപരമായ താൽപ്പര്യത്തിനായാണ് ഹർജി ഫയൽ ചെയ്തിരിക്കുന്നതെന്നും അതിനാൽ വ്യവഹാരം തുടരുന്നത് പ്രക്രിയയുടെ ദുരുപയോഗത്തിന് തുല്യമാകുമെന്നും വിധിച്ചു.^[64]

മനുഷ്യൻ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ജീവജാലങ്ങളുടെ നിലനിൽപ്പിന് ജലം അത്യന്താപേക്ഷിതമാണ്. അതിനാൽ, ശുദ്ധവും മതിയായ അളവിലുള്ളതുമായ ജലത്തിന്റെ ലഭ്യത അനിഷേധ്യമായ മനുഷ്യാവകാശമാണ്. അതിനാൽ, ഇക്കോ നീഡ്‌സ് ഫൗണ്ടേഷൻ (ENF) ജലത്തിനുള്ള അവകാശം (പ്രതിശീർഷ മിനിമം അളവ് ജലത്തിന്റെ ഉറപ്പോടെ) ഉചിതമായ പ്രകടമായ നിയമ വ്യവസ്ഥയിലൂടെ അംഗീകരിക്കേണ്ടത് ആവശ്യമാണെന്ന് കരുതുന്നു. ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ അതിന്റെ നിരവധി ഉടമ്പടികളോടെ എല്ലാ പൗരന്മാർക്കും തുല്യമായ ജലവിതരണം ഉറപ്പാക്കാൻ എല്ലാ രാജ്യങ്ങൾക്കും നിർബന്ധമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. അതനുസരിച്ച്, 1927-ൽ ഡോ. ബാബാസാഹെബ് അംബേദ്കർ ("ആധുനിക ഇന്ത്യയുടെ പിതാവ്") ലോകത്തിലെ ആദ്യത്തെ വെള്ളത്തിനായുള്ള സത്യാഗ്രഹത്തിന് നേതൃത്വം നൽകിയ മാർച്ച് 20-ന് ലോക ജലദിനം ആചരിക്കാനും പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കാനും ENF ആരംഭിച്ചു. ജലത്തിനുള്ള സാർവത്രിക അവകാശം സ്ഥാപിക്കുന്ന പ്രത്യേക നിയമനിർമ്മാണം സ്വീകരിക്കണമെന്ന് ജലദിനം ആവശ്യപ്പെടുന്നു. സ്ഥാപകനായ ഡോ. പ്രിയാനന്ദ് അഗലെയുടെ മാർഗനിർദേശപ്രകാരം, ഇന്ത്യൻ പൗരന്മാർക്ക് വെള്ളത്തിനുള്ള അവകാശം ഉറപ്പാക്കാൻ ENF വിവിധങ്ങളായ നിരവധി പരിപാടികൾ സംഘടിപ്പിക്കുന്നു.^[66]

ESCR ഇപ്പോൾ ന്യൂസിലാൻഡിൽ മനുഷ്യാവകാശങ്ങളോ ബിൽ ഓഫ് റൈറ്റ്‌സ് ആക്റ്റുകളോ മുഖേന വ്യക്തമായി സംരക്ഷിക്കപ്പെട്ടിട്ടില്ല. അതിനാൽ ജലത്തിനുള്ള അവകാശം അവിടെ നിയമപ്രകാരം സംരക്ഷിക്കപ്പെടുന്നില്ല.^[67] സാമ്പത്തിക, സാമൂഹിക, സാംസ്കാരിക അവകാശങ്ങളുടെ നിയമപരമായ നിലയ്ക്ക് ഈ രാജ്യം കൂടുതൽ പരിഗണന നൽകുമെന്ന് ന്യൂസിലാൻഡ് ലോ സൊസൈറ്റി അടുത്തിടെ സൂചിപ്പിച്ചിരുന്നു.^[68]

ന്യൂയോർക്കിലെ പിൽചെൻ v. സിറ്റി ഓഫ് ഓബർണിൽ, ഡയാൻ പിൽചെൻ എന്ന അവിവാഹിതയായ മാതാവ് അടച്ചുപൂട്ടിയ ഒരു വീട്ടിൽ വാടകയ്ക്ക് താമസിക്കുകയായിരുന്നു. ആ വീടിന്റെ ഉടമ (ഗൃഹനാഥൻ) കുറച്ചുകാലമായി വാട്ടർ ബിൽ അടയ്ക്കുന്നതിൽ പരാജയപ്പെട്ടു. ഭൂവുടമയുടെ കുടിശ്ശികയ്ക്കായി ഓബർൺ നഗരം പിൽച്ചെന് ബിൽ നൽകി. ഈ കടങ്ങൾ വീട്ടാൻ കഴിയാതെ വന്നപ്പോൾ അവരുടെ ജലസേചനം അറിയിപ്പ് കൂടാതെ ആവർത്തിച്ച് അടച്ചുപൂട്ടുകയും വീട് വാസയോഗ്യമല്ലാതാക്കുകയും ചെയ്തു. നഗരം വീടിനെ അപലപിക്കുകയും പിൽച്ചനെയും അവരുടെ കുട്ടിയെയും പുറത്തുപോകാൻ നിർബന്ധിക്കുകയും ചെയ്തു. വ്യവഹാരത്തിൽ ന്യൂയോർക്കിലെ പബ്ലിക് യൂട്ടിലിറ്റി ലോ പ്രോജക്ട് (പിയുഎൽപി) പിൽചെനെ പ്രതിനിധീകരിച്ചു. പകരം കുപ്പിവെള്ളം ഉപയോഗിക്കാമെന്നതിനാൽ വെള്ളം ഭരണഘടനാപരമായ അവകാശമല്ലെന്ന് വാദിക്കാൻ ഓബർൺ സിറ്റി പരാജയപ്പെട്ടു. ഇത് അസംബന്ധമാണെന്ന് PULP വാദിച്ചു. 2010-ൽ, പിൽചെൻ സംഗ്രഹ വിധിയിൽ വിജയിച്ചു. അതിൽ വെള്ളം അടച്ചുപൂട്ടുന്നത് അവരുടെ ഭരണഘടനാപരമായ അവകാശങ്ങളുടെ ലംഘനമാണെന്നും, ജല ബില്ലുകൾ അടയ്ക്കുന്നതിൽ ബന്ധമില്ലാത്ത കക്ഷിയുടെ കാലതാമസം കാരണം പിൽച്ചെന് ബില്ല് നൽകാനും വെള്ളം തടയാനും കഴിഞ്ഞില്ല. ^[69][70]

2016-ൽ, സ്റ്റാൻഡിംഗ് റോക്ക് സിയോക്സ് ട്രൈബ് v. യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സ് ആർമി കോർപ്സ് ഓഫ് എഞ്ചിനീയേഴ്സ് എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഒരു പ്രമുഖ കേസ് ഉണ്ടായിരുന്നു. അവിടെ സിയോക്സ് ട്രൈബ് ഡക്കോട്ട ആക്സസ് പൈപ്പ്ലൈൻ (DAPL) കെട്ടിടത്തെ വെല്ലുവിളിച്ചു. ഈ അസംസ്‌കൃത എണ്ണ പൈപ്പ്‌ലൈൻ നാല് സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ വ്യാപിക്കുന്നു. അതിൽ നോർത്ത് ഡക്കോട്ടയുടെ ആരംഭം ഉൾപ്പെടുന്നു. തുടർന്ന് സൗത്ത് ഡക്കോട്ടയിലൂടെയും അയോവയിലൂടെയും കടന്നുപോയി ഇല്ലിനോയിസിൽ അവസാനിക്കുന്നു. നോർത്ത്, സൗത്ത് ഡക്കോട്ടയുടെ അതിർത്തിയോട് ചേർന്നാണ് സ്റ്റാൻഡിംഗ് റോക്ക് റിസർവേഷൻ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. അതിൽ നിന്ന് അര മൈലിനുള്ളിലാണ് പൈപ്പ്ലൈൻ നിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്നത്. സംവരണത്തിന് സമീപം പൈപ്പ് ലൈൻ നിർമ്മിച്ചതിനാൽ, തടാകത്തിലൂടെ പൈപ്പ് ലൈൻ നേരിട്ട് കടന്നുപോകുന്നില്ലെങ്കിലും, ഓഹെ തടാകത്തിന്റെ ചരിത്രപരവും സാംസ്കാരികവുമായ പ്രാധാന്യത്തിന് കോട്ടം തട്ടുമെന്ന് ഗോത്രവർഗക്കാർ ഭയപ്പെട്ടു. ഓഹെ തടാകം സിയോക്‌സ് ഗോത്രവർഗ്ഗക്കാർക്ക് കുടിവെള്ളം, ശുചിത്വം തുടങ്ങിയ അടിസ്ഥാന ജലം നൽകുന്നു.^[71] എണ്ണ പൈപ്പ്‌ലൈനിന്റെ നിർമ്മാണം അർത്ഥമാക്കുന്നത്, ഓഹെ തടാകത്തിലേക്ക് എണ്ണ ചോർച്ച ഉണ്ടാകാനുള്ള സാധ്യത കൂടുതലാണെന്നാണ്. ഇത് ഗോത്രവർഗത്തെ ആശങ്കയിലാഴ്ത്തി.^[71] പൈപ്പ് ലൈൻ സൃഷ്ടിക്കുന്നത് ദേശീയ പരിസ്ഥിതി നയ നിയമത്തിന്റെയും ദേശീയ ചരിത്ര സംരക്ഷണ നിയമത്തിന്റെയും ലംഘനമാണെന്ന് അവർ വിശ്വസിച്ചതിനാൽ സിയോക്സ് ട്രൈബ് ഡിഎപിഎൽ കമ്പനിക്കെതിരെ കേസെടുത്തു.^[72] 2016-ലെ ബ്രീഫിംഗിന് ശേഷം, കോടതിക്ക് ഒരു നിഗമനത്തിലെത്താൻ കഴിഞ്ഞില്ല. അതിനാൽ അധിക ബ്രീഫിംഗുകൾ നടത്താൻ കോടതി തീരുമാനിച്ചു.^[71] 2017-ലെ 5 ബ്രീഫിംഗുകൾക്കും 2018-ൽ 1 ബ്രീഫിംഗിനും ശേഷം, പൈപ്പ് ലൈൻ നിർമ്മിക്കാൻ കോടതി അനുമതി നൽകിയിരുന്നു. എന്നാൽ പൈപ്പ് ലൈൻ നീക്കം ചെയ്യുന്നുവെന്ന് ഉറപ്പാക്കാൻ സ്റ്റാൻഡിംഗ് റോക്ക് ഗോത്രവർഗം സമരം തുടരുകയാണ്.^[73]

ഓസ്‌ട്രേലിയയിലെ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിച്ചിരിക്കുന്നത് തദ്ദേശീയരായ ഓസ്‌ട്രേലിയക്കാരുടെ വെള്ളത്തിനും ശുചിത്വത്തിനും ഉള്ള അവകാശങ്ങളിലാണ്. കുടിയേറ്റ-കൊളോണിയലിസത്തിന്റെ ചരിത്രം, തദ്ദേശീയരായ ഓസ്‌ട്രേലിയക്കാരുടെ ജല ഉപയോഗം നിയന്ത്രിക്കുന്ന ഇന്നത്തെ സംസ്ഥാന ഭരണത്തെ മറികടക്കുന്നു. വെള്ളത്തിനും ശുചിത്വത്തിനുമുള്ള തദ്ദേശീയ അവകാശങ്ങളിലേക്കുള്ള അധികാരത്തെ പൂർണ്ണമായി സ്വാധീനിക്കാൻ നിരവധി ഗവൺമെന്റ് കരാറുകൾ ഉണ്ട്. എന്നാൽ അവയിൽ ഭൂരിഭാഗവും അപൂർണ്ണമാണ്. 1992-ലെ മാബോ v ക്വീൻസ്‌ലാൻഡിൽ, തദ്ദേശീയ അവകാശങ്ങൾ ആദ്യമായി നിയമപരമായി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടു. തദ്ദേശീയരായ ഓസ്ട്രേലിയക്കാർ പലപ്പോഴും ഭൂമിയുമായി സാംസ്കാരിക ബന്ധങ്ങൾ അവകാശപ്പെടുന്നു. "സംസ്കാരം" കോടതിയിൽ ഭൂവിഭവങ്ങൾ പോലെ അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടിരുന്നുവെങ്കിലും, ജലാശയങ്ങൾക്കുള്ള ആദിവാസികളുടെ സാംസ്കാരികവും ആത്മീയവുമായ മൂല്യം അവ്യക്തമാണ്. ഇത് വെല്ലുവിളി നിറഞ്ഞതാണെങ്കിലും അവരുടെ സാംസ്കാരികവും ആത്മീയവുമായ മൂല്യങ്ങളെ നിയമപരമായ മേഖലയിലേക്ക് കടത്തിവിടേണ്ടത് ആവശ്യമാണ്. ഇപ്പോൾ, ഫലത്തിൽ ഒരു പുരോഗതിയും ഇല്ല.^[74][75]

ഓസ്‌ട്രേലിയൻ ജലനിയമം അടിസ്ഥാനപരമായി ഉപരിതല ജലം ഉപയോഗിക്കാൻ കഴിയുന്നതും എന്നാൽ സ്വന്തമാക്കാൻ കഴിയാത്തതുമായ പൗരന്മാർക്ക് ഉപരിതല ജലം നിർദ്ദേശിക്കുന്നു. എന്നാൽ, ഭരണഘടനയിൽ ഉൾനാടൻ വെള്ളത്തെക്കുറിച്ചും നദീതീരത്തെ വെള്ളത്തെക്കുറിച്ചും വിവരണമില്ല. അതിനാൽ, ഉൾനാടൻ/നദീതട ജല അവകാശങ്ങൾ സംസ്ഥാനത്തിന്റെ പ്രാഥമിക കർത്തവ്യങ്ങളാണ്. ഗ്രാന്റ്സ് പവർ, ട്രേഡ്, കൊമേഴ്‌സ് പവർ എന്നിവയുൾപ്പെടെയുള്ള ബാഹ്യ ബന്ധങ്ങളുടെ സഹായം കടമെടുത്താണ് കോമൺവെൽത്ത് ഗവൺമെന്റ് വെള്ളത്തിന്മേൽ അധികാരം നേടുന്നത്.^[74]

2000-ൽ ഫെഡറൽ കോടതി തദ്ദേശീയരായ ഭൂവുടമകൾക്ക് പരമ്പരാഗത ആവശ്യങ്ങൾക്ക് വെള്ളം എടുക്കാൻ അനുവദിക്കുന്ന കരാർ അവസാനിപ്പിച്ചു. എന്നിരുന്നാലും, പരമ്പരാഗതമായ ഒരു സമ്പ്രദായമായി ജലസേചനം ഉൾപ്പെട്ടിട്ടില്ലാത്ത, പരമ്പരാഗത ആവശ്യങ്ങൾക്കായി പരിമിതപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നു.^[74]

2004 ജൂണിൽ, CoAC ഒരു ദേശീയ ജല സംരംഭത്തിൽ (NWI) ഒരു അന്തർ സർക്കാർ ഉടമ്പടി അവസാനിപ്പിച്ചു. എന്നിരുന്നാലും, ജലവിതരണത്തിന്റെ ഒരു അസമമായ പാറ്റേൺ വ്യവസ്ഥാപിതമായി സൃഷ്ടിച്ച കുടിയേറ്റ-കൊളോണിയലിസത്തിന്റെ സങ്കീർണ്ണമായ ചരിത്രത്തെക്കുറിച്ച് NWI വിസ്തൃതമായി ആശങ്കപ്പെടുന്നില്ല. ഓസ്‌ട്രേലിയയിലെ തദ്ദേശവാസികൾ ജലത്തിന്റെ അവകാശം നിരന്തരം തേടുന്നു.^[74][75][76]

• Special Rapporteur on the human right to safe drinking water and sanitation by the UN High Commissioner for Human Rights
• WaterLex Archive
• The Human Right to Water and Sanitation Translating Theory into Practice (2009) by GIZ
• Right to Water: Understanding children’s right to water on Humanium

Wikipedia's health care articles can be viewed offline with the Medical Wikipedia app.